| Preventie bij ouderen | meer fundamentals |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
De doelstellingen van preventie bij ouderen hangen meestal af van de gezondheid, het functioneringsniveau en het risicoprofiel van de persoon, zoals in de volgende gevallen:
- gezonde, zelfstandige mensen zonder ernstige aandoeningen: voornamelijk voorkomen dat aandoeningen zich ontwikkelen
- mensen met meerdere milde chronische aandoeningen die zelfstandig blijven: voornamelijk voorkomen of vertragen van de achteruitgang in functioneren en voorkomen van lichamelijke achteruitgang waardoor ze steeds afhankelijker worden van anderen
- kwetsbare mensen met verschillende vergevorderde chronische ziekten die grotendeels afhankelijk zijn geworden van anderen: voornamelijk het voorkomen van ongelukken en complicaties die kunnen leiden tot verder verlies van onafhankelijkheid of overlijden
Levensstijl
Bewegen, waaronder aerobe training, blijft belangrijk. Gewichtheffen helpt spierzwakte, leeftijdsgebonden verlies van spierweefsel en osteoporose te voorkomen door de spieren te versterken en de botdichtheid te vergroten. Aërobe training verhoogt het uithoudingsvermogen en kan het risico op bepaalde hart- en vaatziekten enigszins verlagen. Het vergroten van de spierkracht en het verbeteren van de aërobe conditie kan helpen om het functioneren te verbeteren en kan leiden tot een langer leven. Bij oudere volwassenen kunnen dansen en tai chi, die plezierige vormen van lichaamsbeweging kunnen zijn, extra voordelen hebben, zoals het verbeteren van het evenwicht en daarmee het helpen voorkomen van valpartijen.
Stoppen met roken is op elke leeftijd nuttig. Het kan:
- helpen het uithoudingsvermogen te verbeteren
- de frequentie en ernst van symptomen van bepaalde aandoeningen verminderen, zoals pijn op de borst (angina pectoris) en krampen, pijnlijke benen (claudicatio)
- het risico op het ontwikkelen van bepaalde aandoeningen verminderen (zoals hartaanvallen, longaandoeningen en bepaalde vormen van kanker)
Alcohol wordt bij oudere volwassenen anders gemetaboliseerd. Oudere volwassenen die alcohol drinken, moeten zich ervan bewust zijn dat meer dan één drankje per dag het risico op letsel en andere gezondheidsproblemen kan verhogen.
Medicijnen en vaccins
Het is voor oudere volwassenen bijzonder belangrijk om te begrijpen wat medicijnen kunnen doen, omdat zij gevoeliger zijn voor de bijwerkingen van medicijnen. Factoren die de gevoeligheid kunnen verhogen, zijn onder meer leeftijdsgebonden verschillen in de manier waarop het lichaam veel medicijnen verwerkt (metaboliseert) en gebruikt. Deze verschillen kunnen leiden tot interacties tussen medicijnen onderling of tussen medicijnen en voedingsmiddelen. Deze interacties komen bij jongere mensen mogelijk niet voor.
Een huisarts, verpleegkundige en apotheker kunnen informatie geven over alle voorgeschreven en niet-voorgeschreven medicijnen. Door de merknaam en generieke naam van alle medicijnen die worden ingenomen te kennen, het doel van elk medicijn, de duur van de inname en de activiteiten, voedingsmiddelen, dranken en andere medicijnen die tijdens het gebruik van een medicijn moeten worden vermeden, kunnen ouderen problemen voorkomen. Ouderen moeten al hun medicijnen, zowel op recept als zonder recept, meenemen naar hun doktersafspraken, zodat deze medicijnen met hun arts kunnen worden besproken.
Ouderen moeten de volgende vaccinaties krijgen:
- pneumokokkenvaccin (tegen longontsteking, 2 soorten vaccins — zie Pneumokokkenvaccin)
- tetanus-, difterie- en kinkhoestvaccin (een combinatievaccin) eenmaal (als ze nog niet eerder een kinkhoestvaccin hebben gekregen) en daarna om de 10 jaar een tetanus- en difterievaccin
- griepvaccin (influenza) eenmaal per jaar
- gordelroosvaccin (herpes zoster) 2 doses met een tussenpoos van 2 tot 6 maanden op 50-jarige leeftijd
Deze vaccins zijn belangrijk omdat oudere volwassenen vatbaarder zijn voor longontsteking, tetanus en gordelroos en omdat influenza bij oudere volwassenen vaker leidt tot longontsteking en andere ernstige problemen.
Preventie van letsel
Dezelfde eenvoudige, logische veiligheidsmaatregelen die letsel bij jongere volwassenen voorkomen, zijn ook nuttig voor oudere volwassenen (zie kader Veiligheid 101). Het voorkomen van vallen is bijzonder belangrijk.
Vallen is een belangrijke oorzaak van ernstige gezondheidsproblemen bij oudere volwassenen. Het volgende kan helpen om vallen te voorkomen:
- ruim rommelige plekken in huis op
- verwijder of zet losse vloerkleden, randen van tapijt en onbedekte telefoon- en elektriciteitssnoeren vast aan de vloer
- zorg voor voldoende verlichting
- plaats indien nodig leuningen, handgrepen en antislipoppervlakken (zoals stroken of antislipbadmatten) op trappen en in badkuipen
- installeer leuningen bij het toilet en in het bad en de douche
- gebruik geen gladde badoliën
- overleg met de arts over het stoppen met onnodige medicijnen en zorg ervoor dat de laagst mogelijke effectieve dosis van noodzakelijke medicijnen wordt gebruikt
- het evenwicht behouden of verbeteren (bijvoorbeeld door middel van lichaamsbeweging, dans of tai chi)
Autorijden
Oudere volwassenen moeten mogelijk het autorijden beperken of opgeven als hun gezichtsvermogen, reflexen of algehele functioneren slecht zijn. Ze mogen niet autorijden als ze medicijnen of andere middelen gebruiken die slaperigheid veroorzaken, en ze mogen 's nachts niet autorijden als hun nachtzicht slecht is.
Bronnen: