|
|
Onderstaande is de vertaling van de Engelstalige wiki,
die biedt veel meer informatie dan de Nederlandstalige .
Voor verwijzingen zie de originele Engelstalige versie.
Wat is het?
Een cyste is een gesloten zak, met een duidelijk omhulsel en verdeling ten opzichte van het nabijgelegen weefsel.
Het is dus een cluster cellen die zich hebben gegroepeerd om een zak te vormen (zoals watermoleculen zich groeperen om een luchtbel te vormen);
het onderscheidende aspect van een cyste is echter dat de cellen die het "omhulsel" van een dergelijke zak vormen duidelijk abnormaal zijn
(zowel qua uiterlijk als gedrag) in vergelijking met alle omringende cellen op die bepaalde plaats.
Een cyste kan lucht, vloeistoffen of halfvast materiaal bevatten.
Een pusverzameling wordt een abces genoemd, geen cyste.
Een eenmaal gevormde cyste kan vanzelf verdwijnen. Als een cyste niet verdwijnt, moet hij misschien operatief worden verwijderd,
maar dat hangt af van het type cyste en de plaats waar hij zit.
Kankergerelateerde cysten worden gevormd als een verdedigingsmechanisme van het lichaam na de ontwikkeling van mutaties die leiden tot een ongecontroleerde celdeling. Zodra die mutatie is opgetreden, delen de aangetaste cellen zich onophoudelijk en worden ze kankergezwellen, die een tumor vormen. Het lichaam kapselt deze cellen in om te voorkomen dat ze zich blijven delen en om de tumor in te sluiten, die een cyste wordt genoemd. De kankercellen kunnen echter nog steeds verder muteren en het vermogen krijgen om hun eigen bloedvaten te vormen, van waaruit ze worden gevoed voordat ze worden ingekapseld. Als dat gebeurt, wordt het kapsel nutteloos en kan de tumor van goedaardig overgaan in kanker.
Sommige cysten zijn neoplastisch (nieuw gevormd) en worden daarom cystische tumoren genoemd. Veel soorten cysten zijn niet neoplastisch,
zij zijn dysplastisch (stoornissen of afwijkingen in lichaamsvorm) of metaplastisch (overgaan van een weefselvorm in een andere vorm).
Pseudocysten lijken op cysten omdat zij een met vloeistof gevulde zak hebben, maar geen epitheliale (bovenste laag van de huid) bekleding.
Terminologie
- microcyste - een kleine cyste die vergroot moet worden om te kunnen zien
- macrocyste - een cyste die groter is dan normaal of in vergelijking met andere
Verwante structuren
Een pseudocyste lijkt sterk op een cyste, maar is een verzameling cellen zonder duidelijk membraan (epitheliale of endotheelcellen).
Een syrinx in het ruggenmerg of de hersenstam wordt soms ten onrechte een "cyste" genoemd.
Cysten naar plaats
Vrouwelijk voortplantingsstelsel
- nabothian cyste (op het oppervlak van de baarmoederhals)
- ovariële cyste (eierstok)
- paratubale cyste (voor de eileider achter de eierstok)
- vaginale cysten
- gartner's duct cyste (lateraal van de vaginale wand)
- bartholin's cyste (bij vaginale introitus)
- skene's duct cyste (naast de urine meatus)
- ectopische ureterocoele (rond de urine meatus)
- urethraal diverticulum (aan de voorkant van de vaginawand)
Mannelijk voortplantingssysteem
- rete tubulaire ectasie (binnen de rete testis)
- epididymale cyste (in de bijbal)
- hydrocele testis (zaadbal): heldere vloeistof in de cavum vaginale
- spermatocele (zaadbal): vloeistof in de kop van de bijbal
Cutaan (met betrekking tot de huid) en subcutaan
- acnecyste - pseudocysten in verband met cysteuze acne - een ontstekingsknobbel met of zonder een geassocieerde epidermoïdale inclusiecyste
- arachnoïdcyste (tussen het oppervlak van de hersenen en de schedelbasis of op het arachnoïdvlies)
- epidermoïdcyste
- myxoïdcyste (huidaandoening die vaak gekenmerkt wordt door een indeuking van de nagelplaat en groeven)
- pilar cyst (cyste van de hoofdhuid)
- pilonidal cyste (huidinfectie nabij het staartbeen)
- sebaceous cyste - zakje onder de huid
- trichilemmale cyste - hetzelfde als een ciliaire cyste, een familiaire cyste van de hoofdhuid
Hoofd en hals
- odontogene cyste
- cerumineuze cyste (oor)
- chalazion cyste (ooglid)
- slijmvliescyste van het mondslijmvlies
- nasolabiale cyste
- cyste van de thyroglossus (met betrekking tot de schildklier en de tong)
- stembandplooi cyste
Borst
- vezelcyste (borstcyste)
- pulmonale cyste (luchtzak in de long)
- pericardiale cyste (abnormale verwijding van het pericard)
Buik
- lever cysten
- eenvoudige cysten
- hydatide cysten
- biliair cystadenoom
- biliair cystadenocarcinoom
- polycysteuze leverziekte
- bijniercyste (klieren die zich boven de nieren bevinden) - Het is een zeldzame aandoening, die 0,06 tot 0,18% van de autopsieonderzoeken betreft. Het maakt 5,4 tot 6,0% van de bijnierziekten uit. Er zijn vijf hoofdtypen bijniercysten: enkelvoudige of endotheliale cysten, echte of epitheliale cysten, pseudocysten, parasitaire cysten, en cysten die niet elders zijn ingedeeld. 7% van de cysten kan kwaadaardig zijn
- niercyste (nieren)
- cyste van de alvleesklier
- peritoneale insluitingscyste (bekleding van de buikholte) - Het is een cluster van met vloeistof gevulde cysten die de buikholte bekleden bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd met een voorgeschiedenis van bekken- of buikoperaties of een buikontsteking. De getroffenen kunnen zich presenteren met een maandenlang aanhoudende buik-, bekken-, onderrugklachten
- enterische duplicatie cyste
Centraal zenuwstelsel
- choroid plexus cyste
- colloïd cyste
- pijnappelkliercyste (in de pijnappelklier in de hersenen)
- gliacellyste
- Tarlov-cyste (wervelkanaal)
Spier- en skeletstelsel
- aneurysmale botcyste, een goedaardige bottumor met een radiografisch cystisch uiterlijk
- Bakerse cyste of popliteale cyste (achter het kniegewricht)
- mucoïde cyste (ganglion cysten van de vingers)
- Stafne statische botcyste (een anatomische variant met radiografisch cystevormig uitzicht in de achterste onderkaak)
- subchondrale cyste (cysten nabij de benige gewrichten)
Op verschillende plaatsen gezien
- dermoïdcyste (komt voor in eierstokken, teelballen en op vele andere plaatsen, van hoofd tot staartbeen)
- ganglion cyste (hand- en voetgewrichten en pezen)
- mucoïde cyste (ganglion cysten van de vingers)
Infectieuze cysten
- cysticercale cyste - een infectie door het larvale stadium van Taenia sp. (Crain's ruggen)
- hydatide cyste - een infectie in de lever of andere delen van het lichaam als gevolg van het larvale stadium van Echinococcus granulosus (lintworm)
Neoplastische cysten
- dermoïdcyste
- keratocysteuze odontogene tumor
- verkalkende odontogene cyste
Behandeling
De behandeling varieert van eenvoudige enucleatie van de cyste tot curettage en resectie. Er zijn cysten, zoals de buccale bifurcatie cyste, die vanzelf oplossen, waarbij alleen nauwgezette observatie kan worden toegepast, tenzij de cyste geïnfecteerd en symptomatisch is.
Cystische fibrose
Hoewel in 1938 beschreven als "de microscopische verschijning van cysten in de alvleesklier", is cystische fibrose een voorbeeld van een genetische aandoening waarvan de naam verband houdt met fibrose van de cystische ductus (die de galblaas bedient) en waarbij geen cysten betrokken zijn.
Dit is slechts één voorbeeld van hoe de Griekse wortel cyst-, die eenvoudigweg een met vloeistof gevulde zak betekent, ook voorkomt in medische termen die betrekking hebben op de urineblaas en de galblaas, waarbij in geen van beide gevallen sprake is van cysten.
|