Brekingsafwijkingen meer ogen 
  Bijziend; Verziend; Refractieve stoornissen; Presbyopie

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?   
Bij refractieafwijkingen worden lichtstralen die het oog binnenkomen niet op het netvlies gericht, waardoor een wazig zicht ontstaat.

  • de vorm van het oog of het hoornvlies of leeftijdsgebonden stijfheid van de lens kunnen het scherpstelvermogen van het oog verminderen
  • objecten kunnen wazig lijken wanneer ze ver weg zijn, dichtbij, of beide
  • een oogarts of optometrist bepaalt hoe het gezichtsvermogen het best kan worden gecorrigeerd
  • een bril, contactlenzen of refractieve chirurgie kunnen het gezichtsvermogen corrigeren

Het oog creëert normaal gesproken een helder beeld omdat het hoornvlies en de lens de binnenkomende lichtstralen buigen (refracteren) om ze op het netvlies te concentreren. De vorm van het hoornvlies is vast, maar de lens verandert van vorm om scherp te stellen op voorwerpen op verschillende afstanden van het oog. Door boller te worden, kan de lens voorwerpen dichtbij scherpstellen. Door platter te worden, kan de lens objecten scherpstellen die verder weg zijn. Wanneer het hoornvlies en de lens het beeld van een voorwerp niet scherp kunnen stellen op het netvlies, is er sprake van een brekingsafwijking.

Oorzaak   
De lens en het hoornvlies kunnen om verschillende redenen lichtstralen niet buigen om ze correct op het netvlies scherp te stellen.

Bijna alle ouderen krijgen met deze verandering te maken. Het is een normaal verouderings proces.

Bijziendheid (myopie) treedt op wanneer de oogbol te lang is voor het brekingsvermogen van het hoornvlies en de lens. Door de kromming van het hoornvlies en de relatief lange omvang wordt het licht vóór (in plaats van direct op) het netvlies gericht, en heeft de persoon moeite om voorwerpen in de verte duidelijk te zien. Bij kinderen neemt bijziendheid vaak toe totdat de groei stopt.

Verziendheid (hypermetropie) komt bij sommige mensen voor wanneer de oogbol te kort is voor het brekingsvermogen van het hoornvlies en de lens. Door de relatief korte afmeting wordt het licht achter het netvlies gefocust. Kinderen en jonge volwassenen die licht verziend zijn, kunnen goed zien als hun lens flexibel genoeg is om het licht goed op het netvlies te richten. Naarmate men ouder wordt, wordt de lens echter stugger. Naarmate volwassenen ouder worden die verziend zijn, wordt het moeilijker om voorwerpen dichtbij te zien en wordt het moeilijker om voorwerpen veraf te zien. De onscherpte van voorwerpen dichtbij is erger bij weinig licht.

Astigmatisme is een onvolmaakt gevormd hoornvlies of lens (niet perfect rond of bolvormig), waardoor voorwerpen op elke afstand wazig kunnen lijken.

Anisometropie is een aanzienlijk verschil tussen de brekingsfouten van de ogen.

Presbyopie treedt op naarmate mensen ouder worden. Als mensen begin of midden 40 zijn, wordt de lens steeds stijver. De lens verandert niet gemakkelijk van vorm, waardoor hij niet meer scherp kan stellen op voorwerpen in de buurt. Als volwassenen ouder worden, merken ze vaak dat ze moeite hebben om voorwerpen dichtbij te zien. Dit probleem ontstaat doordat de lens zijn vermogen om van vorm te veranderen verliest.

Afakie is de afwezigheid van een lens als gevolg van een geboorteafwijking, oogletsel of een oogoperatie voor het verwijderen van staar. Als bij iemand de lens is verwijderd om cataract te behandelen, maar er geen lens is geïmplanteerd, zien voorwerpen er op elke afstand wazig uit.

Symptomen   
Iemand met een brekingsafwijking kan merken dat het zicht wazig is voor voorwerpen in de verte, voor voorwerpen dichtbij, of voor beide. Een kind dat bijziend wordt, kan bijvoorbeeld moeite hebben om het krijtbord op school te zien. Mensen kunnen soms hoofdpijn hebben als gevolg van scheelzien of fronsen. Bij kinderen kunnen fronsen en knijpen met de ogen bij het lezen en overmatig knipperen of wrijven van de ogen erop wijzen dat het kind een refractiefout heeft. Soms, wanneer iemand lange tijd voor zich uit zit te staren om iets te lezen, kunnen de ogen uitdrogen en jeukerig, rood of geïrriteerd worden, en lijkt het zicht tijdelijk wazig.

Diagnose   

  • oogonderzoek, inclusief meting van de gezichtsscherpte

Iedereen moet regelmatig een oogonderzoek ondergaan bij een oogarts (een arts die gespecialiseerd is in de evaluatie en behandeling [chirurgisch en niet-chirurgisch] van oogaandoeningen) of een optometrist (een gezondheidswerker die gespecialiseerd is in de diagnose en behandeling van refractiefouten). Dit oogonderzoek dient om de 1 à 2 jaar te worden herhaald. Door kinderen te screenen kunnen refractiefouten worden opgespoord voordat ze het leren belemmeren.
Tijdens het onderzoek wordt een oogkaart gebruikt om de scherpte van het gezichtsvermogen (gezichtsscherpte) te bepalen. De gezichtsscherpte wordt gemeten in verhouding tot wat iemand met een normaal (ongestoord) gezichtsvermogen ziet. Bijvoorbeeld, een persoon met 20/60 zicht ziet op 20 voet (ongeveer 6 meter) wat een persoon met normaal zicht ziet op 60 voet (ongeveer 18 meter). Met andere woorden, de persoon moet op 20 meter afstand zijn om letters te kunnen lezen die een persoon met normaal gezichtsvermogen op 60 meter afstand kan lezen. Hoewel refractiefouten meestal voorkomen bij verder gezonde ogen, omvat het onderzoek meestal ook beoordelingen die niets te maken hebben met de refractiefout, zoals een test van het gezichtsveld, de oogdruk en de oogbewegingen.

Behandeling   

  • bril
  • contactlenzen
  • chirurgie

De gebruikelijke behandeling voor refractiefouten is het dragen van een bril of contactlenzen (corrigerende lenzen). Bepaalde chirurgische ingrepen en laserbehandelingen die de vorm van het hoornvlies veranderen, kunnen echter ook refractiefouten corrigeren.

Wist u dat...
  • De ooglens is flexibel en verandert van vorm om voorwerpen op verschillende afstanden scherp te stellen, maar begint deze flexibiliteit te verliezen na ongeveer 43 jaar

Bronnen:

Laatste wijziging: 15 januari 2022
  Einde van de pagina