De visie van de Merck Manual op alternatieve geneeswijzen

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Overzicht van integrale, complementaire en alternatieve geneeskunde

Integratieve geneeskunde en gezondheid (IMH) en complementaire en alternatieve geneeskunde (CAM) omvatten een verscheidenheid aan geneeswijzen en therapieën die in het verleden niet tot de conventionele westerse geneeskunde behoorden. Veel aspecten van CAM zijn geworteld in oude, inheemse geneeswijzen, zoals die van China, India, Tibet, Afrika en Noord- en Zuid-Amerika.
Complementaire, alternatieve en integratieve geneeskunde zijn termen die vaak door elkaar worden gebruikt, maar hun betekenissen zijn verschillend.

  • complementaire geneeskunde verwijst naar niet-conventionele praktijken die samen met de conventionele (reguliere) geneeskunde worden gebruikt
  • alternatieve geneeskunde verwijst naar niet-conventionele praktijken die worden gebruikt in plaats van conventionele geneeskunde
  • integratieve geneeskunde is gezondheidszorg die gebruik maakt van alle passende therapeutische benaderingen - conventioneel en niet-conventioneel - binnen een kader dat zich richt op gezondheid, de therapeutische relatie en de hele persoon

Hoewel het onderscheid tussen conventionele geneeskunde en IMH of CAM niet altijd gemakkelijk te bepalen is, bestaat er een fundamenteel filosofisch verschil. De conventionele geneeskunde heeft de neiging haar praktijken te baseren op het beste beschikbare wetenschappelijke bewijs. CAM daarentegen baseert zijn praktijken op evidence-informed praktijken - bewijsmateriaal dat niet noodzakelijk voldoet aan de hoogste, strengste criteria voor werkzaamheid en veiligheid. (Sommige CAM-praktijken, waaronder het gebruik van sommige voedingssupplementen, zijn echter wel gevalideerd door de traditionele hoge, strikte wetenschappelijke criteria). De conventionele geneeskunde definieert gezondheid in het algemeen als de afwezigheid van ziekte of disfunctie. De belangrijkste oorzaken van ziekte en disfunctie worden meestal beschouwd als identificeerbare factoren, zoals bacteriën of virussen, biochemische onevenwichtigheden en veroudering, en behandelingen omvatten vaak medicijnen of chirurgie. IMH en CAM daarentegen definiëren gezondheid vaak holistisch, dat wil zeggen als een balans van systemen - fysiek, emotioneel en spiritueel - waarbij de hele persoon betrokken is. Disharmonie tussen deze systemen wordt geacht bij te dragen aan ziekte. De behandeling bestaat uit het versterken van de lichaamseigen afweer en het herstellen van deze balansen.

Acceptatie en gebruik
IMH streeft ernaar CAM te combineren met conventionele geneeskunde wanneer dat gepast is. Sommige CAM-therapieën worden nu aangeboden in ziekenhuizen en worden soms vergoed door verzekeringsmaatschappijen. Acupunctuur en sommige manuele manipulatiebehandelingen (bijvoorbeeld chiropraxie of osteopathische manipulatie) zijn voorbeelden. Omdat de belangstelling voor en het gebruik van CAM toeneemt, wordt in steeds meer curricula van medische scholen informatie opgenomen over CAM-behandelingen, zoals acupunctuur, botanische geneeskunde, manuele manipulatiebehandelingen, en homeopathie.
Maar liefst 38% van de volwassenen en 12% van de kinderen heeft wel eens CAM gebruikt, afhankelijk van hoe breed CAM wordt gedefinieerd. Een National Health Interview survey (2012) geeft aan dat veel gebruikte CAM-therapieën zijn:

  • diepe ademhalingsoefeningen (11%)
  • yoga, tai chi, en qi gong (10%)
  • manipulatieve therapie (8%)
  • meditatie (8%)
  • yoga (6,1%)

Het gebruik van andere CAM-therapieën en benaderingen blijft variabel en moeilijk te kwantificeren: homeopathie (2,2%), natuurgeneeskunde (0,4%), en energetische genezing (0,5%). Bovendien heeft 57,6% van de volwassenen in de afgelopen 30 dagen ten minste één voedingssupplement gebruikt.

Doeltreffendheid en veiligheid
In 1992 werd het Office of Alternative Medicine binnen de National Institutes of Health (NIH) opgericht om de doeltreffendheid en veiligheid van alternatieve geneeswijzen te onderzoeken. In 1998 werd dit bureau het National Center for Complementary and Alternative Medicine, en in 2015 werd het omgedoopt tot het National Center for Complementary and Integrative Health (NCCIH).

Effectiviteit
De effectiviteit van alternatieve therapieën is een belangrijke overweging.
Veel CAM-therapieën zijn onderzocht en ineffectief of inconsistent bevonden. Van sommige therapieën is aangetoond dat ze effectief zijn voor specifieke aandoeningen. Deze therapieën worden echter vaak ook gebruikt om andere aandoeningen en symptomen te behandelen, ook al ontbreekt wetenschappelijk bewijs voor deze toepassingen, zoals soms het geval is in de conventionele geneeskunde. Sommige CAM-therapieën zijn niet getest in goed opgezette studies. Het ontbreken van bewijs uit goed opgezette studies is echter geen bewijs dat een therapie ondoeltreffend is.
Van veel CAM-therapieën wordt gezegd dat ze al honderden of duizenden jaren worden beoefend. Ze omvatten acupunctuur, meditatie, yoga, therapeutische diëten, massage, en botanische geneeskunde. Een lange gebruiksgeschiedenis wordt soms gebruikt als ondersteuning dat CAM-therapieën effectief zijn. Er zijn echter beperkingen aan dit argument:

  • lange tijd gebruikt worden is wetenschappelijk gezien niet gelijk aan bewezen effect. Sommige therapieën die achteraf ondoeltreffend of schadelijk blijken te zijn, werden vroeger vele jaren gebruikt
  • hoe lang een therapie al in gebruik is, is moeilijk vast te stellen
  • de manier waarop een therapie in het verleden werd gebruikt kan verschillen van de manier waarop zij nu wordt gebruikt, evenals de therapie zelf

Daarom wordt nog steeds de voorkeur gegeven aan wetenschappelijk bewijs, met behulp van goed opgezette studies, om te bepalen of een therapie effectief is.
Goed opgezette studies van CAM-therapieën kunnen echter moeilijk te realiseren zijn. Belemmeringen voor het doen van onderzoek naar CAM-therapieën zijn onder meer de volgende:

  • gebrek aan steun en financiële middelen voor CAM bij medische onderzoekers
  • beperkte opleiding en vaardigheid om wetenschappelijk onderzoek te doen onder voorstanders van CAM
  • soepeler regelgeving die bewijs vereist dat CAM-producten of -therapieën effectief zijn voordat ze publiekelijk beschikbaar worden gesteld, vergeleken met regelgeving die geldt voor behandelingen in de conventionele geneeskunde
  • over het algemeen lagere financiële opbrengsten voor bedrijven die onderzoek doen naar CAM dan voor bedrijven die onderzoek doen naar geneesmiddelen of hulpmiddelen

Het toepassen van conventionele onderzoeksmethoden om CAM te bestuderen kan om vele andere redenen moeilijk zijn, waaronder:

  • de beste conventionele onderzoeksopzet vergelijkt een actieve behandeling (zoals een geneesmiddel of een behandeling) met een placebo (een interventie die is gemaakt om op een geneesmiddel of een behandeling te lijken, maar geen actief geneesmiddel of actieve behandeling bevat) of geen nieuwe interventie (een controlegroep). Voor sommige CAM-therapieën, zoals homeopathie en botanische geneeskunde, is het ontwerpen van een placebo betrekkelijk eenvoudig. Het ontwerpen van een placebo voor fysieke behandelingen, zoals acupunctuur of manuele manipulatie, is echter moeilijker. Het ontwerpen van een placebo voor meditatie of een heel systeem van gezonde voeding is nog een grotere uitdaging
  • het is moeilijk om de effecten van de actieve component van een CAM-therapie te scheiden van die van het placebo. CAM-therapeuten gaan bijvoorbeeld meestal op een positieve en ondersteunende manier met mensen om, waarvan bekend is dat mensen zich er beter door gaan voelen, ongeacht welke andere therapieën worden toegepast. Dit aspect van CAM kan worden gezien als een placebo-effect
  • conventionele onderzoeksopzet maakt gebruik van de methode van dubbele blindering. Dubbele blindering houdt in dat wordt voorkomen dat onderzoekspersonen en behandelaars weten welke mensen welke behandeling hebben gekregen. Mensen en behandelaars verwachten doorgaans dat de actieve behandeling het beter doet dan de placebo. Dubbele blindering vermindert de kans dat deze verwachting de resultaten in het voordeel van de behandeling beïnvloedt. Het kan echter moeilijk zijn om behandelaars te blinderen. Een Reiki-beoefenaar zou bijvoorbeeld weten of er een echte energiebehandeling wordt gegeven. In dergelijke gevallen moet de doeltreffendheid van de behandeling worden geëvalueerd door een onderzoeker die niet weet welke behandeling werd toegepast
  • CAM-therapieën en diagnoses zijn mogelijk niet gestandaardiseerd. Verschillende beoefenaars gebruiken bijvoorbeeld verschillende systemen van acupunctuur, en de inhoud en effecten van preparaten van natuurlijke producten lopen sterk uiteen

Ondanks deze uitdagingen zijn er veel goed opgezette studies gedaan naar CAM-therapieën (zoals acupunctuur en homeopathie). In één acupunctuurstudie bijvoorbeeld werd een goed ontworpen placebo gebruikt, waardoor dubbele blindering mogelijk was, door een ondoorzichtig omhulsel tegen de huid van de persoon te plaatsen op een acupunctuurpunt. Sommige omhulsels bevatten een naald die in de huid drong (actieve behandeling), en andere niet (placebo). Om CAM-therapieën als effectief te kunnen beschouwen, moet er bewijs zijn dat ze effectiever zijn in vergelijking met een placebo of een controle.
Gebrek aan financiering voor goed opgezette CAM-studies wordt vaak genoemd als een reden dat deze studies niet worden gedaan. CAM-producten zijn echter een miljardenbusiness, wat suggereert dat een gebrek aan winstgevendheid geen reden zou mogen zijn voor bedrijven om deze producten niet te bestuderen. De winstgevendheid van de ontwikkeling van conventionele geneesmiddelen is echter veel groter dan die van CAM-producten.

Veiligheid
Veiligheid is een andere belangrijke overweging.
Het grootste gezondheidsrisico van CAM is waarschijnlijk:

  • gebruik van een onbewezen therapie in plaats van een bewezen conventionele therapie om een levensbedreigende aandoening te behandelen

Wat de risico's van CAM-therapieën zelf betreft, sommige zijn duidelijk veilig en zelfs veiliger dan conventionele geneeswijzen. Een belangrijk voorbeeld is het gebruik van meditatie, acupunctuur en manuele manipulatie voor pijnbestrijding vóór of in plaats van opioïde geneesmiddelen. Andere voorbeelden van veilige praktijken zijn acupunctuur om misselijkheid te behandelen, yoga om het evenwicht te verbeteren, of gemberthee om de spijsvertering te bevorderen. Andere kunnen mogelijk schadelijk zijn. Omdat bijvoorbeeld geneeskrachtige kruiden en andere voedingssupplementen (die bij veel alternatieve therapieën worden gebruikt) door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) niet als geneesmiddelen worden gereguleerd, is hun veiligheid minder zeker dan die van zorgvuldig gereguleerde geneesmiddelen (zie Veiligheid en werkzaamheid).
Enkele algemene risico's zijn de volgende:

  • sommige stoffen in CAM-preparaten kunnen gevaarlijk interageren met elkaar of met voorgeschreven geneesmiddelen
  • sterk gezuiverde voedingssupplementen zijn goed verkrijgbaar in de Verenigde Staten en veel landen in Europa, maar producten die in andere landen worden geproduceerd kunnen gevaarlijke verontreinigingen, giftige ingrediënten of andere geneesmiddelen bevatten
  • schade kan worden aangericht door CAM-therapieën die manipulatie van het lichaam of andere niet-chemische interventies inhouden (bijvoorbeeld manipulatie die kwetsbare delen van het lichaam verwondt)

In veel gevallen van CAM is schade noch vastgesteld, noch uitgesloten, maar in sommige gevallen is potentiële schade wel aangetoond. Soms wordt de potentiële schade ondergerapporteerd en ondergewaardeerd door mensen die pleiten voor het gebruik van de alternatieve producten of therapieën.

Wist u dat...
Misschien wel het grootste risico van complementaire en alternatieve geneeskunde ontstaat wanneer een persoon met een levensbedreigende aandoening wordt behandeld met een onbewezen therapie in plaats van een bewezen conventionele geneeskunde therapie.

Verschillen tussen conventionele en integrale geneeskunde
factor conventionele geneeswijze alternatieve geneeswijze
Definitie van gezondheid Een toestand van lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en de afwezigheid van ziekte en andere afwijkingen Optimaal evenwicht, veerkracht en integriteit van het lichaam, de geest en de ziel en hun onderlinge relaties
Definitie van ziekte Storing in het functioneren van een orgaan of een fysiek of biochemisch proces of ongewenste symptomen Onbalans van lichaam, geest en ziel
Gebaseerd op iemands specifieke symptomen en individuele fysieke, mentale en spirituele samenstelling
Concept van levenskracht Inwendige processen die gebaseerd zijn op bekende natuurkundige wetten en waarbij fysische en biochemische processen betrokken zijn Een vrij stromende energie die lichaam en geest met elkaar verbindt en bijdraagt aan de gezondheid (in de traditionele Chinese geneeskunde qi genoemd, uitgesproken als "chi")
Inzicht in bewustzijn Resulteert alleen uit fysische processen in de hersenen Kan al dan niet ontstaan in de hersenen en de geest
Kan helpen bij genezing
Methode van behandeling Elke behandeling die wordt ondersteund door wetenschappelijk bewijs, waaronder medicijnen, chirurgie, medische hulpmiddelen, fysiotherapie, lichaamsbeweging, dieet en veranderingen in levensstijl Omvat conventionele geneeswijzen naast op bewijs gebaseerde natuurlijke geneeswijzen en het inherente vermogen tot genezing van de persoon
Vertrouwen op wetenschappelijk bewijs Strikte afhankelijkheid van gevestigde principes van wetenschappelijk bewijs Gebruikt wetenschappelijk bewijs, met behandelingen die ook gebaseerd zijn op traditioneel gebruik en theorie; omvat minder overtuigende wetenschappelijke ondersteuning voor praktijken met een lager risico (bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen)

Bronnen:

Laatste wijziging: 10 maart 2022 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek

  Einde van de pagina