| Therapietrouw aan medicamenteuze behandeling | meer geneesmiddelen |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Therapietrouw is de mate waarin een persoon voorgeschreven medicijnen inneemt zoals voorgeschreven. |
(Zie ook Overzicht van reacties op geneesmiddelen.)
Therapietrouw is belangrijk. Echter, slechts ongeveer de helft van de mensen die een dokterspraktijk verlaten met een recept, nemen het medicijn zoals voorgeschreven. Van de vele redenen die mensen opgeven om zich niet aan de medicamenteuze behandeling te houden, is vergeetachtigheid de meest voorkomende. De hamvraag is dan: Waarom vergeten mensen het? Soms is het psychologische mechanisme van ontkenning aan het werk. Het hebben van een stoornis veroorzaakt bezorgdheid en het moeten nemen van een medicijn is een constante herinnering aan de stoornis. Of iets aan de behandeling, zoals mogelijke bijwerkingen, kan de persoon erg verontrusten, wat resulteert in een tegenzin om het plan te volgen.
Redenen om zich niet aan de behandeling te houden
|
Resultaten van niet therapietrouw
Als iemand zich niet aan de behandeling houdt, is het natuurlijk mogelijk dat de symptomen niet verminderen of dat de aandoening niet geneest. Niet therapietrouw kan echter ook andere ernstige of kostbare gevolgen hebben. Niet therapietrouw leidt naar schatting tot 125.000 sterfgevallen per jaar door hart- en vaatziekten (zoals hartaanvallen en beroertes). Daarnaast wordt gedacht dat tot 23% van de verpleeghuisopnames, 10% van de ziekenhuisopnames en veel doktersbezoeken, diagnostische tests en onnodige behandelingen voorkomen zouden kunnen worden als mensen hun medicijnen volgens voorschrift zouden innemen.
Niet alleen verhoogt het niet innemen de kosten van de medische zorg, het kan ook de kwaliteit van leven verslechteren. Zo kunnen gemiste doses leiden tot beschadiging van de oogzenuw en blindheid bij mensen met glaucoom, tot een onregelmatig hartritme en hartstilstand bij mensen met hartaandoeningen, en tot een beroerte bij mensen met hoge bloeddruk. Het niet innemen van alle voorgeschreven doses van een antibioticum kan ervoor zorgen dat een infectie opnieuw oplaait en kan bijdragen aan het probleem van resistente bacteriën.
Kinderen en therapietrouw
Kinderen hebben minder kans dan volwassenen om medicijnen volgens voorschrift in te nemen. In een onderzoek onder kinderen die een streptokokkeninfectie hadden en aan wie een penicillinekuur van 10 dagen was voorgeschreven, nam 56% het medicijn op de derde dag niet in, 71% nam het medicijn op de zesde dag niet in en 82% nam het medicijn op de negende dag niet in. Voor kinderen met chronische ziekten zoals type 1 diabetes of astma is therapietrouw moeilijk te bereiken omdat hun behandelingsplan complex is en gedurende lange tijd moet worden voortgezet. Het kan ook moeilijk zijn om kinderen medicijnen te laten innemen die niet lekker smaken, die beangstigend lijken (zoals oogdruppels of medicijnen waarvoor een masker over het gezicht moet) of waarvoor injecties nodig zijn.
Soms begrijpen ouders de instructies van een arts niet. Ouders (en patiënten zelf) vergeten gemiddeld de helft van de informatie 15 minuten na een gesprek met een arts. Ze herinneren zich het eerste derde deel van het gesprek het best en herinneren zich meer over de diagnose dan over de details van de behandeling. Daarom proberen artsen het behandelplan eenvoudig te houden en geven ze vaak schriftelijke instructies.
Ouderen en therapietrouw
Hoewel de therapietrouw waarschijnlijk niet wordt beïnvloed door de ouderdom zelf, wordt deze wel beïnvloed door verschillende factoren die veel voorkomen bij oudere mensen, zoals lichamelijke of geestelijke beperkingen, het gebruik van meer geneesmiddelen en een verhoogd risico op interacties tussen geneesmiddelen en bijwerkingen. Als je meerdere geneesmiddelen gebruikt, is het moeilijker om te onthouden wanneer je elk geneesmiddel moet innemen en neemt het risico op negatieve interacties tussen geneesmiddelen toe, vooral als er ook receptvrije geneesmiddelen worden ingenomen. Artsen kunnen het medicijngebruik vereenvoudigen door één medicijn te gebruiken dat twee doelen dient of door het aantal keren dat een medicijn moet worden ingenomen te verminderen om de therapietrouw te verbeteren en het risico op interacties te verkleinen.
Omdat oudere mensen over het algemeen gevoeliger zijn voor geneesmiddelen dan jongere mensen, hebben ze meer kans op bijwerkingen van geneesmiddelen en kunnen ze een lagere dosis van bepaalde geneesmiddelen nodig hebben (zie Veroudering en geneesmiddelen).
De therapietrouw verbeteren
Het is waarschijnlijker dat mensen zich aan de behandeling houden als ze een goede relatie hebben met hun arts en apotheker. Dergelijke relaties vereisen communicatie in twee richtingen.
Communicatie kan beginnen met het uitwisselen van informatie. Door vragen te stellen kunnen artsen mensen helpen de ernst van hun aandoening te begrijpen, de voor- en nadelen van een behandelplan intelligent af te wegen en ervoor te zorgen dat ze hun situatie goed begrijpen. Door hun zorgen te bespreken, kunnen mensen leren dat ontkenning van hun stoornis en misvattingen over hun behandeling ertoe kunnen leiden dat ze vergeten medicijnen in te nemen zoals voorgeschreven, met ongewenste effecten tot gevolg. Artsen en apothekers kunnen therapietrouw aanmoedigen door duidelijke uitleg te geven over hoe de medicijnen moeten worden ingenomen, waarom de medicijnen nodig zijn en wat ze kunnen verwachten tijdens de behandeling. Als mensen weten wat ze van een medicijn kunnen verwachten, zowel goede als slechte, kunnen zij en de zorgverleners die bij hun behandeling betrokken zijn beter inschatten hoe goed het medicijn werkt en of zich mogelijk ernstige problemen ontwikkelen. Schriftelijke instructies helpen mensen fouten te voorkomen doordat ze zich hun gesprekken met de arts en apotheker niet goed herinneren.
Goede communicatie is belangrijk, vooral wanneer mensen meer dan één zorgverlener hebben, omdat het ervoor zorgt dat alle zorgverleners op de hoogte zijn van alle medicijnen die de anderen voorschrijven en er een geïntegreerd behandelplan kan worden ontwikkeld. Een dergelijk plan kan helpen om het aantal bijwerkingen en interacties tussen medicijnen te verminderen en kan mogelijk resulteren in een eenvoudiger medicijnregime.
Door deel te nemen aan beslissingen over hun behandelplan is de kans groter dat mensen zich eraan houden. Door deel te nemen, nemen mensen verantwoordelijkheid voor het plan en is de kans groter dat ze het zullen volgen. Verantwoordelijkheid nemen betekent ook helpen bij het monitoren van de goede en slechte effecten van de behandeling en zorgen bespreken met ten minste één van hun zorgverleners - arts, doktersassistent, apotheker of verpleegkundige. Zelfs als de arts, apotheker of andere zorgverlener er niet naar vraagt, moeten mensen ongewenste of onverwachte effecten melden in plaats van op eigen houtje de dosis van een geneesmiddel aan te passen of met een geneesmiddel te stoppen. Als iemand goede redenen heeft om een plan niet te volgen en deze uitlegt, kan de arts of andere zorgverlener meestal een passende aanpassing maken. Het is verstandig om een bijgewerkte lijst van al je medicijnen bij te houden en deze mee te nemen naar afspraken met je arts.
Als mensen geloven dat hun arts om hen geeft, is de kans groter dat ze zich aan het behandelplan houden. Mensen die uitleg krijgen van een betrokken arts zijn eerder tevreden met de zorg die ze krijgen en vinden de arts aardiger. Hoe aardiger mensen de arts vinden, hoe groter de kans dat ze zich aan het behandelplan houden.
Alle medicijnen bij één apotheker halen kan ook helpen, omdat apothekers computergegevens bijhouden van de medicijnen die iemand gebruikt en ze kunnen controleren op mogelijke duplicatie en op interacties tussen medicijnen. Mensen die geneesmiddelen op recept nemen, moeten hun apotheker informeren over welke vrij verkrijgbare geneesmiddelen en voedingssupplementen (zoals geneeskrachtige kruiden) ze gebruiken. Mensen kunnen de apotheker ook vragen wat ze van een geneesmiddel kunnen verwachten, hoe ze het op de juiste manier moeten innemen en welke geneesmiddelen op elkaar inwerken.
Er zijn vaak steungroepen voor mensen met bepaalde aandoeningen. Deze groepen kunnen vaak het belang van het volgen van een behandelplan versterken en suggesties geven om met problemen om te gaan. Namen en telefoonnummers van steungroepen zijn verkrijgbaar via plaatselijke ziekenhuizen en gemeenschapsraden.
Geheugensteuntjes kunnen mensen helpen herinneren dat ze hun medicijnen moeten innemen. Herinneringskaarten kunnen bijvoorbeeld op verschillende plaatsen in huis worden neergelegd of het innemen van een medicijn kan worden gekoppeld aan een specifieke dagelijkse taak, zoals tandenpoetsen. Een polshorloge dat een pieptoon geeft, kan gebruikt worden als herinnering om een medicijn in te nemen. Een zorgverlener of de persoon zelf kan de dosis van het medicijn en het tijdstip van inname markeren en de persoon kan dit op een kalender markeren. Wanneer het medicijn wordt ingenomen, vinkt de persoon het daarvoor bestemde vakje aan.
Apothekers kunnen verpakkingen leveren die mensen helpen om de medicijnen volgens de instructies in te nemen. Dagelijkse doses voor een maand kunnen worden verpakt in een blisterverpakking met kalenderdagen erop, zodat mensen de ingenomen doses kunnen bijhouden door de lege vakjes aan te kruisen. Dopjes of stickers met dezelfde kleur als de tabletten of capsules kunnen op elke verpakking worden geplakt om mensen te helpen het medicijn af te stemmen op de instructies op de verpakking. Medicatie organizers met meerdere compartimenten die compartimenten bevatten voor elke dag van de week en/of voor verschillende tijdstippen van elke dag kunnen worden gebruikt (zie Fouten met medicijnen). De persoon of verzorger vult de vakjes op regelmatige basis, bijvoorbeeld aan het begin van elke week. Door naar de organizer te kijken, kan de persoon bepalen of de pillen zijn ingenomen.
Er zijn ook verpakkingen met een computergestuurd dopje verkrijgbaar. Deze dopjes piepen of knipperen op het moment van inname en kunnen bijhouden hoe vaak een dopje elke dag geopend wordt en hoeveel uur er verstreken is sinds de laatste keer dat het dopje geopend werd. Een ander alternatief is een pagingdienst met een pieper (verkrijgbaar bij telecommunicatiebedrijven met een abonnement).
Bronnen: