Obsessieve-compulsieve stoornis meer psychisch  
  OCS
  OCD (Obsessive-Compulsive Disorder)
  Dwangneurose
  Obsessieve-compulsieve stoornis

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Uw persoonlijkheid is uw unieke manier van denken, begrijpen, reageren en omgaan met mensen.
Een persoonlijkheidsstoornis is niet alleen een ongewone persoonlijkheid. Er is sprake van wanneer uw persoonlijkheidskenmerken aanzienlijke problemen in uw leven veroorzaken of u ervan weerhouden op een normale manier met anderen om te gaan.

Wat is het?
Obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door een pervasieve (doordringende) preoccupatie (vooringenomendheid) met ordelijkheid, perfectionisme en controle (zonder ruimte voor flexibiliteit) die uiteindelijk het voltooien van een taak vertraagt of belemmert.

Obsessies zijn dingen waar je maar niet aan kunt ophouden, ook al wil je dat. Het kunnen zorgen, ideeën, beelden of drang zijn om iets te doen. Het hebben van een obsessie maakt je meestal angstig en ongemakkelijk.

Een dwangneurose is een sterke drang om iets steeds weer te doen, ook al wil je het niet of vind je dat je het niet moet doen. Een dwang houdt vaak in dat je iets doet om de angst van een obsessie te verlichten. Als je bijvoorbeeld geobsedeerd bent door bacteriën, kun je een dwangneurose hebben om je handen vele malen per dag te wassen, ook al zijn je handen niet vies.

Obsessief-compulsieve stoornis (OCD) is een psychische aandoening die obsessies, dwanghandelingen, of beide omvat.

  • de meeste obsessies en dwanghandelingen houden verband met bezorgdheid over schade of risico's, zoals vuil, stoornis, brand of diefstal
  • mensen met OCD kunnen elke dag urenlang denken aan hun obsessies en handelen naar hun dwanghandelingen, wat problemen veroorzaakt in hun dagelijks leven
  • sommige mensen met OCD weten dat hun zorgen onrealistisch zijn, maar anderen vinden ze redelijk
  • mensen hebben vaak ook andere psychische stoornissen, zoals een angststoornis, ernstige depressie of bipolaire stoornis
  • behandeling kan bestaan uit een speciaal soort therapie en medicijnen

Symptomen   
Veel voorkomende obsessies zijn onder meer:

  • bezorgdheid over het oplopen van ziektekiemen, bijvoorbeeld door het aanraken van deurknoppen
  • bezorgdheid over een belangrijke veiligheidsmaatregel, zoals de voordeur op slot doen of het fornuis uitzetten
  • bezorgdheid dat uw bezittingen niet in orde zijn, bijvoorbeeld dat spullen niet netjes op een rij liggen op uw tafel of in uw kast

Mensen kunnen proberen hun obsessies te negeren of onder controle te houden. Maar als ze dat niet lukt, kunnen ze nog angstiger worden.

Veel voorkomende dwanghandelingen zijn:

  • wassen of schoonmaken
  • dingen controleren, zoals steeds maar weer controleren of een deur op slot zit
  • tellen
  • dingen in een bepaalde volgorde of patroon zetten

Meestal moet de dwang telkens op precies dezelfde manier worden uitgeoefend en soms een bepaald aantal keren worden herhaald.

Sommige dwanghandelingen kunnen door anderen worden opgemerkt (zoals het herhaaldelijk op slot doen en weer van het slot halen van een deur). Andere dwanghandelingen zijn meer privé (zoals tellen voor zichzelf).

Diagnose   
De meeste mensen maken zich zorgen over dingen. En veel mensen zijn erg schoon en ordelijk en hebben bepaalde manieren waarop ze dingen graag doen. Artsen vinden dat obsessies of dwanghandelingen alleen een stoornis zijn als ze:

  • je erg van streek maken
  • veel tijd in beslag nemen (minstens een uur per dag)
  • problemen veroorzaken in uw dagelijks leven

Veel mensen verlaten bijvoorbeeld af en toe hun huis en gaan dan terug om te controleren of het fornuis uit is. Maar je hebt OCD als je steeds teruggaat naar het huis om te controleren of het fornuis uit is. Het hebben van OCD kan leiden tot problemen in je leven, bijvoorbeeld dat je altijd te laat komt op je werk door het constante controleren.

Behandeling   
Artsen behandelen OCD met een of beide van de volgende middelen:

  • een therapeut die u langzaam laat blootstellen aan de dingen die uw obsessies veroorzaken, maar u de dwanghandelingen niet laat uitvoeren
  • antidepressiva

Als u bijvoorbeeld geobsedeerd bent door ziektekiemen en uw handen moet wassen, kan de therapeut u vragen een schone toiletbril aan te raken en vervolgens uw handen niet te wassen.

Bronnen:

Laatste wijziging: 25 april 2022
  Einde van de pagina