| Overzicht van Clostridiuminfecties | meer infecties |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het?
Clostridia zijn bacteriën die gewoonlijk in de darmen van gezonde volwassenen en pasgeborenen voorkomen. Clostridia komt ook voor in dieren, grond en rottende vegetatie. Deze bacteriën produceren sporen. Sporen zijn een inactieve (slapende) vorm van bacteriën. Sporen zorgen ervoor dat bacteriën kunnen overleven wanneer de omgevingsomstandigheden moeilijk zijn. Wanneer de omstandigheden gunstig zijn, ontkiemt elke spoor tot een actieve bacterie en produceert deze gifstoffen. De gifstoffen vermenigvuldigen zich en kunnen verschillende delen van het lichaam aantasten, zoals de spieren, het spijsverteringskanaal en de weefsels. Deze bacteriën hebben geen zuurstof nodig om te leven. Dat wil zeggen, het zijn anaëroben. |
Er zijn veel verschillende soorten clostridia.
Clostridia komt op verschillende manieren het lichaam binnen en veroorzaakt, afhankelijk van de soort, verschillende ziekten:
- Clostridium botulinum kan een toxine in voedsel produceren dat vervolgens wordt geconsumeerd en door voedsel overgedragen botulisme veroorzaakt, of kan via een wond het lichaam binnendringen en toxinen produceren die wondbotulisme veroorzaken
- Clostridium perfringens kan via voedsel worden geconsumeerd en in de darmen een toxine produceren dat voedselvergiftiging door Clostridium perfringens veroorzaakt
- Clostridium tetani kan via een wond het lichaam binnendringen en een gifstof produceren die tetanus veroorzaakt
- Clostridioides difficile, dat mogelijk al in de dikke darm aanwezig is, kan na gebruik van antibiotica overgroeien en toxinen produceren die met antibiotica geassocieerde door Clostridioides difficile geïnduceerde colitis veroorzaken
- Verschillende soorten clostridia kunnen via een wond binnendringen en een toxine produceren dat weefsel vernietigt en gasgangreen veroorzaakt
Verschillende soorten clostridia maken deel uit van de normale bacteriële flora in de dikke darm en de vagina. Naast de dikke darm kunnen ze echter ook een infectie van de galblaas en de vrouwelijke voortplantingsorganen veroorzaken. Clostridium perfringens is het meest betrokken. In zeldzame gevallen veroorzaakt één soort, Clostridium sordelli, het toxische shocksyndroom bij vrouwen met een infectie van de voortplantingsorganen.
Clostridium perfringens (voedselvergiftiging)
Voedselvergiftiging door Clostridium perfringens (een vorm van gastro-enteritis) kan ontstaan als mensen voedsel (meestal rundvlees) eten dat clostridia bevat. Clostridia ontstaat uit sporen, die de hitte van het koken kunnen overleven. Als voedsel dat sporen bevat niet snel na het koken wordt gegeten, ontwikkelen de sporen zich tot actieve clostridia-bacteriën, die zich vervolgens in het voedsel vermenigvuldigen. Als het voedsel wordt geserveerd zonder voldoende opwarming, worden de clostridia geconsumeerd. Ze vermenigvuldigen zich in de dunne darm en produceren een gif dat waterige diarree en buikkrampen veroorzaakt.
Voedselvergiftiging door Clostridium perfringens is meestal mild en verdwijnt binnen 24 uur. In zeldzame gevallen is de aandoening ernstig, vooral bij zeer jonge mensen en oudere volwassenen.
Meestal vermoedt een arts de diagnose Clostridium perfringens voedselvergiftiging wanneer er een lokale uitbraak van de ziekte heeft plaatsgevonden. De diagnose wordt bevestigd door het testen van besmette voedsel- of ontlastingsmonsters van geïnfecteerde mensen op Clostridium perfringens en zijn toxine.
Om voedselvergiftiging te voorkomen, moeten mensen overgebleven gekookt vlees onmiddellijk in de koelkast bewaren en het grondig opwarmen voordat het wordt geserveerd.
De behandeling van voedselvergiftiging door Clostridium perfringens omvat het drinken van veel vocht en rusten. Antibiotica worden niet gebruikt.
Clostridiale buik- en bekkeninfecties
Clostridia bacteriën, meestal Clostridium perfringens, zijn vaak betrokken bij buikinfecties, meestal met andere bacteriën (gemengde anaerobe infecties genoemd).
Clostridia-bacteriën kunnen de darm, de galblaas en organen in het bekken infecteren, zoals de baarmoeder, eileiders en eierstokken. Clostridia infecteren de baarmoeder meestal na de bevalling van een baby of na een abortus onder onvruchtbare omstandigheden.
Clostridia-infecties van de buik en het bekken zijn ernstig en soms fataal. Clostridia produceren grote hoeveelheden gas, dat bellen en blaren kan vormen in het geïnfecteerde weefsel. Vaak blokkeert de infectie kleine bloedvaten en sterft het geïnfecteerde weefsel af, wat leidt tot gasgangreen.
Symptomen zijn pijn en koorts. De buik voelt zacht aan. Als de baarmoeder geïnfecteerd is, kunnen vrouwen een vies ruikende, bloederige afscheiding uit de vagina hebben. De symptomen kunnen overgaan in een levensbedreigende complicatie die sepsis wordt genoemd.
Om clostridiale buik- en bekkeninfecties te diagnosticeren, nemen artsen bloedmonsters of geïnfecteerd weefsel. Deze monsters worden onderzocht en naar een laboratorium gestuurd waar bacteriën, indien aanwezig, kunnen worden gekweekt (gekweekt) en geïdentificeerd. Artsen kunnen röntgenfoto's maken om te controleren op gas dat door clostridia wordt geproduceerd.
De behandeling van clostridiale buik- en bekkeninfecties bestaat uit een operatie om het geïnfecteerde en dode weefsel te verwijderen (debridement genoemd). Antibiotica, zoals penicilline, worden gedurende minstens 1 week gegeven. Soms wordt penicilline samen met een ander antibioticum, clindamycine, gebruikt. Soms, als een orgaan (zoals de baarmoeder) ernstig geïnfecteerd is, wordt het verwijderd. Een dergelijke behandeling kan levensreddend zijn.
Clostridiale necrotiserende enteritis, neutropene enterocolitis en neonatale necrotiserende enterocolitis
Clostridiale necrotiserende enteritis wordt ook wel enteritis necroticans of varkensbuik genoemd. Deze infectie wordt veroorzaakt door Clostridium perfringens en tast meestal de dunne darm aan (voornamelijk het jejunum).
De infectie varieert van mild tot ernstig en kan dodelijk zijn als ze niet onmiddellijk wordt behandeld. Deze zeldzame infectie komt vooral voor op plaatsen waar mensen een eiwitarm dieet volgen, zoals in de binnenlanden van Nieuw-Guinea en delen van Afrika, Midden- en Zuid-Amerika en Azië.
De symptomen variëren van milde diarree tot ernstige buikpijn, braken, bloederige ontlasting, septische shock en soms de dood binnen 24 uur.
De diagnose van clostridiale necrotiserende enteritis is gebaseerd op symptomen en ontlastingstests.
Clostridiale necrotiserende enteritis wordt behandeld met antibiotica. Mensen met een zeer ernstige infectie moeten mogelijk worden geopereerd.
Neutropene enterocolitis (typhlitis) is een soortgelijke levensbedreigende infectie die zich ontwikkelt in het begin van de dikke darm (blindedarm) van mensen met een laag aantal witte bloedcellen (bijvoorbeeld mensen die leukemie hebben of chemotherapie krijgen voor kanker).
Mensen hebben koorts, buikpijn, bloedingen in het spijsverteringskanaal en diarree.
De diagnose wordt gesteld op basis van de symptomen, het aantal witte bloedcellen, beeldvormend onderzoek van de buik en bloed- en ontlastingonderzoek.
De behandeling bestaat uit antibiotica en soms een operatie.
Neonatale necrotiserende enterocolitis komt meestal voor bij premature pasgeborenen die minder wegen dan ongeveer 1500 gram (3 pond). Het kan worden veroorzaakt door clostridia bacteriën.
Clostridia in de bloedsomloop
Clostridia-bacteriën kunnen zich ook naar het bloed verspreiden en bacteriëmie veroorzaken. Bacteriëmie kan een wijdverspreide reactie veroorzaken die sepsis wordt genoemd. Sepsis kan koorts en ernstige symptomen zoals lage bloeddruk, geelzucht en bloedarmoede veroorzaken. Sepsis kan snel fataal zijn.
Om sepsis veroorzaakt door clostridia te bevestigen, nemen artsen bloedmonsters. Deze monsters worden naar een laboratorium gestuurd waar bacteriën, indien aanwezig, gekweekt (gekweekt) en geïdentificeerd kunnen worden.
Mensen met sepsis worden opgenomen in het ziekenhuis en krijgen antibiotica. (Zie ook behandeling van sepsis).
Bronnen: