Cushing syndroom meer hormonaal, metabolisch   Het verschil tussen het syndroom van Cushing en de ziekte van Cushing is dat het syndroom van Cushing een overkoepelende term is voor alle aandoeningen waarbij er sprake is van een teveel aan cortisol in het lichaam, terwijl de ziekte van Cushing een specifieke vorm is van het syndroom van Cushing, waarbij de overmatige cortisolproductie wordt veroorzaakt door een tumor in de hypofyse.  Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals. Let op:  in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht. Wat is het? Bij het Cushing-syndroom is het corticosteroïdengehalte te hoog, meestal als gevolg van het gebruik van corticosteroïden of overproductie door de bijnieren. het syndroom van Cushing is meestal het gevolg van het gebruik van corticosteroïden voor de behandeling van een medische aandoening of van een tumor in de hypofyse of bijnier, waardoor de bijnieren te veel corticosteroïden produceren het syndroom van Cushing kan ook het gevolg zijn van tumoren op andere plaatsen (zoals de longen) mensen met het syndroom van Cushing ontwikkelen meestal overmatig vet in het hele bovenlichaam en hebben een groot, rond gezicht en een dunne huid artsen meten het cortisolgehalte en voeren andere tests uit om het syndroom van Cushing op te sporen vaak is een operatie of bestralingstherapie nodig om een tumor te verwijderen (Zie ook Overzicht van de bijnieren.) De bijnieren kunnen te veel corticosteroïden produceren vanwege een probleem in de bijnieren of vanwege te veel stimulatie door de hypofyse, die de bijnieren en andere endocriene klieren aanstuurt. Een afwijking in de hypofyse, zoals een tumor, kan ervoor zorgen dat de hypofyse grote hoeveelheden adrenocorticotroop hormoon (ACTH, ook bekend als corticotropine) aanmaakt, het hormoon dat de productie van corticosteroïden door de bijnieren stimuleert (een aandoening die bekend staat als de ziekte van Cushing). Tumoren buiten de hypofyse, zoals kleincellige longkanker of een carcinoïde tumor in de longen of elders in het lichaam, kunnen ook ACTH produceren (een aandoening die ectopisch ACTH-syndroom wordt genoemd). Soms ontwikkelt zich een niet-kankerachtige tumor (adenoom) in de bijnieren, waardoor deze te veel corticosteroïden produceren. Bijnieradenomen komen zeer vaak voor. Ongeveer 10% van alle mensen heeft ze op 70-jarige leeftijd. Slechts een klein deel van de adenomen produceert echter een teveel aan hormonen. Kankertumoren van de bijnieren zijn zeer zeldzaam, maar sommige daarvan produceren ook een teveel aan hormonen. Het gebruik van corticosteroïden Het syndroom van Cushing kan ook ontstaan bij mensen die vanwege een ernstige medische aandoening hoge doses corticosteroïden (zoals prednison of dexamethason) moeten gebruiken. Corticosteroïden worden vaak gebruikt voor de behandeling van veel ontstekings-, allergische en auto-immuunziekten. Veelvoorkomende voorbeelden zijn astma, reumatoïde artritis, systemische lupus erythematosus, veel huidaandoeningen en tal van andere aandoeningen. Mensen die hoge doses moeten innemen, hebben dezelfde symptomen als mensen bij wie het lichaam te veel van het hormoon aanmaakt. De symptomen kunnen soms ook optreden als de corticosteroïden worden geïnhaleerd, zoals bij astma, of plaatselijk worden gebruikt voor een huidaandoening. Naast het veroorzaken van het syndroom van Cushing kan het gebruik van hoge doses corticosteroïden ook de functie van de bijnieren onderdrukken (bijnierinsufficiëntie). Deze onderdrukking treedt op omdat corticosteroïden de hypothalamus en de hypofyse signaleren om te stoppen met de productie van de hormonen die normaal gesproken de bijnierfunctie stimuleren. Als de persoon plotseling stopt met het gebruik van corticosteroïden, kan het lichaam de bijnierfunctie dus niet snel genoeg herstellen, wat leidt tot tijdelijke bijnierinsufficiëntie. Ook is het lichaam bij stress niet in staat om de productie van de extra corticosteroïden die nodig zijn te stimuleren. Daarom stoppen artsen nooit abrupt met het gebruik van corticosteroïden als mensen deze langer dan 2 of 3 weken hebben gebruikt. In plaats daarvan verminderen artsen de dosis geleidelijk (afbouwen) over een periode van weken en soms maanden. Ook kan het nodig zijn om de dosis corticosteroïden te verhogen bij mensen die ziek worden of anderszins ernstig gestrest raken tijdens het gebruik van corticosteroïden. Het gebruik van corticosteroïden moet mogelijk worden hervat bij mensen die binnen enkele weken na het afbouwen en stoppen met corticosteroïden ziek worden of anderszins ernstig gestrest raken. De ziekte van Cushing De ziekte van Cushing is een term die specifiek wordt gebruikt voor het syndroom van Cushing dat wordt veroorzaakt door overstimulatie van de bijnieren, meestal als gevolg van een hypofysetumor. Bij deze aandoening zijn de bijnieren overactief omdat de hypofyse ze overstimuleert, en niet omdat de bijnieren abnormaal zijn. De symptomen van de ziekte van Cushing zijn vergelijkbaar met die van het syndroom van Cushing. De ziekte van Cushing wordt gediagnosticeerd door middel van bloedonderzoek, of soms ook met urine- en speekselonderzoek. Er kunnen beeldvormende onderzoeken zoals MRI (magnetische resonantiebeeldvorming) of CT (computertomografie) worden uitgevoerd van het gebied rond de hypofyse. De ziekte van Cushing wordt behandeld met een operatie of bestraling om de hypofysetumor te verwijderen. Als verwijdering van de hypofysetumor niet mogelijk is of niet succesvol is, kunnen de bijnieren operatief worden verwijderd of kunnen medicijnen worden gegeven om de ACTH-productie te verminderen of de productie of effecten van het teveel aan cortisol op weefsels te blokkeren.    Symptomen    Corticosteroïden veranderen de hoeveelheid en verdeling van lichaamsvet. Er ontstaat overmatig vet in het hele bovenlichaam, wat vooral zichtbaar kan zijn aan de bovenkant van de rug (ook wel buffalo hump genoemd). Iemand met het syndroom van Cushing heeft meestal een groot, rond gezicht (maangezicht). De armen en benen zijn meestal slank in verhouding tot de verdikte romp. Spieren verliezen hun volume, wat leidt tot zwakte. De huid wordt dun, krijgt gemakkelijk blauwe plekken en geneest slecht wanneer deze gekneusd of gesneden is. Er kunnen strepen ontstaan die lijken op striae (striemen) op de buik en borst. Mensen met het syndroom van Cushing raken snel vermoeid. Na verloop van tijd verhogen hoge corticosteroïdeniveaus de bloeddruk (hypertensie), verzwakken ze de botten (osteoporose) en verminderen ze de weerstand tegen infecties. Het risico op het ontwikkelen van nierstenen, diabetes en bloedstolsels in aderen neemt toe en er kunnen psychische stoornissen optreden, waaronder depressie en hallucinaties. Vrouwen hebben meestal een onregelmatige menstruatiecyclus. Bij sommige mensen produceren de bijnieren ook grote hoeveelheden mannelijke geslachtshormonen (testosteron en soortgelijke hormonen), wat leidt tot meer gezichts- en lichaamsbeharing en kaalheid bij vrouwen. Kinderen met het syndroom van Cushing groeien langzaam en zijn waarschijnlijk kleiner dan gemiddeld.    Diagnose    meet het cortisolgehalte in de urine, het speeksel en/of het bloed andere bloedonderzoeken beeldvormende onderzoeken Wanneer artsen het syndroom van Cushing vermoeden, meten ze het cortisolgehalte, het belangrijkste corticosteroïdhormoon. Normaal gesproken is het cortisolgehalte 's ochtends hoog en later op de dag lager. Bij mensen met het syndroom van Cushing is het cortisolgehalte meestal de hele dag door erg hoog. Het cortisolgehalte kan worden gecontroleerd door de urine, het speeksel of het bloed te testen. Als het cortisolgehalte hoog is, kunnen artsen een dexamethason-suppressietest aanbevelen, waarbij artsen 's nachts of gedurende meerdere dagen een dosis dexamethason toedienen en vervolgens 's ochtends het cortisolgehalte meten. Dexamethason onderdrukt normaal gesproken de afscheiding van corticotropine door de hypofyse en zou moeten leiden tot onderdrukking van de cortisolafscheiding door de bijnieren. Als het syndroom van Cushing wordt veroorzaakt door een te sterke stimulatie van de hypofyse (ziekte van Cushing), zal het cortisolgehalte in het bloed enigszins dalen, maar niet zo sterk als bij mensen die geen syndroom van Cushing hebben. Een hoog ACTH-gehalte wijst verder op overstimulatie van de bijnier door de hypofyse. Als het syndroom van Cushing een andere oorzaak heeft, blijft het cortisolgehalte hoog na toediening van dexamethason. Als bijvoorbeeld een tumor in een bijnier te veel cortisol produceert, is het corticotropinegehalte van de hypofyse al onderdrukt en verlaagt dexamethason het cortisolgehalte in het bloed niet. Soms produceren andere soorten tumoren elders in het lichaam corticotropine-achtige stoffen die de bijnier stimuleren om overtollig cortisol te produceren, maar deze stimulatie wordt niet onderdrukt door dexamethason. Beeldvormende onderzoeken kunnen nodig zijn om de exacte oorzaak vast te stellen, waaronder een computertomografie (CT) of magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) van de hypofyse of de bijnieren en een röntgenfoto van de borstkas of een CT-scan van de longen of de buik. Deze beeldvormende onderzoeken kunnen echter soms de tumor niet vinden. Wanneer overproductie van ACTH als oorzaak wordt vermoed, kan het soms nodig zijn bloedmonsters te nemen uit de aderen die de hypofyse draineren om te zien of dat de bron is.    Behandeling    eiwit- en kaliumrijk dieet medicijnen die het cortisolgehalte verlagen of de effecten van cortisol blokkeren chirurgie of bestralingstherapie De behandeling hangt af van waar het probleem zich bevindt: in de bijnieren, de hypofyse of elders. Als het probleem wordt veroorzaakt door het gebruik van corticosteroïden, wegen artsen het voordeel van de medicatie af tegen de schade van het syndroom van Cushing. Sommige mensen moeten de corticosteroïden blijven gebruiken, ook al hebben ze het syndroom van Cushing. Als dat niet het geval is, verminderen artsen de dosis geleidelijk (afbouwen) gedurende weken en soms maanden. Tijdens het afbouwen kan het nodig zijn om de dosis tijdelijk te verhogen als mensen ziek worden of anderszins ernstig fysiek gestrest raken. Zelfs weken tot maanden nadat de corticosteroïden zijn gestopt, kan het nodig zijn dat mensen die ziek worden, ze weer gaan gebruiken omdat hun bijnieren nog niet volledig zijn hersteld van de onderdrukking door de corticosteroïden. De eerste stap die mensen kunnen nemen bij de behandeling van het syndroom van Cushing is het ondersteunen van hun algemene conditie door een dieet te volgen dat rijk is aan eiwitten en kalium. Soms zijn medicijnen nodig die het kaliumgehalte verhogen of de bloedsuikerspiegel verlagen. Elke stijging van de bloeddruk moet worden behandeld. Omdat mensen met het syndroom van Cushing ook een verhoogd risico lopen op bloedstolsels in hun aderen, kunnen bloedverdunners worden gebruikt. Deze mensen hebben ook een verhoogde kans op infecties, die levensbedreigend kunnen zijn. Chirurgie of bestralingstherapie (inclusief protonenbestraling, indien beschikbaar) kan nodig zijn om een hypofysetumor te verwijderen of te vernietigen. Tumoren van de bijnieren (meestal goedaardige adenomen) kunnen vaak operatief worden verwijderd. Beide bijnieren moeten mogelijk worden verwijderd als er tumoren in beide bijnieren aanwezig zijn, als pogingen om een hypofysetumor of andere ACTH-afscheidende tumor te verwijderen niet effectief zijn, of als de ACTH-waarden in het bloed hoog zijn maar er geen ACTH-afscheidende tumor kan worden gevonden. Mensen bij wie beide bijnieren zijn verwijderd, en veel mensen bij wie een deel van de bijnieren is verwijderd, moeten hun hele leven corticosteroïden gebruiken. Tumoren buiten de hypofyse en de bijnieren die overtollige hormonen afscheiden, worden meestal operatief verwijderd. Bepaalde medicijnen, zoals metyrapon of ketoconazol, kunnen het cortisolgehalte verlagen en kunnen worden gebruikt in afwachting van een meer definitieve behandeling, zoals een operatie. Mifepriston, dat de effecten van cortisol kan blokkeren, kan ook worden gebruikt. Mensen met milde gevallen van aanhoudende of terugkerende ziekte kunnen baat hebben bij pasireotide, hoewel dit diabetes kan veroorzaken of verergeren. Cabergoline kan soms ook nuttig zijn. Pasireotide en cabergoline verminderen het vermogen van ACTH om de productie van cortisol door de bijnieren te stimuleren. Osilodrostat en levoketoconazol kunnen ook worden gebruikt om het cortisolgehalte te verlagen; net als metyrapone en ketoconazol blokkeren ze de productie van cortisol in de bijnieren. Wat is het syndroom van Nelson? Mensen bij wie beide bijnieren zijn verwijderd als behandeling voor de ziekte van Cushing die niet met een operatie en/of bestraling van de hypofyse kon worden genezen, kunnen het syndroom van Nelson ontwikkelen. Bij deze aandoening blijft de hypofysetumor die de ziekte van Cushing veroorzaakte groeien, waardoor grote hoeveelheden ACTH worden geproduceerd en de huid donkerder wordt. De groeiende hypofysetumor kan nabijgelegen structuren in de hersenen samendrukken, wat hoofdpijn en gezichtsstoornissen kan veroorzaken. Sommige deskundigen zijn van mening dat deze druk, in ieder geval bij sommige mensen, kan worden voorkomen door bestraling van de hypofyse. Indien nodig kan het syndroom van Nelson worden behandeld met bestraling of chirurgische verwijdering van de hypofyse. Bronnen: Merck Manual, professional version Merck Manual, consumer version   Einde van de pagina