Overzicht van protheses voor ledematen meer speciale-onderwerpen  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Let op:  in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.

Wat is het?
Een ledemaatprothese is een kunstledemaat dat een ontbrekend lichaamsdeel vervangt, meestal omdat het geamputeerd is.

De belangrijkste oorzaken van amputatie van ledematen zijn:

  • ziekte van bloedvaten, vooral door diabetes of perifere arteriële aandoeningen
  • kanker
  • verwonding (bijvoorbeeld door een auto-ongeluk, een arbeidsongeval of een militair gevecht)
  • geboorteafwijking

In de Verenigde Staten leeft momenteel ongeveer 1 op de 200 mensen met het verlies van een ledemaat en worden er elke dag ongeveer 500 amputaties uitgevoerd. Dit percentage zal waarschijnlijk stijgen omdat, naarmate de bevolking ouder wordt, meer mensen diabetes en vaatziekten zullen ontwikkelen.

Voor mensen die een amputatie hebben ondergaan, wordt vaak een prothese (kunstledemaat) aanbevolen om dat lichaamsdeel te vervangen. Op zijn minst moet een prothese de persoon in staat stellen om dagelijkse activiteiten (zoals lopen, eten en aankleden) zelfstandig en comfortabel uit te voeren. In het beste geval kan de persoon met een prothese net zo goed of bijna net zo goed functioneren als voor de amputatie.

De kans op succes met een prothese is het grootst als het betrokken klinische team uit veel verschillende soorten professionals bestaat, afhankelijk van de behoeften van de persoon. De belangrijkste teamleden zijn minimaal de chirurg, de prothesist en de fysiotherapeut. Prothesisten zijn experts die de algehele functionele mogelijkheden van de persoon evalueren en een behandelplan voor de prothese ontwikkelen, waaronder het ontwerpen, aanmeten, vervaardigen en aanpassen van de prothese en het bieden van levenslange nazorg om de prothese te onderhouden en advies en instructie over verzorging te geven. Voor complexere gevallen kan het team ook bestaan uit een fysiotherapeut, ergotherapeut, maatschappelijk werker, psycholoog en familieleden.

Mensen kunnen zich zorgen maken over het passeren van de luchthavenbeveiliging met een prothese. Veiligheidspersoneel vraagt mensen meestal niet om een prothese te verwijderen. Als ze dat wel doen, zijn ze verplicht om dit in een privéomgeving te doen, omdat er meestal wat kleding moet worden uitgetrokken. Het kan nuttig zijn voor de prothesist om een brief te schrijven waarin staat dat de prothese metalen en microprocessorcomponenten heeft en dat als de prothese langer dan 10 tot 15 minuten uit blijft, het moeilijk kan worden om de prothese weer aan te doen omdat het vloeistofvolume van het restledemaat toeneemt.

   Doelen   
Doelen variëren van eenvoudige mobiliteit tot het kunnen uitvoeren van activiteiten met een hoge impact, zoals rennen en springen. De onderdelen van de prothese worden aangepast om mensen te helpen hun verschillende doelen te bereiken. Vooruitgang in dempende materialen, prothesekokerontwerp en voet-, enkel-, knie-, hand-, pols- en elleboogcomponententechnologie heeft het comfort en de functie aanzienlijk verbeterd. Bij het aanmeten van een prothese zorgt de prothesist ervoor dat de persoon comfortabel zit, stabiel staat en loopt en individuele doelen kan bereiken.

Zeer gemotiveerde, verder gezonde mensen met een prothese kunnen veel buitengewone prestaties leveren (bijvoorbeeld parachutespringen, bergen beklimmen, triatlons voltooien, volledig deelnemen aan sport, of terugkeren naar veeleisende banen of actieve dienst in het leger). Of een prothese nu alleen wordt gebruikt voor basismobiliteit of voor meer veeleisende activiteiten, het kan grote psychologische voordelen bieden en de kwaliteit van leven verbeteren.

Succesvol gebruik van een prothese hangt af van het volgende:

  • de andere medische aandoeningen van de persoon
  • de fysieke en cognitieve capaciteiten van de persoon
  • de kenmerken van het restledemaat
  • hoe goed de prothesekoker past en aansluit op het lichaam

Het aanmeten van een prothese is een gespecialiseerde vaardigheid. Het kan ook moeilijk zijn voor mensen om de fysieke en mentale aanpassingen te maken die nodig zijn om met de prothese te functioneren. Het hele proces van het selecteren en aanpassen van onderdelen en het beoordelen van de algehele prothesefunctie is dus een uitdaging en neemt veel tijd in beslag. Niet alle mensen zijn geschikt voor alle soorten prothesen.

   Amputatieniveaus   
Een heel ledemaat of een deel ervan kan worden geamputeerd. Artsen wegen veel factoren af bij het amputeren van een ledemaat. Het is erg belangrijk om:

  • dood of geïnfecteerd weefsel te verwijderen
  • zorgen voor een goede doorbloeding van het restledemaat

Andere belangrijke overwegingen zijn:

  • spieren en hun aanhechtingen aan de botten zoveel mogelijk behouden
  • de botten stabiliseren
  • het uiteinde van het restledemaat met spieren bedekken

   Voorbereiding op een amputatie   
Een amputatie is moeilijk voor mensen. Het verliezen van een ledemaat is niet alleen een fysieke uitdaging, maar het zelfbeeld van mensen verandert vaak nadat ze een deel van “zichzelf” verliezen. Artsen en prothesisten proberen mensen en hun familie voor te bereiden door uit te leggen waarom een amputatie nodig is en wat er voor en na de amputatie en tijdens het aanmeten van de prothese zal gebeuren. Mensen die het proces begrijpen en realistische verwachtingen hebben van de moeilijkheden waarmee ze te maken kunnen krijgen en de meest waarschijnlijke resultaten, hebben meer kans om door te zetten en een beter resultaat te behalen. Artsen zorgen er soms voor dat de persoon kan praten met iemand die al een amputatie heeft en zich er goed aan heeft aangepast.

Voordat ze een operatie uitvoeren, proberen artsen mensen in de best mogelijke medische conditie te krijgen. Ze proberen bestaande medische problemen, zoals slechte voeding, diabetes en hart- of longaandoeningen zoveel mogelijk aan te pakken. Omdat roken de genezing belemmert, zijn maatregelen om te stoppen met roken belangrijk. Als de tijd het toelaat, kunnen mensen die zwak of verzwakt zijn therapie en oefeningen doen om ze sterker en flexibeler te maken.

   Na de operatie   
Onmiddellijk na de operatie neemt het behandelteam maatregelen om:

  • het bewegingsbereik van de gewrichten te behouden om te voorkomen dat ze stijf worden
  • de kracht en algemene conditie van de persoon te behouden of te verbeteren
  • zwelling (oedeem) in het restledemaat onder controle te houden.

Wanneer het herstel dit toelaat, moeten mensen beginnen met het desensibiliseren van het uiteinde van hun restledemaat door massage, tikken, trillen en door er gewicht op te gaan dragen.

Het aanmeten van een prothese kan beginnen als de operatiewond voldoende genezen is en de zwelling voldoende is afgenomen, op voorwaarde dat de persoon voldoende algehele kracht en bewegingsbereik heeft. Het aanmeten van een prothese gebeurt meestal ongeveer 7 tot 10 weken na de amputatie.

Het restledemaat blijft 6 tot 18 maanden na de amputatie veranderen doordat meer vocht het restledemaat verlaat en de spieren zich opnieuw vormen. Terwijl deze veranderingen aan de gang zijn, kunnen prothesisten een of meer tijdelijke kassen aanbrengen totdat het restledemaat zich stabiliseert. Wanneer het restledemaat zijn uiteindelijke grootte en vorm lijkt te hebben, passen prothesisten de persoon een definitieve prothese aan. Een tijdelijke prothese stelt mensen in staat om te wennen aan de druk en krachten die komen kijken bij het gebruik van een prothese.

Vroegtijdige revalidatie bevordert het herstel en toekomstig succes bij het gebruik van een prothese (zie Revalidatie na ledemaatamputatie). Indien mogelijk voor mensen van wie de amputatie gepland is, begint de revalidatie vóór de amputatie. Voor mensen bij wie de amputatie plotseling is gedaan (bijvoorbeeld door letsel opgelopen bij een auto-ongeluk of in een gevecht), begint de revalidatie al de eerste dag na de operatie.

   Complicaties na amputatie   
Complicaties kunnen zijn: aanhoudende pijn in het restledemaat, vertraagde genezing door slechte doorbloeding, huidafbraak, huidinfectie en zwelling van het restledemaat. Dit kan te wijten zijn aan een probleem met het restledemaat of met de prothese en/of koker.


Bronnen:


  Einde van de pagina