| Myelodysplastisch syndroom (MDS) | meer bloed |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het Myelodysplastisch syndroom (MDS) Myelodysplastisch syndroom verwijst naar een groep verwante aandoeningen waarbij abnormale bloedvormende cellen ontstaan in het beenmerg. In het begin verstoren deze cellen de productie van normale bloedcellen. Later kunnen deze cellen kankerachtig worden en veranderen in een vorm van leukemie. |
- de symptomen hangen af van het type cellen dat aangetast is, maar kunnen vermoeidheid, zwakte en bleekheid zijn, of koorts en infecties, of bloedingen en blauwe plekken
- voor de diagnose zijn bloedonderzoek en onderzoek van een beenmergmonster nodig
- behandeling met azacytidine en decitabine kan de symptomen verlichten en de kans op het ontstaan van acute leukemie verkleinen
- stamceltransplantatie kan de ziekte genezen
Bij myelodysplastische syndromen ontwikkelt zich een lijn van identieke cellen (kloon) die het beenmerg bezet. Deze abnormale cellen groeien niet, rijpen niet en functioneren niet normaal. De cellen verstoren ook de normale beenmergfunctie, wat resulteert in tekorten aan:
- rode bloedcellen (die zuurstof vervoeren in de bloedbaan), waardoor bloedarmoede ontstaat
- witte bloedcellen (die het lichaam helpen verdedigen tegen infecties), waardoor infecties ontstaan
- bloedplaatjes (kleine celachtige deeltjes die helpen bij het stollingsproces), waardoor bloedingen en blauwe plekken ontstaan
Bij sommige mensen is de productie van rode bloedcellen overwegend aangetast.
Myelodysplastische syndromen komen het vaakst voor bij mensen ouder dan 50 jaar, vooral bij mensen ouder dan 65 jaar. Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen.
De oorzaak is meestal niet bekend. Bij sommige mensen kan echter blootstelling van het beenmerg aan bestraling of bepaalde soorten chemotherapie een rol spelen.
Symptomen
De symptomen kunnen zich heel langzaam ontwikkelen. Vermoeidheid, zwakte en andere symptomen van
bloedarmoede komen vaak voor.
Koorts als gevolg van infecties kan ontstaan als het aantal witte bloedcellen afneemt. Gemakkelijke blauwe plekken en abnormale bloedingen kunnen het gevolg
zijn als het aantal bloedplaatjes daalt (trombocytopenie).
Diagnose
- bloedonderzoek
- beenmergonderzoek
- moleculaire testen
Een myelodysplastisch syndroom kan worden vermoed wanneer mensen onverklaarbare aanhoudende bloedarmoede hebben, maar voor de diagnose is beenmergonderzoek nodig.
In sommige centra worden mensen getest om te bepalen welke gen- of chromosoomafwijkingen het myelodysplastisch syndroom veroorzaken (ook wel moleculaire testen genoemd). Er zijn nu experimentele behandelingen beschikbaar die gericht zijn op sommige van deze specifieke afwijkingen.
Prognose
Myelodysplastische syndromen zijn vermoedelijk een soort preleukemie die zich geleidelijk kan ontwikkelen over een periode van enkele maanden tot jaren.
Bij 10 tot 30% van de mensen verandert een myelodysplastisch syndroom in
acute myeloïde leukemie (AML).
Behandeling
- chemotherapie
- soms stamceltransplantatie
De medicijnen azacitidine en decitabine helpen de symptomen te verlichten en verlagen de kans dat zich acute leukemie ontwikkelt. Azacitidine kan ook de overleving verbeteren. Stamceltransplantatie is de enige curatieve behandeling en wordt meestal gedaan bij jonge mensen.
Als transformatie naar AML optreedt, kan chemotherapie, zoals die voor AML wordt gegeven, nuttig zijn, maar het is onwaarschijnlijk dat dit type AML met chemotherapie alleen te genezen is.
Behandeling van complicaties van het myelodysplastisch syndroom
Mensen met myelodysplastische syndromen hebben vaak transfusies van rode bloedcellen nodig. Een geneesmiddel genaamd lenalidomide, dat cellen aanvalt die met een specifieke chromosoomafwijking werken, vermindert de behoefte aan bloedtransfusies. Bloedplaatjes worden alleen getransfundeerd als mensen een ongecontroleerde bloeding hebben of als er een operatie nodig is en het aantal bloedplaatjes laag is.
Mensen met een zeer laag aantal neutrofielen - de witte bloedcellen die infecties bestrijden - kunnen baat hebben bij periodieke injecties met een speciaal soort eiwit dat granulocyt-koloniestimulerende factor wordt genoemd. Mensen kunnen ook baat hebben bij de eiwitten erytropoëtine, dat kan helpen bij de aanmaak van rode bloedcellen, en trombopoëtine, dat de ontwikkeling van bloedplaatjes stimuleert.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 09 augustus 2023 |