Obesitas meer voeding  
  overgewicht; zwaarlijvigheid; vetzucht; corpulentie; dikheid; adipositas

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?   
Obesitas is het hebben van te veel lichaamsvet. Obesitas veroorzaakt gezondheidsproblemen. Hoe dikker je bent, hoe groter het risico op gezondheidsproblemen.

  • obesitas wordt veroorzaakt door meer calorieën te eten dan je lichaam nodig heeft
  • zwaarlijvigheid verhoogt de kans op veel ziekten, zoals diabetes, hoge bloeddruk, hartziekten en bepaalde vormen van kanker
  • zelfs een beetje gewicht verliezen kan uw kans op gezondheidsproblemen verkleinen
  • om gewicht te verliezen, moet u minder eten en actiever zijn (meer bewegen)
  • medicijnen of een operatie kunnen soms helpen bij gewichtsverlies

Zwaarlijvigheid kan problemen veroorzaken in bijna elk orgaan.

Obesitas komt over de hele wereld steeds meer voor. In de Verenigde Staten heeft ongeveer 1 op de 3 volwassenen obesitas. Obesitas bij kinderen is ook een probleem.

Oorzaak   
Obesitas wordt veroorzaakt doordat je meer calorieën binnenkrijgt dan je lichaam nodig heeft. Dieet, genen, levensstijl en het gebruik van bepaalde medicijnen zijn enkele factoren bij obesitas.
Het volgende verhoogt uw kans op obesitas:

  • niet genoeg lichaamsbeweging krijgen, zoals door sport of workouts, of een baan hebben waarbij je het grootste deel van de tijd zit
  • het eten van calorierijk voedsel (bijvoorbeeld uit automaten of fastfoodrestaurants) of het eten van te veel voedsel gedurende een lange periode
  • familieleden hebben die zwaarlijvig zijn (zwaarlijvigheid zit in de familie)
  • als kind al zwaarlijvig zijn geweest
  • het niet verliezen van zwangerschapsgewicht na het krijgen van kinderen
  • hormonale veranderingen zoals de menopauze (wanneer een vrouw geen menstruatie meer heeft en niet meer zwanger kan worden)
  • bepaalde eetstoornissen hebben, zoals eetbuien
  • het nemen van bepaalde geneesmiddelen
  • minder dan 6 uur per nacht slapen
  • veranderingen in de normale kiemen (bacteriën) in de darmen - het onderzoek hiernaar is nieuw, dus er is nog niet veel over bekend of begrepen

Symptomen   
Obesitas kan naast overgewicht ook andere symptomen veroorzaken. U kunt last hebben van:

  • moeite met ademhalen
  • snurken
  • huidproblemen zoals striae
  • gewrichts- en rugpijn

Diagnose   
Artsen kunnen zien of u zwaarlijvig bent door:

  • het berekenen van uw BMI (body mass index)
    • uw BMI is uw gewicht (in kilo's) gedeeld door uw lengte (in meters). U heeft obesitas als uw BMI 30 of hoger is. U heeft als uw BMI hoger is dan 25
  • meten hoe dik het vet is op uw taille en op de achterkant van uw bovenarm
  • soms een test te doen die meet hoeveel vet er in uw hele lichaam zit (lichaamssamenstellingstest)

Artsen kunnen ook:

  • controleren op diabetes en hoog cholesterol met bloedonderzoek
  • controleren op hoge bloeddruk met een armmanchet
  • controleren op andere ziekten die vaker voorkomen bij mensen met obesitas, zoals slaapapneu, leververvetting en depressie

Behandeling   
Obesitas is veel gemakkelijker te voorkomen dan te behandelen. Als u eenmaal bent aangekomen, verzet uw lichaam zich tegen gewichtsverlies. Als u bijvoorbeeld op dieet gaat, voelt u zich hongeriger en verbrandt u minder energie als u rust.
Artsen behandelen obesitas door u te helpen een aantal van uw gewoonten te veranderen:

  • eet gezonder voedsel (rijk aan vezels, arm aan suiker)
  • leg kleinere porties op uw bord zodat u niet in de verleiding komt om zo veel te eten
  • drink geen calorierijke dranken meer, zoals frisdrank, vruchtensap of alcohol
  • meer bewegen en actiever zijn (bijvoorbeeld de trap nemen in plaats van de lift, of lopen in plaats van autorijden of de bus nemen)

Het bezoeken van groepsbijeenkomsten met andere mensen die proberen af te vallen of hun gewicht onder controle te houden, kan u helpen uw gezonde eet- en beweeggewoonten op het juiste spoor te houden.

Voor mensen die veel gewicht moeten verliezen, kunnen artsen het volgende aanbieden:

  • medicijnen
  • chirurgie voor gewichtsverlies (bariatrische chirurgie)

Bronnen:

Bron: Volkskrant dd. 08 mei 2023; Teun van de Keuken.
Obesitas eigen schuld dikke bult? Dat is echt een veel te simpele gedachte

Als het om maatschappelijke problemen gaat, wordt vaak naar de consumenten gewezen. Niet de bedrijven die de rotzooi maken of de overheden die regels kunnen stellen en belasting kunnen heffen, maar de consument is verantwoordelijk. Als hij de omstreden waar niet zou kopen, dan zou de misstand niet bestaan. Simpel gedacht en een groot succes voor de marketeers van het bedrijfsleven.

Deze gedachte speelt het nadrukkelijkst als het om overgewicht gaat. In de wereld lijden inmiddels 2,6 miljard mensen aan overgewicht of obesitas. Daarmee is het de gevaarlijkste, meest verspreide ziekte ter wereld. In Nederland heeft de helft van de bevolking overgewicht, onder laagopgeleiden zelfs 6 op de 10. Zouden dit allemaal luie, slappe mensen zijn zonder wilskracht? Zou het allemaal aan hen zelf liggen?

Normaal gesproken hebben we mededogen met mensen die aan een ziekte lijden, maar bij overgewicht is dat zelden zo. Ze doen het immers zelf hè, dat eten? Ze zouden zich toch ook kunnen inhouden of gezondere keuzes kunnen maken? Elk pondje gaat door het mondje en eigen schuld dikke bult.

Jort Kelder geeft in een column blijk van zijn afschuw van dikke mensen. Waarom zou hij als dunne sportieve man die gezond eet via de zorgverzekering moeten meebetalen aan de medische kosten van mensen met overgewicht? 'Grijpt u straks bij de groentejuwelier naar de broccoli of staat u na een lange kantoordag te zweten in de sportschool, gelieve dan even stil te staan bij die andere helft van Nederland die zojuist met een blikje bier, een zak chips en een mentholsigaret is neergeploft op de sofa. Wel solidair blijven hè?'

De situatie is iets complexer dan Kelder doet voorkomen. Mac van Dinther noemde in deze krant in zijn uitstekende serie De 10 geboden over goed eten van een paar jaar geleden al een paar oorzaken van overgewicht die buiten het individu liggen: zo zou 50 tot 80 procent van ons lichaamsgewicht genetisch bepaald zijn. Waar sommige mensen uren niet aan voedsel denken, hebben anderen constant honger. Daar kan geen wilskracht tegenop. Met het overaanbod van ongezond voedsel op straat en de supermarkt (85 procent van het aanbod is ongezond) is het moeilijk de verleiding permanent te weerstaan.

En dan is er de prijs. Mensen die bij het boodschappen doen elke euro moeten omdraaien, kunnen zich helemaal geen groentejuwelier permitteren. Die moeten goedkoop voedsel kopen, dat vaak bestaat uit suiker, vet, wit meel en ultra bewerkte dikmakers. Niet voor niets komt overgewicht veel meer voor bij mensen met weinig geld dan bij de Jort Kelders van deze wereld. Dan is het extra lullig als je als gezonde rijke geen solidariteit kan opbrengen.

Ook de kracht van marketing is enorm. Bedrijven geven 1,6 miljard euro - 100 euro per inwoner - per jaar uit aan voedselreclame, terwijl de overheid maar 25 euro te besteden heeft om een gezonde leefstijl te bevorderen. Ruim driekwart van die reclames is voor ongezond voer. Laten we daar wat aan doen. Laten we zorgen dat buurten gezonder worden en niet elk failliet schoenmakertje wordt vervangen door een fastfoodzaak. Laten we het aanbod in supermarkten gezonder maken en de (kinder)marketing een halt toeroepen. Laat de overheid zorg dragen voor de gezondheid van haar burgers. En laten we mensen met overgewicht niet nog verder de put inpraten.

Laatste wijziging: 08 mei 2023
  Einde van de pagina