| Huiselijk geweld | meer vrouwen |
| Intiem partnergeweld | |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Huiselijk geweld is fysiek, seksueel of psychologisch misbruik tussen mensen die samenwonen. Hieronder valt ook intiem partnergeweld, dat verwijst naar fysiek, seksueel of psychologisch misbruik door een huidige of voormalige sekspartner of echtgenoot. |
- lichamelijke verwondingen (soms ernstig of fataal), psychische problemen, sociaal isolement, verlies van werk en financiële problemen kunnen het gevolg zijn.
- artsen kunnen huiselijk geweld vermoeden op basis van verwondingen, inconsistente of raadselachtige symptomen, of het gedrag van het slachtoffer en/of de partner van het slachtoffer.
- veilig blijven - bijvoorbeeld een vluchtplan hebben - is de belangrijkste overweging.
Huiselijk geweld kan betrekking hebben op kinderen (zie ook Kindermishandeling en verwaarlozing), volwassenen of oudere volwassenen (zie ook Ouderenmishandeling). Het kan worden veroorzaakt door ouders of voogden, grootouders, broers of zussen, of andere volwassenen of minderjarigen in een huishouden, maar ook tussen intieme partners. Het komt voor bij mensen van alle leeftijden, culturen, rassen, etniciteiten, religieuze achtergronden, seksuele geaardheden, geslachten, beroepen, inkomensniveaus en opleidingsniveaus.
Vrouwen zijn vaker slachtoffer van huiselijk geweld dan mannen. In 2021 werd 34% van de vrouwelijke slachtoffers van moord en doodslag gedood door een intieme partner tegenover 6% van de mannelijke slachtoffers. Ongeveer 47% van de vrouwen en 44% van de mannen heeft te maken met stalking, fysiek geweld en/of seksueel geweld door een intieme partner.
In de Verenigde Staten komt huiselijk geweld in dezelfde mate voor bij mensen van alle seksuele geaardheden en genderidentiteiten.
Tijdens de COVId-19 pandemie kwam huiselijk geweld in veel landen vaker voor. Redenen hiervoor zijn waarschijnlijk stress door verlies van inkomen en verlies van contact met andere mensen. Ook konden mensen die mishandeld werden vaak niet ontsnappen naar een schuilplaats of een andere veilige plek.
De terminologie met betrekking tot mensen die te maken hebben gehad met huiselijk geweld varieert. De term “slachtoffer” is een term die gebruikt wordt door het strafrechtelijk systeem en wordt ook vaak gebruikt voor iemand die momenteel mishandeld wordt of onlangs mishandeld is. De term “overlevende” wordt vaak gebruikt om te verwijzen naar iemand die een herstelproces heeft doorgemaakt. Clinici moeten mensen vragen aan welke termen zij de voorkeur geven (zie RAINN [Rape, Abuse & Incest National Network]: Belangrijke termen en zinnen en Vrouwen tegen misbruik: De taal die we gebruiken).
Soorten huiselijk geweld
Lichamelijk geweld
Lichamelijk geweld is de meest voor de hand liggende vorm van huiselijk geweld. Het kan gaan om slaan, slaan, schoppen, stompen, botten breken, aan haren trekken, duwen, armen draaien, ergens tegenaan slaan, stikken, verstikken, slaan en branden. Wapens, zoals een pistool of mes, kunnen worden gebruikt om te dreigen of letsel toe te brengen. Het slachtoffer kan voedsel of slaap worden onthouden.
Seksueel geweld
Veel mensen die fysiek worden mishandeld door hun partner, worden ook seksueel mishandeld door hun partner (zie Seksueel geweld en verkrachting). Seksueel geweld is elke vorm van seksuele activiteit of seksueel contact waar iemand niet mee instemt, inclusief ongewenst aanraken, vastgrijpen, zoenen en verkrachting. Als seksuele activiteit plaatsvindt zonder instemming, wordt het beschouwd als aanranding, zelfs als het plaatsvindt tussen mensen die instemmende seks hebben gehad op andere momenten voor of na de aanranding. Seksueel geweld kan gepaard gaan met bedreigingen of geweld om seksueel contact af te dwingen, of de dader kan het slachtoffer alcohol of drugs geven. Het kan lichamelijk letsel, ziekte of psychologisch trauma veroorzaken.
Psychisch misbruik
Psychisch misbruik komt vaak voor. Het kan beginnen voor of op hetzelfde moment als fysiek of seksueel misbruik. Psychisch misbruik omvat elk niet-fysiek gedrag dat het slachtoffer ondermijnt of kleineert of dat de dader in staat stelt het slachtoffer te controleren. Psychisch misbruik kan het volgende inhouden:
- beledigend taalgebruik
- sociaal isolement
- financiële controle
Meestal gebruikt de dader taal om het slachtoffer privé of in het openbaar te vernederen, te kleineren, te vernederen, te intimideren of te bedreigen. Het emotionele misbruik kan ervoor zorgen dat het slachtoffer begint te twijfelen aan zijn eigen gevoelens, instincten en geestelijke gezondheid (gaslighting) en kan ervoor zorgen dat het slachtoffer zich schuldig of verantwoordelijk voelt voor de gewelddadige relatie. De dader kan het slachtoffer ook vernederen op het gebied van seksuele prestaties, fysieke verschijning of beide.
De dader kan proberen het slachtoffer gedeeltelijk of volledig te isoleren door de toegang van het slachtoffer tot vrienden, familieleden en andere mensen te controleren. De controle kan bestaan uit het verbieden van contact met anderen - rechtstreeks of via schrijven, telefoon, e-mail, sms of sociale media. De dader kan jaloezie gebruiken om deze acties te rechtvaardigen. De dader kan het slachtoffer ervan overtuigen dat familieleden en vrienden niet kunnen of willen helpen en zo het slachtoffer verder isoleren.
De dader kan de kinderen van het slachtoffer gebruiken als tactiek voor psychologisch misbruik. Bijvoorbeeld door de kinderen te gebruiken om in het leven van het slachtoffer te blijven of om het slachtoffer te intimideren of lastig te vallen. De dader kan ook proberen de kinderen tegen het slachtoffer op te zetten of de kinderen gebruiken om het slachtoffer te overtuigen de relatie voort te zetten.
Vaak houdt de dader geld achter om het slachtoffer te controleren. Het slachtoffer kan van de dader afhankelijk zijn voor (het meeste of alle) geld. De dader kan de controle behouden door te verhinderen dat het slachtoffer werk vindt, door informatie over hun financiën geheim te houden en door het slachtoffer geld af te nemen.
De dader kan ook voorkomen dat het slachtoffer medische zorg krijgt.
Stalking
Stalking is een patroon van herhaalde, ongewenste aandacht en contact door een partner dat angst of bezorgdheid veroorzaakt voor de eigen veiligheid of de veiligheid van iemand in de buurt van het slachtoffer. Daders kunnen hun slachtoffers stalken door:
- het slachtoffer te benaderen met ongewenste telefoontjes, e-mails, berichten via sociale media, post of cadeautjes (bijvoorbeeld bloemen)
- het slachtoffer van een afstand te bekijken, bespioneren of volgen
- binnen te dringen in het huis, de werkplek of school van het slachtoffer
Misbruik met behulp van technologie
Daders kunnen technologie (zoals sociale media) gebruiken om video's van het slachtoffer te posten, te stalken, in de gaten te houden, te isoleren, te straffen, te bedreigen en/of te vernederen. Ook kunnen daders de apparaten van het slachtoffer in de gaten houden, vaak zonder dat het slachtoffer het weet.
Het gedrag van de dader na een incident van misbruik
Na een incident van misbruik kan de dader smeken om vergeving en beloven om te veranderen en te stoppen met het misbruik. Maar meestal gaat het misbruik door en escaleert het vaak.
De geweldsuitbarstingen van de dader zijn episodisch en onvoorspelbaar. Slachtoffers leven dus in een bijna constante angst voor de volgende uitbarsting.
Redenen waarom slachtoffers in een gewelddadige relatie blijven
Vaak verlaten slachtoffers de gewelddadige relatie niet. Redenen kunnen zijn:
- zich afhankelijk voelen van de dader voor geld
- zich alleen voelen, met niemand om te helpen
- bang zijn dat het plannen of proberen te vertrekken meer geweld uitlokt
- bang zijn voor wat de dader zal doen nadat ze vertrokken zijn (hen bijvoorbeeld stalken of hun kinderen, een ander gezinslid of een huisdier pijn doen)
- geloven dat de misbruiker zal veranderen (bijvoorbeeld door beloftes om dat te doen)
- nog steeds van de misbruiker houden
- geloven dat misbruik normaal kan zijn (bijvoorbeeld vanwege eerdere ervaringen)
Gevolgen van huiselijk geweld
Slachtoffers van huiselijk geweld kunnen lichamelijk letsel oplopen. Lichamelijke verwondingen kunnen blauwe plekken, blauwe ogen, snijwonden, schrammen, botbreuken, tandverlies en brandwonden zijn. Letsel kan het vermogen van het slachtoffer om te werken belemmeren. Hierdoor kan inkomen verloren gaan. Verwondingen en de gewelddadige situatie kunnen leiden tot schaamte, waardoor slachtoffers zich afzonderen van familie en vrienden.
Slachtoffers kunnen symptomen ontwikkelen die geen duidelijke lichamelijke oorzaak hebben. Deze symptomen kunnen hoofdpijn, buik- of bekkenpijn en vermoeidheid zijn.
Veel slachtoffers krijgen ook seksueel overdraagbare aandoeningen en kunnen problemen krijgen tijdens de zwangerschap.
Slachtoffers moeten vaak verhuizen - een financiële last - om aan de dader te ontsnappen.
Tragisch genoeg kan huiselijk geweld zelfs leiden tot de dood van het slachtoffer.
Als gevolg van huiselijk geweld hebben veel slachtoffers psychische problemen, zoals depressie, posttraumatische stressstoornis (PTSS), eetstoornissen en/of stoornissen in het gebruik van drugs. Ernstiger fysiek geweld gaat meestal gepaard met ernstiger psychische problemen. Huiselijk geweld kan ook de symptomen van reeds bestaande psychische stoornissen verergeren.
Zelfs als de fysieke mishandeling afneemt, gaat psychische mishandeling vaak door, waardoor slachtoffers eraan herinnerd worden dat ze op elk moment fysiek mishandeld kunnen worden. Psychisch misbruik kan een even grote of grotere impact hebben op het leven van het slachtoffer als fysiek misbruik.
Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld
Uit een onderzoek is gebleken dat 11% van de kinderen in de Verenigde Staten een jaar lang wordt blootgesteld aan een vorm van huiselijk geweld en dat 26% van de kinderen tijdens hun leven aan minstens één vorm van huiselijk geweld wordt blootgesteld (1). Deze kinderen kunnen problemen ontwikkelen, waaronder (2):
- overmatige angst of huilen
- angst
- moeite met slapen
- concentratieproblemen
- depressie en/of angst
- sociale terugtrekking
- moeite op school (bv. spijbelen, slechte cijfers, agressief gedrag tegenover leeftijdsgenoten voor kinderen die geweld zien als een legitieme vorm van probleemoplossing)
Kinderen kunnen zichzelf ook de schuld geven van de situatie.
Oudere kinderen kunnen van huis weglopen.
De dader kan de kinderen ook fysiek pijn doen. In gezinnen waar huiselijk geweld voorkomt, is de kans veel groter dat kinderen fysiek worden mishandeld.
Evaluatie van huiselijk geweld
- evaluatie door een arts
Artsen kunnen huiselijk geweld vermoeden op basis van verwondingen, inconsistente of raadselachtige symptomen en/of het gedrag van het slachtoffer en/of de partner. Of een slachtoffer kan het misbruik aangeven.
Als artsen huiselijk geweld vermoeden, kunnen ze de persoon vragen of hij of zij zich veilig voelt in hun relatie en in hun huis. Veel deskundigen raden zorgverleners aan om alle mensen vragen te stellen over huiselijk geweld.
Als huiselijk geweld wordt vermoed, proberen artsen te bepalen of het slachtoffer veilig naar huis kan terugkeren voordat ze de zorginstelling verlaten. Veiligheid is twijfelachtig in de volgende omstandigheden:
- het slachtoffer heeft gedreigd de relatie te verlaten
- het geweld is toegenomen; mishandeling escaleert tot verstikking
- de partner heeft toegang tot wapens
- de partner heeft gedreigd het slachtoffer te doden of te verwonden
Als huiselijk geweld wordt bevestigd, moeten zorgverleners het bewijs van mishandeling documenteren, vaak door de verwondingen te fotograferen. Deze documentatie kan worden gebruikt om een rechtszaak tegen de dader te ondersteunen. Wetten over het melden van huiselijk geweld verschillen per staat en soms per type arts (zie MandatedReporter.com).
Omgaan met huiselijk geweld
- een veiligheidsplan ontwikkelen
- hulp zoeken als dat nodig is
Misbruik is nooit gerechtvaardigd. Er is hulp beschikbaar, of slachtoffers nu besluiten om in de gewelddadige relatie te blijven of deze te verlaten.
Bij huiselijk geweld is veiligheid de belangrijkste overweging. Als het mogelijk is, moeten slachtoffers tijdens een geweldsincident proberen uit de buurt te blijven van plaatsen waar ze ingesloten kunnen raken of waar de dader aan wapens kan komen, zoals messen in de keuken. Indien mogelijk moeten slachtoffers onmiddellijk de hulpdiensten of de politie bellen en de woning verlaten.
Slachtoffers moeten eventuele verwondingen laten behandelen en documenteren met foto's. Slachtoffers moeten hun kinderen leren dat ze zich niet in het midden van een gevecht moeten mengen en wanneer en hoe ze om hulp moeten bellen.
Het ontwikkelen van een veiligheidsplan is uiterst belangrijk. Het moet het volgende omvatten:
- waar ze naartoe kunnen gaan voor hulp (slachtoffers moeten meerdere mogelijke plaatsen hebben waar ze naartoe kunnen gaan en mensen die gebeld kunnen worden)
- hoe ze weg kunnen komen (vaak door te doen alsof ze een routineklus doen waarbij ze het huis moeten verlaten, zoals een boodschap doen of de hond uitlaten)
- hoe ze aan geld kunnen komen (inclusief het verstoppen van geld en het verkrijgen van een aparte bankrekening en, indien mogelijk, creditcard)
Slachtoffers moeten ook kopieën maken en verbergen van officiële documenten (zoals geboortebewijzen van kinderen, nationale identiteitskaarten, verzekeringskaarten en bankrekeningnummers). Ze moeten een ingepakte en verborgen weekendtas meenemen voor het geval ze snel weg moeten.
Soms is de enige oplossing om de gewelddadige relatie voorgoed te verlaten, omdat huiselijk geweld de neiging heeft om door te gaan, vooral bij zeer agressieve daders. En zelfs als het fysieke geweld afneemt, kan het psychische geweld aanhouden.
De beslissing om te vertrekken is niet eenvoudig of gemakkelijk. Vaak voelen slachtoffers zich om verschillende redenen niet in staat om een gewelddadige relatie te verlaten, bijvoorbeeld omdat ze bang zijn voor wat de dader zal doen als ze weg zijn of omdat ze afhankelijk zijn van de dader voor geld.
Nadat de dader weet dat het slachtoffer heeft besloten om te vertrekken, is het risico op ernstige schade en de dood het grootst. Op dat moment moeten slachtoffers extra maatregelen nemen om zichzelf en hun kinderen te beschermen. Ze kunnen bijvoorbeeld een straatverbod of beschermingsbevel aanvragen, hoewel zo'n bevel geen veiligheid garandeert.
Wist u dat...
|
Bronnen: