| Gifsumak | meer huid |
| Poison Ivy; Giftige klimop gif van de Gifsumak | |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Gifsumak is een allergische contactdermatitis die een zeer jeukende uitslag veroorzaakt door blootstelling aan de olie urushiol, die de bladeren van gifsumakplanten bedekt. |
 |
- een jeukende, rode uitslag en meerdere blaasjes ontwikkelen zich op de plaats waar de plant in contact kwam met de huid
- artsen baseren de diagnose op de blootstelling van de persoon en het uiterlijk van de uitslag
- mensen moeten leren hoe ze de plant kunnen herkennen en vermijden
- de behandeling bestaat uit het toedienen van corticosteroïden en andere maatregelen om de symptomen te verlichten
Zie ook Overzicht van Dermatitis.
Ongeveer 50 tot 70% van de mensen is gevoelig voor de plantaardige olie urushiol in gifsumak, poison oak en poison ivy. Vergelijkbare oliën zitten ook in de doppen van cashewnoten, de bladeren, het sap en de schil van de mango en Japanse lak. Als iemand eenmaal gesensibiliseerd is door contact met deze oliën, veroorzaakt latere blootstelling uitslag (allergische contactdermatitis).
De oliën worden snel door de huid opgenomen en blijven lange tijd vastzitten op de huid, op kleding, op voorwerpen zoals gereedschap of apparatuur voor buitengebruik en op de vacht van huisdieren en kunnen dan nog steeds uitslag veroorzaken. Rook van brandende planten bevat ook de olie en kan bij bepaalde mensen een reactie veroorzaken.
Symptomen
De symptomen van poison ivy dermatitis beginnen 8 tot 48 uur na contact met de olie en bestaan uit intense jeuk, een rode en soms gezwollen huiduitslag en meerdere blaren, die klein of heel groot kunnen zijn. Meestal ontstaan de blaren in een rechte lijn op de plek waar de plant langs de huid streek. De uitslag kan op verschillende tijdstippen op verschillende plaatsen verschijnen door herhaaldelijk contact met besmette kleding en andere voorwerpen of omdat sommige delen van de huid gevoeliger zijn dan andere.
Het blaarvocht zelf is niet besmettelijk.
Het kan enkele weken duren voor de jeuk en uitslag verdwijnen na de laatste blootstelling.
Diagnose
- evaluatie door een arts
Artsen baseren de diagnose van poison ivy dermatitis op de karakteristieke uitslag en op de blootstelling van de persoon aan urushiol olie.
Preventie
De planten herkennen en vermijden is de beste preventie. Giftige klimop (Toxicodendron radicans) groeit in de hele Verenigde Staten, behalve in Alaska,
Hawaï en delen van de westkust. De bladeren van de plant staan in groepjes van drie (“bladeren van drie, laat maar”) en zijn glanzend groen (of rood in de herfst).
Het middelste blad heeft een langere steel dan de andere twee. Gifsumak kan groeien als een harige, kronkelige klimplant of als een vrijstaande struik.
De planten kunnen groene of gele bloemen hebben en witte tot gele bessen.
De gifsumak komt ook voor in Nederland, lees de wiki.
Als mensen in gebieden komen waar de planten groeien, moeten ze voor blootstelling lange mouwen, een lange broek, laarzen en handschoenen dragen en de planten zo mogelijk vermijden. Een aantal in de handel verkrijgbare barrièrecrèmes en lotions kunnen vóór blootstelling worden aangebracht om de absorptie van de olie door de huid te minimaliseren, maar niet volledig te voorkomen. De olie kan door latex rubberen handschoenen heen dringen. Mensen moeten niet proberen zichzelf te desensibiliseren door verschillende injecties of pillen te nemen of door gifsumakbladeren te eten omdat deze maatregelen niet werken.
Na blootstelling moeten mensen hun huid onmiddellijk wassen met water en zeep om absorptie van de olie te voorkomen. Sterkere oplosmiddelen, zoals aceton, alcohol en verschillende commerciële producten, zijn waarschijnlijk niet effectiever dan water en zeep. Blootgestelde kleding moet apart worden gewassen in heet water met afwasmiddel.
Behandeling
- corticosteroïden die op de huid worden aangebracht of via de mond worden ingenomen
- maatregelen om symptomen te verlichten
De meest effectieve behandeling is met corticosteroïden. Kleine gebieden met uitslag worden behandeld met sterke corticosteroïden die op de huid worden aangebracht, zoals triamcinolon, clobetasol of diflorason. Als het gezicht en de genitaliën echter zijn aangetast, mogen sterke corticosteroïden niet of slechts voor korte tijd worden gebruikt omdat ze anders deze gevoelige huid kunnen beschadigen. Mensen met grote uitslaggebieden of aanzienlijke zwellingen in het gezicht krijgen corticosteroïden via de mond.
Op grote plekken met blaren kunnen koele kompressen worden gebruikt die nat zijn gemaakt met water of aluminiumacetaat.
Antihistaminica via de mond kunnen helpen tegen jeuk. Calaminelotion of lotions met verkoelende middelen, zoals menthol en kamfer, kunnen helpen om de jeuk onder controle te houden.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 01 januari 2024 |