| Gebroken, losgeraakte of weggeslagen tanden | meer mond, gebit |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Gebroken, loszittende of doorgeslagen tanden zijn enkele van de urgente tandheelkundige problemen die onmiddellijke aandacht vereisen. Tanden komen vaak gebarsten (gebroken), losgeraakt of uitgeslagen (avulsed) voor wanneer mensen een harde klap op de mond krijgen. Soms worden eerder verzwakte tanden gebroken of losgemaakt door kauwen. |
Gebroken tanden
De bovenste voortanden zijn gevoelig voor verwondingen en breuken. Iemand die kortstondige, scherpe pijn heeft tijdens het kauwen of tijdens het eten van iets kouds, kan ergens in de mond een onvolledige breuk van een tand hebben. Zolang de tand alleen gebarsten is en er geen stuk is afgebroken, kan de tandarts het probleem vaak verhelpen met een eenvoudige vulling. Bij grotere breuken kan een kroon nodig zijn, met of zonder wortelkanaalbehandeling.
Als een tand na een verwonding niet gevoelig is voor koude lucht of water, is waarschijnlijk alleen de harde buitenkant (glazuur) beschadigd. Zelfs als het glazuur enigszins is afgeschilferd, is onmiddellijke behandeling niet nodig. Breuken van de tussenlaag van de tand (dentine) zijn meestal pijnlijk als ze worden blootgesteld aan lucht en/of voedsel, dus mensen met dergelijke breuken zoeken snel tandheelkundige hulp. Als de breuk het binnenste gedeelte van de tand (pulpa) aantast, verschijnt er een rode plek en vaak ook wat bloed in de breuk. Een wortelkanaalbehandeling kan nodig zijn om de resterende beschadigde pulpa te verwijderen voordat deze ernstige pijn veroorzaakt.
Loszittende tanden
Als door een verwonding een tand los komt te zitten in de tandkas of als het omliggende tandvlees veel bloedt, moet iemand onmiddellijk naar de tandarts gaan, omdat de wortel of de tandkas gebroken kan zijn. Een loszittende tand die snel wordt teruggeplaatst en gestabiliseerd, blijft meestal permanent zitten. Ernstig loszittende melktanden vooraan in de mond worden vaak verwijderd om schade aan bestaande blijvende tanden te voorkomen.
Uitgeslagen tanden
Mensen met doorgeslagen melktanden of blijvende tanden moeten onmiddellijk naar een tandarts worden gebracht. Uitgeslagen melktanden mogen niet opnieuw worden geïmplanteerd, omdat ze geïnfecteerd kunnen raken en het opnieuw implanteren van deze tanden het doorkomen van de blijvende tanden kan belemmeren. Een doorgeslagen blijvende tand moet echter onmiddellijk worden behandeld.
Indien mogelijk moet de blijvende tand onmiddellijk terug in de kom worden geplaatst (zonder de wortels aan te raken). De tand mag voorzichtig 10 seconden onder koud water worden afgespoeld, maar niet worden geschrobd, omdat door het schrobben het weefsel op de wortel kan worden verwijderd dat nodig is om de tand weer vast te zetten. Als de persoon de tand niet in de tandkas kan terugplaatsen, moet de tand in een vochtig papieren doekje worden gewikkeld of, beter nog, in een glas melk worden gelegd voor vervoer naar de tandarts. (De melk biedt een goede omgeving om de tand te voeden.) Als de persoon bij bewustzijn is en de tand waarschijnlijk niet zal inademen of doorslikken, kan de tand ook in de mond worden geplaatst tijdens het vervoer naar een tandartspraktijk.
Als de uitgeslagen tand niet kan worden gevonden, is deze mogelijk in de longen ingeademd (geaspireerd) of per ongeluk ingeslikt. Er kan een röntgenfoto van de borstkas worden gemaakt om een tand in de longen op te sporen, maar een doorgeslikte tand is ongevaarlijk en er worden vaak geen röntgenfoto's gemaakt om een tand in het spijsverteringskanaal op te sporen. Mensen met uitgeslagen tanden die opnieuw worden geïmplanteerd, slikken meestal enkele dagen een antibioticum. Als de tand in contact is geweest met vuil, beoordeelt de arts meestal ook de tetanusvaccinatiestatus van de persoon.
Als een uitgeslagen blijvende tand binnen 30 minuten tot 1 uur wordt teruggeplaatst, is de kans groot dat de tand weer vastgroeit in de kom. Hoe langer de tand na 30 minuten uit de kom is, hoe kleiner de kans op succes op lange termijn. De tandarts spalkt de tand meestal 7 tot 10 dagen vast aan de omringende tanden. Als het bot rond de tand ook is gebroken, moet de tand mogelijk 6 tot 10 weken worden gespalkt. Gereïmplanteerde tanden hebben uiteindelijk een wortelkanaalbehandeling nodig.
Wist u dat...
|
Bronnen: