| Wonden | meer verwonding en vergiftiging |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Snij- of scheurtjes in het weefsel (laceraties), schaafwonden (schaafwonden) en steekwonden kunnen veroorzaakt worden door beten of door andere mechanismen. Wonden die niet door beten zijn veroorzaakt en die schoon en relatief klein zijn, genezen meestal snel en zonder problemen. Sommige wonden kunnen echter uitgebreid bloedverlies veroorzaken.
Bij sommige wonden raken ook diepere structuren, zoals zenuwen, pezen of bloedvaten, gewond. Andere wonden kunnen geïnfecteerd raken. Een stukje vreemd materiaal (zoals een splinter, glas of een kledingstuk) kan ook verborgen blijven in een wond, waardoor latere problemen zoals infectie ontstaan.
Ondiepe snijwonden op de meeste delen van de huid bloeden zelden veel en stoppen vaak vanzelf met bloeden. Snijwonden aan de hand en de hoofdhuid, maar ook snijwonden aan slagaders en grotere aderen bloeden vaak hevig.
Een infectie kan ontstaan wanneer een wond besmet is met vuil en bacteriën. Hoewel elke wond geïnfecteerd kan raken, is infectie vooral waarschijnlijk bij diepe schrammen, waardoor vuil in de huid wordt geperst, en bij prikwonden (vooral die welke het gevolg zijn van dierenbeten of mensenbeten), waardoor besmetting diep onder de huid wordt geïntroduceerd. Ook raken wonden die vreemd materiaal bevatten vaak geïnfecteerd. Hoe langer een wond besmet blijft, hoe waarschijnlijker het is dat er een infectie ontstaat.
Wonden kunnen in het begin pijnlijk zijn, maar meestal neemt de pijn na de eerste dag af. Als een snee een zenuw of pees treft, kan de persoon het lichaamsdeel mogelijk niet volledig bewegen. Sommige zenuwbeschadigingen veroorzaken zwakte of verlamming, verlies van gevoel of gevoelloosheid. Als er vreemd materiaal in een steekwond achterblijft, is het deel van de wond in de buurt van het materiaal meestal pijnlijk bij aanraking.
Pijn die een dag of langer na het letsel verergert, is vaak het eerste teken van infectie. Later kan een geïnfecteerde wond rood en gezwollen worden en kan er pus uitstromen. Er kan zich ook koorts ontwikkelen.
Necrotiserende huidinfecties zijn snel voortschrijdende infecties die levens en ledematen bedreigen en die zelfs na een zeer kleine huidwond kunnen optreden.
Eerste hulp bij wonden
De eerste stap bij de behandeling van een snee is het stoppen van het bloeden. Zichtbare bloedingen kunnen vrijwel altijd worden gestopt door een gaasje of een schone doek over het bloedende gebied te leggen en het gebied gedurende minimaal 5 minuten stevig samen te drukken met een vinger of hand. Waar mogelijk wordt het bloedende deel boven het niveau van het hart verheven.
Als de bloeding zich in een arm of been voordoet en voortduurt nadat er druk op is uitgeoefend, kan een tourniquet worden aangebracht door iedereen die is opgeleid om er een te gebruiken. Dit is doorgaans alleen nodig bij ernstig letsel (bijvoorbeeld schotwonden, diep doordringende steekwonden, grote diepe snijwonden of amputaties). Tourniquets mogen alleen worden gebruikt totdat de persoon kan worden beoordeeld en behandeld door een arts. (Zie Stop de bloeding. org voor aanvullende informatie over het gebruik van tourniquets.)
Om infectie te voorkomen worden vuil en deeltjes verwijderd en wordt de wond gewassen. Grote, zichtbare deeltjes worden afgepikt. Kleiner vuil en onzichtbare deeltjes worden verwijderd door te wassen met milde zeep en kraanwater. Zacht schrobben kan nodig zijn om diepe krassen te verwijderen. Water met een koudere temperatuur kan ervoor zorgen dat de bloedvaten samentrekken, waardoor het bloeden wordt vertraagd. Vuil en deeltjes die na het wassen achterblijven, kunnen vaak worden verwijderd met een stroom warm kraanwater onder hogere druk. Agressievere middelen, zoals alcohol, jodium en peroxide, worden niet aanbevolen. Deze oplossingen kunnen weefsel beschadigen, waardoor het vermogen om te genezen wordt aangetast.
Als een wondje heel klein is, kan deze dichtgehouden worden met EHBO-tape of huidlijm (producten die specifiek gebruikt worden voor het sluiten van een kleine wond). Bij diepe of grote sneden kunnen steken nodig zijn. Steken mogen alleen door een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg worden geplaatst. Na het reinigen en eventueel sluiten van de wond wordt antibiotische zalf en een verband aangebracht. Antibiotische zalven mogen niet worden aangebracht als speciale tape of huidlijm is gebruikt voor wondsluiting.
Medische hulp is nodig onder de volgende omstandigheden:
- als een snee langer is dan ongeveer ? inch (¾ centimeter), zich in het gezicht bevindt, diep lijkt of randen heeft die van elkaar scheiden
- als het bloeden niet vanzelf stopt of binnen enkele minuten nadat er druk op is uitgeoefend
- als er symptomen zijn van een zenuw- of peesblessure, zoals verlies van gevoel of bewegingsverlies
- als een schram diep is of vuil en deeltjes bevat die moeilijk te verwijderen zijn
- als er sprake is van een steekwond, vooral als er waarschijnlijk vreemd materiaal in de wond zit
- als de persoon de afgelopen 5 jaar geen tetanusvaccinatie heeft gehad
Alle wonden, ongeacht of ze thuis of door beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden behandeld, moeten gedurende de eerste paar dagen na de behandeling worden geobserveerd op symptomen van infectie (verergering van roodheid, gevoeligheid, warmte of afvoer van pus). Als zich symptomen van infectie ontwikkelen (zoals koorts, pus of lekkage uit de wond, of toenemende roodheid rondom de wond), dient zo snel mogelijk (binnen enkele uren) medische hulp te worden ingeroepen.
De meeste kleine wondjes genezen binnen een paar dagen.
Wist u dat...
|
Bronnen: