Melanoom meer huid   Wat is het?    Een vorm van huidkanker die uitgaat van melaninebevattende pigmentcellen of melanocyten. Een melanoom kan ontstaan uit goedaardige moedervlekken, al is de kans hierop per moedervlek erg klein. Verder kan het ontstaan uit onrustige moedervlekken of 'spontaan' uit normale huid waar tevoren geen moedervlek was opgemerkt. Een een heel enkele keer ontstaan ze elders, b.v. in de slijmvliezen, het rectum, de hersenvliezen of zelfs in een oog. Symptomen    Goedaardige moedervlekjes zijn vlakke of enigszins verheven, bruine of zwarte vlekjes die kunnen verschillen in grootte, vorm en kleur. Wel zijn vorm en pigmentatie altijd regelmatig, in tegenstelling tot een onrustige moedervlek, die verschillende tinten bruin tot zwart en in sommige gevallen zelfs een roodachtige verkleuring kan vertonen. Wanneer een gewone of onrustige moedervlek groter wordt, van kleur, kleursamenstelling of vorm verandert, jeukt, steekt of pijn doet, korstjes vertoont of bloedt, dan wordt aangeraden een arts te raadplegen. Een melanoom is meestal grilliger van vorm dan een moedervlek en asymmetrisch, de pigmentatie is vaak onregelmatig. Naast bruin en zwart kunnen ook de kleuren rood, paars, blauw, grijs en wit voorkomen. Na verloop van tijd gaan melanomen iets boven de huid uitsteken en worden ze groter. De totale dikte van een melanoom (breslowdikte) is een van de belangrijkste voorspellende kenmerken van de overlevingskansen van de patiënt. Vaak is het onderscheid tussen een goedaardige moedervlek en een melanoom slechts onder de microscoop (na verwijdering) te maken, en dan nog niet altijd met zekerheid. Risicofactoren    niet beïnvloedbaar: erfelijke aanleg het hebben van meer dan 50 gewone moedervlekken of minimaal drie onrustige mensen met een bleke huid, sproeten of blond/rossig haar hebben een licht verhoogd risico wel beïnvloedbaar: blootstelling aan zonlicht en zonnebankgebruik. Het gaat hierbij dan vooral om het voorkomen van verbranding. Verbranding op jonge leeftijd vergroot de kans op het krijgen van een melanoom Behandeling    Bij melanomen is het van groot belang dat de afwijking zo vroeg mogelijk wordt ontdekt en behandeld. Tijdig opgespoord is deze vorm van huidkanker meestal uitstekend te genezen met een relatief kleine operatie. Als de tumor in een later stadium wordt ontdekt zijn uitgebreidere operaties inclusief soms lymfklieroperaties nodig, eventueel met aanvullende bestraling. Als er desondanks toch uitzaaiingen ontstaan wordt de prognose somber. Daarom wordt aangeraden maandelijks eventuele verdachte moedervlekken of andere huidplekken te controleren op verandering zodat tijdig een arts kan worden geconsulteerd. zelf, de ABCDE-regel: asymmetrie:  een moedervlek die niet zuiver rond of ovaal is, is asymmetrisch. 1 punt begrenzing (border):  als de grens van de moedervlek rondom hetzelfde lijkt, bijvoorbeeld overal scherp, of juist overal onscherp, is dat geruststellend. Een plek met zowel scherp als onscherp begrensde gedeelten is verdacht. 1 punt kleur (colour):  een egaal gekleurde plek, of twee kleuren is geruststellend; zijn er 3 of meer kleuren in de moedervlek waar te nemen, dan geeft men 1 punt diameter:  als de moedervlek groter is dan 6 mm (de grootte van een vlakgummetje op een potlood): 1 punt evolutie, verandering:  is de plek gegroeid de laatste weken of maanden, is hij gaan jeuken of bloeden? 1 punt 0 of 1 punt: vrijwel altijd onschuldig 2 of meer punten: laat het checken door je huisarts de meeste moedervlekken die 2 of drie punten scoren zijn toch nog goedaardig arts Bij twijfel zal de arts kiezen voor verwijdering, met een zekere veiligheidsmarge van een paar mm rond de moedervlek. Blijkt na onderzoek dat de afwijking inderdaad kwaadaardig was dan zal op korte termijn een heroperatie plaatsvinden. Hierbij zal rond de plaats waar de afwijking zat nog eens weefsel worden weggenomen, maar nu met een aanzienlijk ruimere marge (0.5 - 2 cm, afhankelijk van de breslowdikte van het melanoom). In specifieke gevallen wordt ook een lymfklieroperatie geadviseerd. Uitzaaiingen    Zodra er uitzaaiingen zijn is kanker over het algemeen gesproken ongeneeslijk en dat geldt ook voor het melanoom. De 5-jaaroverleving (het aantal patiënten dat 5 jaar na diagnose van de uitzaaiingen nog in leven is) is minder dan 10%. De gemiddelde levensverwachting is slechts 6 tot 12 maanden. Behandeling zal dan palliatief zijn, gericht op levensverlenging en kwaliteit van leven. In sommige gevallen leeft een patiënt toch enkele jaren, afhankelijk van het natuurlijke gedrag van het melanoom bij die patiënt en de respons op behandeling. Uitzaaiingen naar de huid en longen heeft een betere prognose dan uitzaaiingen naar de hersenen, botten of lever. Vooruitzicht    Dankzij de aandacht die er al vele jaren in diverse voorlichtingscampagnes en in de media is besteed aan het melanoom, wordt deze vorm van huidkanker in een steeds vroeger stadium ontdekt. Mensen met verdachte verschijnselen gaan eerder naar de huisarts dan vroeger het geval was. Hierdoor zijn de vooruitzichten van mensen met een melanoom de laatste 30 jaar aanzienlijk verbeterd. Bij het merendeel van de patiënten komt tegenwoordig na verwijdering het melanoom niet meer terug. Dit is meer aan vroegtijdiger ontdekking toe te schrijven dan aan belangrijke vorderingen in de behandeling. Het melanoom blijft de kwaadaardigste en beruchtste vorm van huidkanker. Een uitgestelde diagnose melanoom kan letterlijk het verschil betekenen tussen leven en doodgaan. Als een melanoom verticaal dikker wordt dan drie millimeter, is de helft van de patiënten na vijf jaar overleden aan de uitzaaiingen. Extra info    nodulaire melanoom:  komt voor in 15% van de gevallen; weinig pigment en vaak maar één kleur (voornamelijk blauw, zwart of rood); groeien snel waardoor ze in enkele maanden een levensbedreigende kanker kunnen zijn; te herkennen aan het'"lelijke eendje", want hij valt qua uiterlijk uit de toon bij de overige vlekjes en plekjes jaarlijks:  krijgen 7.000 Nederlanders een melanoom; 800 daarvan sterven eraan vrouwen:  lijken vaker een melanoom te krijgen dan mannen; checken ze hun huid beter? gaan ze sneller naar de huisarts? mannen:  hebben een hoger sterftecijfer als gevolg van een melanoom; checken ze hun huid onzorgvuldiger omdat bij mannen de meeste melanomen op romp en rug zitten? Laatste wijziging: 5 januari 2022   Einde van de pagina