| Enkele oorzaken en kenmerken van persoonlijkheids- en gedragsveranderingen |
| Oorzaak |
Kenmerken
- kenmerken omvatten symptomen en resultaten van het onderzoek door de arts
- genoemde kenmerken zijn typisch, maar niet altijd aanwezig
|
Tests |
|
| Geestelijke stoornissen |
|
|
- symptomen die optreden in episoden die enkele weken tot enkele maanden duren en die manie, depressie of beide omvatten:
- episoden van manie:
- opgetogenheid of prikkelbaarheid
- grootheidswaanzin (overdreven gevoel van superioriteit, macht, kennis of identiteit)
- spraakzaamheid
- toegenomen activiteit
- een verminderde behoefte aan slaap
- rennende gedachten, van het ene idee naar het andere springen
- soms hallucinaties of achtervolgingswanen
- episoden van depressie:
- schuldig of waardeloos voelen
- verdriet, wanhoop en een pessimistische stemming
- verlies van interesse in typische genoegens
- gebrek aan energie
- te veel of moeilijk slapen
- gedachten aan de dood of zelfmoord
|
|
|
|
- episoden van depressie zoals beschreven bij bipolaire stoornis (zie hierboven) zonder een voorgeschiedenis van manie
|
|
|
|
- meestal symptomen die zich langzaam ontwikkelen, in het begin met licht gedesorganiseerd denken en moeite met dagelijkse routines
- latere symptomen:
- wanen en/of hallucinaties
- vaak desinteresse en gebrek aan emotie
- toenemend ongeorganiseerd denken en gedrag
- moeite met het onderhouden van relaties en werk
|
|
|
| Drugs |
- gebruik van een drug, in het bijzonder:
|
- bij langdurig gebruik van alcohol:
- soms evenwichtsproblemen
- trillende ogen
- een abnormale manier van lopen
- bij langdurig gebruik van amfetaminen:
- bij kortdurend overmatig gebruik van amfetaminen of cocaïne:
- een verhoogde hartslag
- soms koorts
|
|
- ontwenning van een drug, in het bijzonder:
- alcohol
- barbituraten
- benzodiazepinen
|
|
|
- bijwerkingen van een drug
|
- drugs met anticholinerge effecten, zoals:
|
- onderzoek door een arts
- soms stoppen met het medicijn om te zien of het symptoom verdwijnt
|
|
| Hersenaandoeningen |
|
|
- langzaam voortschrijdende symptomen
- verlies van kortetermijngeheugen, moeite om de juiste woorden te vinden en een slecht beoordelingsvermogen
- moeite met dagelijkse activiteiten (zoals het opmaken van een chequeboekje of de weg vinden in de buurt)
- meestal bij mensen ouder dan 60 jaar
|
- onderzoek door een arts
- vaak CT-scan, MRI-scan of PET-scan van de hersenen
- gedetailleerd testen van het mentale functioneren met een reeks vragen en taken (neuropsychologisch onderzoek)
|
|
herseninfecties zoals:
|
|
|
|
|
- vergeetachtigheid en hoofdpijn
- emotionele instabiliteit in de weken na een aanzienlijk hoofdletsel
|
- CT-scan of MRI-scan van de hersenen
- testen van IQ en executieve functies zoals het vermogen om te plannen en problemen op te lossen (neurocognitieve testen)
|
|
|
|
|
|
|
|
- MRI-scan van de hersenen en het ruggenmerg
- soms een ruggeprik
- zenuwgeleidingsonderzoek (meten hoe snel zenuwen signalen doorgeven) en elektromyografie (spieren stimuleren en hun elektrische activiteit registreren)
|
|
|
- trillen van de handen en vingers terwijl ze in rust zijn
- stijfheid en moeite met bewegen en evenwicht bewaren
- vertraagde spraak en beperkte gezichtsuitdrukkingen
|
|
- aanvalstoornissen (meestal complexe partiële aanvallen)
|
- episoden van abnormaal gedrag
- meestal verwardheid en staren
- soms onwillekeurig kauwen, smakken van de lippen en doelloze bewegingen van de ledematen
- meestal geen bewustzijnsverlies en geen algemeen schudden van het lichaam (convulsies)
- soms hallucinaties van geur of smaak
|
|
|
|
- symptomen die plotseling optreden
- meestal zwakte of verlamming aan één kant van het lichaam en onvastheid bij het lopen
|
|
|
| Lichaamsbrede (systemische) aandoeningen |
|
|
- zwakte, zweten en verwardheid
- bijna altijd bij mensen die diabetesmedicijnen gebruiken
|
|
|
|
- zwelling van de benen, verlies van eetlust en misselijkheid
- zwakte die zich meestal over meerdere weken ontwikkelt
|
|
|
|
- gele kleur van de huid en/of het oogwit (geelzucht)
- meestal zwelling van benen en/of buik
- een roodpaarse uitslag van kleine puntjes (petechiën)
- meestal bij mensen van wie al bekend is dat ze een leveraandoening hebben
|
- bloedonderzoek om te beoordelen hoe goed de lever functioneert (levertests)
|
|
|
- meestal pijnlijke, gezwollen gewrichten
- vaak huiduitslag, vooral in het gezicht of op plaatsen die blootstaan aan zonlicht
- soms hoofdpijn
|
|
- shildklieraandoeningen, waaronder:
|
- typisch bij hyperthyreoïdie: hartkloppingen, overmatig zweten, moeite met het verdragen van warmte, een verhoogde eetlust, gewichtsverlies, trillen en soms uitpuilende ogen
- typisch bij hypothyreoïdie: Vermoeidheid, constipatie, moeite om kou te verdragen, verminderde eetlust, gewichtstoename, trage spraak, traagheid, een gezwollen gezicht, hangende oogleden, ruwe en dikke droge huid en verlies van wenkbrauwhaar
|
|
- vitaminegebrek, zoals een tekort aan thiamine of vitamine B12
|
- abnormaal gevoel in handen en voeten
- andere symptomen, afhankelijk van welke vitamine een tekort vertoont
|
|