| Biologie van het gebit | meer mond, gebit |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
Een tand is verdeeld in een kroon, het deel boven het tandvlees, en een wortel, het deel onder het tandvlees.
De kroon is bedekt met wit glazuur, dat de tand beschermt. Email is de hardste substantie in het lichaam, maar als het beschadigd raakt, kan het zichzelf maar heel moeilijk herstellen.
Onder het glazuur zit dentine, dat lijkt op bot maar harder is. Tandbeen omringt de centrale (pulpa) kamer, die bloedvaten, zenuwen en bindweefsel bevat. Tandbeen is gevoelig voor aanraking en temperatuurveranderingen.
De bloedvaten en zenuwen komen de pulpkamer binnen via de wortelkanalen, die ook omgeven zijn door dentine. In de wortel wordt dentine bedekt door cement, een dunne botachtige substantie. Het cement wordt omgeven door een membraan (parodontale ligamenten) dat de tand beschermt en de cementlaag, en daarmee de hele tand, stevig aan het kaakbot vastmaakt.
Mensen hebben 2 sets natuurlijke tanden:
- Primaire tanden (melktanden): De eerste tanden die doorkomen, later vervangen door blijvende tanden.
- Blijvende (volwassen) tanden: De tanden die de melktanden vervangen
Er zijn 20 melktanden: een paar van elk van de bovenste en onderste centrale (voorste) snijtanden, laterale snijtanden, hoektanden (cuspiden), eerste kiezen en tweede kiezen.
Er zijn 32 blijvende tanden: een paar van elk van de bovenste en onderste centrale snijtanden, laterale snijtanden, hoektanden, eerste bicuspids, tweede bicuspids, eerste molaren, tweede molaren en derde molaren (verstandskiezen). Verstandskiezen variëren echter: niet iedereen krijgt alle 4 de verstandskiezen en sommige mensen krijgen geen verstandskiezen.
Uitgebarsten tanden
Er is een breed scala aan normale tijdstippen waarop tanden door het tandvlees naar buiten komen (erupt) in de mond. Bij melktanden zijn de centrale snijtanden de eerste tanden die doorkomen, op een leeftijd van ongeveer 6 maanden. Daarna volgen de laterale snijtanden, de eerste melktanden, hoektanden en tot slot de tweede melktanden. Rond de leeftijd van 2½ jaar zijn meestal alle melktanden zichtbaar in de mond van het kind.
Elk van deze melktanden wordt door een blijvende tand naar buiten geduwd, te beginnen rond de leeftijd van 6 jaar. De blijvende eerste (6-jarige) kiezen komen in de mond net achter de laatste primaire kiezen en vervangen dus geen tanden. Dit gebrek aan vervanging geldt ook voor de blijvende tweede en derde kiezen. De derde molaren (verstandskiezen) zijn de laatste permanente tanden die doorkomen, meestal tussen de leeftijd van 17 en 21 jaar.
Een geïmpacteerde kies is een kies die niet kan doorbreken door ruimtegebrek of door de stand van de tanden. De meeste geïmpacteerde tanden zijn verstandskiezen.
In zeldzame gevallen wordt een kind geboren met een tand (een geboortetand) of komt er binnen een maand na de geboorte een melktand door in de mond (een neonatale tand). Deze tanden zijn meestal primaire ondersnijtanden, maar het kunnen ook extra tanden (boventanden) zijn. Deze tanden worden alleen verwijderd als ze de borstvoeding belemmeren of als ze erg los gaan zitten.
Bij veel kinderen komen de blijvende ondersnijtanden achter elkaar. Ruimtegebrek (door verdringing, gedraaide blijvende tanden of afwijkingen in de skeletontwikkeling) kan het probleem zijn en vroegtijdige orthodontische therapie (beugel) kan nodig zijn. Duim- of vingerzuigen kan ook de stand van tanden beïnvloeden, waardoor soms vroegtijdige orthodontische therapie nodig is.
|
|
|
Bronnen: