Corticosteroïden

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Corticosteroïden zijn de sterkste medicijnen die beschikbaar zijn om ontstekingen in het lichaam te verminderen. Ze zijn nuttig bij elke aandoening waarbij ontsteking optreedt, met inbegrip van reumatoïde artritis en andere bindweefselaandoeningen, multiple sclerose, en in noodsituaties zoals zwelling van de hersenen als gevolg van kanker, astma-aanvallen en ernstige allergische reacties. Wanneer de ontsteking ernstig is, is het gebruik van deze geneesmiddelen vaak levensreddend.

Corticosteroïden kunnen:

  • via een ader (intraveneus - vooral in noodsituaties)
  • via de mond (oraal) worden ingenomen
  • direct aangebracht op het ontstoken gebied (plaatselijk; bijvoorbeeld als oogdruppels of als huidcrème)
  • inhaleren (zoals in geïnhaleerde versies voor de longen, gebruikt om aandoeningen zoals astma en COPD te behandelen)
  • in een spier geïnjecteerd (intramusculair)
  • in een gewricht geïnjecteerd

Corticosteroïden kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt als een inhalatiepreparaat voor de behandeling van astma. Ze kunnen worden gebruikt als neusspray om hooikoorts (allergische rhinitis) te behandelen. Ze kunnen als oogdruppels worden gebruikt om oogontsteking (uveïtis) te behandelen. Ze kunnen rechtstreeks op een aangetaste zone worden aangebracht voor de behandeling van bepaalde huidaandoeningen zoals eczeem en psoriasis. Ze kunnen worden ingespoten in gewrichten die ontstoken zijn door reumatoïde artritis of een andere aandoening.

Corticosteroïden worden synthetisch bereid om dezelfde werking te hebben als cortisol (of Cortison), een steroïdhormoon dat door de buitenste laag (cortex) van de bijnieren wordt geproduceerd - vandaar de naam "corticosteroïd". Veel synthetische corticosteroïden zijn echter krachtiger dan cortisol, en de meeste werken langer. Corticosteroïden zijn chemisch verwant aan, maar hebben andere effecten dan anabole steroïden (zoals testosteron) die door het lichaam worden aangemaakt en soms door atleten worden misbruikt.

Voorbeelden van corticosteroïden zijn Prednison, Cortison, Dexamethason, Triamcinolon, Betamethason, Beclometason, Flunisolide, Fluticason, Hydrocortison, Methylprednisolon. Al deze geneesmiddelen zijn zeer sterk (hoewel de sterkte afhangt van de gebruikte dosis). Hydrocortison is een milder corticosteroïd dat verkrijgbaar is in vrij verkrijgbare huidcrèmes.

Corticosteroïden verminderen het vermogen van het lichaam om infecties te bestrijden door ontstekingen te verminderen, meestal wanneer ze via de mond worden ingenomen of via een ader worden toegediend. Vanwege deze bijwerking moeten ze bij infecties met uiterste voorzichtigheid worden gebruikt. Oraal en intraveneus gebruik kan hoge bloeddruk, hartfalen, diabetes, maagzweren en osteoporose veroorzaken of verergeren. Daarom worden corticosteroïden bij dergelijke aandoeningen alleen gebruikt als het voordeel waarschijnlijk groter is dan het risico.

Wanneer corticosteroïden langer dan ongeveer 2 weken via de mond of via injectie worden ingenomen, mogen ze niet abrupt worden gestopt. Dit komt omdat corticosteroïden de productie van cortisol door de bijnieren remmen, en deze productie moet de tijd krijgen om zich te herstellen. Daarom wordt aan het eind van een kuur met corticosteroïden de dosis geleidelijk verminderd. Het is belangrijk dat iemand die corticosteroïden gebruikt, de instructies van de arts over de dosering zeer zorgvuldig opvolgt.

Langdurig gebruik van corticosteroïden, vooral bij hogere doses en vooral wanneer ze via de mond of een ader worden toegediend, leidt steevast tot veel bijwerkingen, waarbij bijna elk orgaan in het lichaam betrokken is. Veel voorkomende bijwerkingen zijn:

  • het dunner worden van de huid met striae en blauwe plekken
  • hoge bloeddruk
  • verhoogde bloedsuikerspiegel
  • staar
  • wallen in het gezicht (volle-maan-gezicht) en in de buik
  • dunner worden van armen en benen
  • slechte wondgenezing
  • groeistoornissen bij kinderen
  • verlies van calcium uit de botten (wat tot osteoporose kan leiden),
  • honger
  • gewichtstoename
  • stemmingswisselingen

Inhalatiecorticosteroïden en corticosteroïden die direct op de huid worden aangebracht, hebben veel minder bijwerkingen dan corticosteroïden die via de mond, een ader of een injectie worden toegediend.


Bronnen:

  • Merck Manual, professional version
  • Merck Manual, consumer version
  • Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5.  blz.372
  • Wolffers, Ivan. 2005. Medicijnen 2006-2007. Klachten, ziekten, behandeling en medicatie. 1028 blz. Uitg.Contact. ISBN 978-90-254-2604-0.  blz.287-299, 803
  • Wiki

Laatste wijziging: 5 januari 2022 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek

  Einde van de pagina