Overzicht van buikverwondingen meer verwonding en vergiftiging    Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals. Wat is het? De buik kan op verschillende manieren gewond raken. De buik alleen kan gewond raken of ook elders in het lichaam. Letsels kunnen relatief mild of zeer ernstig zijn. Artsen classificeren buikwonden vaak aan de hand van het type structuur dat beschadigd is en hoe het letsel is ontstaan. De soorten structuren zijn onder andere buikwand vaste organen (zoals de lever, milt, alvleesklier of nieren) holle organen (maag, dunne darm, dikke darm, urineleiders of blaas) bloedvaten Buikverwondingen kunnen ook worden geclassificeerd aan de hand van het feit of de verwonding stomp penetrerend Bij stomp trauma kan het gaan om een directe klap (bijvoorbeeld een schop), een botsing met een voorwerp (bijvoorbeeld een val op een fietsstuur) of een plotselinge afname in snelheid (bijvoorbeeld een val van een hoogte of een botsing met een motorvoertuig). De milt en de lever zijn de twee meest beschadigde organen. Holle organen lopen minder risico op letsel. Penetrerende letsels treden op wanneer een voorwerp de huid doorboort (bijvoorbeeld als gevolg van een schot of een steek). Bij sommige penetrerende letsels zijn alleen het vet en de spieren onder de huid betrokken. Deze penetrerende verwondingen zijn veel minder zorgwekkend dan verwondingen die de buikholte binnendringen. Schotwonden die de buikholte binnendringen, veroorzaken bijna altijd aanzienlijke schade. Maar steekwonden die de buikholte binnendringen, beschadigen niet altijd organen of bloedvaten. Soms zijn bij een steekwond zowel de borstkas als het bovenste deel van de buikholte betrokken. Een neerwaartse steekwond in de onderborst kan bijvoorbeeld via het middenrif in de maag, milt of lever terechtkomen. Stomp of penetrerend letsel kan buikorganen en/of bloedvaten doorsnijden of scheuren. Stomp letsel kan ertoe leiden dat bloed zich verzamelt in de structuur van een vast orgaan (bijvoorbeeld de lever) of in de wand van een hol orgaan (zoals de dunne darm). Dergelijke bloedophopingen worden hematomen genoemd. Onbedekte bloedingen in de buikholte, in de ruimte rondom de organen, worden hemoperitoneum genoemd. Snijwonden en scheuren beginnen onmiddellijk te bloeden. De bloeding kan minimaal zijn en weinig problemen veroorzaken. Ernstigere verwondingen kunnen leiden tot massale bloedingen met shock en soms de dood tot gevolg. Bloedingen als gevolg van buikletsel zijn meestal inwendig (binnen de buikholte). Bij een penetrerende verwonding kan een kleine hoeveelheid uitwendige bloeding door de wond komen. Wanneer een hol orgaan gewond raakt, kan de inhoud van het orgaan (bijvoorbeeld maagzuur, ontlasting of urine) in de buikholte terechtkomen en irritatie en ontsteking (buikvliesontsteking) veroorzaken.    Complicaties    Naast de onmiddellijke schade kunnen buikwonden ook later problemen veroorzaken. Deze vertraagde problemen omvatten hematoom ruptuur intra-abdominale verzameling van pus (abces) darmverstopping (obstructie) abdominaal compartimentsyndroom Hematoom ruptuur Het lichaam is meestal in staat om verzamelingen bloed (hematomen) weer te absorberen, hoewel dit enkele dagen tot weken kan duren. Soms scheurt een hematoom echter in plaats van te worden geresorbeerd. Een ruptuur kan binnen de eerste dagen na het letsel optreden, maar soms treedt een ruptuur later op, soms zelfs maanden later. Ruptuur van een hematoom van de milt of lever kan een levensbedreigende bloeding in de buikholte veroorzaken. Als een hematoom van de darmwand scheurt, kan de darminhoud in de buikholte lekken en buikvliesontsteking veroorzaken. Darmwandhematomen vormen soms een litteken wanneer ze genezen. Deze littekenvorming kan op die plek een vernauwing van de darm veroorzaken die leidt tot darmobstructie, meestal jaren later. Intra-abdominaal abces Abcessen in de buikholte kunnen ontstaan als letsel aan een hol orgaan niet wordt ontdekt. Abcessen kunnen ook ontstaan na een operatie om een ernstig abdominaal letsel te herstellen. Darmobstructie Soms vormt zich littekenweefsel nadat een verwonding is genezen of na een operatie aan de buik. Dat littekenweefsel vormt vezelachtige banden (verklevingen) tussen lussen van de darm. Meestal veroorzaken deze verklevingen geen symptomen, maar soms raakt een andere darmlus gedraaid onder een verkleving. Deze verdraaiing kan de darm blokkeren (darmobstructie) en buikpijn en braken veroorzaken. Soms is een operatie nodig om de verkleving te verwijderen en de darm te ontstoppen. Abdominaal compartimentsyndroom Net zoals een verstuikte enkel of gebroken arm opzwelt, zwellen buikorganen op na een verwonding (vooral als er een operatie heeft plaatsgevonden). Hoewel er meestal genoeg ruimte in de buik is voor zo'n zwelling, verhoogt een ongecontroleerde zwelling uiteindelijk de druk in de buik. De verhoogde druk drukt op de organen en beperkt hun bloedtoevoer, wat pijn veroorzaakt en vervolgens schade aan de organen. Dergelijke drukgerelateerde schade wordt het abdominaal compartimentsyndroom genoemd. Het lijkt veel op het compartimentsyndroom dat in het onderbeen kan optreden bij letsel door bijvoorbeeld een breuk. Verhoogde buikdruk kan uiteindelijk ook de druk verhogen in andere lichaamsweefsels, zoals de longen, nieren, het hart, de bloedvaten en het centrale zenuwstelsel. Buikcompartimentsyndroom ontwikkelt zich meestal bij mensen met ernstige verwondingen of verwondingen waarvoor een operatie nodig is. Buikcompartimentsyndroom is zeer ernstig en verhoogt het risico op overlijden.    Symptomen    Mensen hebben meestal buikpijn of een gevoelige buik. De pijn kan echter mild zijn en de persoon kan deze niet opmerken of erover klagen vanwege andere, pijnlijkere verwondingen (zoals breuken) of omdat de persoon niet volledig bij bewustzijn is (bijvoorbeeld vanwege een hoofdverwonding, intoxicatie of shock). Pijn van een miltletsel straalt soms uit naar de linkerschouder. Pijn van een scheurtje in de dunne darm is in het begin minimaal, maar verergert gestaag. Mensen met een nierletsel of blaasletsel kunnen bloed in de urine hebben. Mensen die een grote hoeveelheid bloed hebben verloren, kunnen tekenen van shock hebben, zoals: een snelle hartslag snelle ademhaling zweten koude, klamme, bleke of blauwachtige huid verwardheid of een laag niveau van alertheid Een stomp trauma kan blauwe plekken veroorzaken (mensen die bijvoorbeeld een veiligheidsgordel droegen tijdens een auto-ongeluk kunnen een blauwe plek op de borst of onderbuik hebben, het zogenaamde gordelteken). Niet alle mensen hebben blauwe plekken en de aanwezigheid van een blauwe plek is niet noodzakelijk een weerspiegeling van de ernst van het buikletsel. Bij mensen met een ernstige bloeding kan de buik gezwollen zijn door het overtollige bloed.    Diagnose    beeldvormende tests urineonderzoek soms een kijkoperatie Bij sommige mensen is het buikletsel duidelijk ernstig (zoals bij veel schotwonden). Artsen nemen zulke mensen direct mee naar de operatiekamer voor een kijkoperatie en doen geen testen om het specifieke letsel te identificeren. De meeste mensen met buikletsel moeten echter getest worden. Het onderzoek identificeert het specifieke letsel en helpt artsen, in combinatie met de bevindingen bij het lichamelijk onderzoek, om te beslissen welke mensen geopereerd moeten worden. De belangrijkste testopties zijn ultrasonografie en computertomografie (CT-scan). Echografie kan snel aan het bed van de patiënt worden gedaan en is nuttig voor het vinden van ernstige bloedingen. CT duurt iets langer en vereist dat de persoon naar de scanner wordt gebracht, maar geeft nauwkeurigere beelden. CT kan ook andere verwondingen opsporen, zoals breuken aan de wervelkolom of het bekken. Afhankelijk van het type letsel kunnen ook röntgenfoto's van de borstkas of het bekken nodig zijn. Artsen doen ook urineonderzoek om bloed in de urine op te sporen, wat duidt op schade aan een deel van het urinewegstelsel. Meestal wordt er een volledig bloedbeeld bepaald zodat artsen de eerste informatie hebben om te vergelijken met latere monsters die genomen worden als de toestand van de persoon verslechtert.    Behandeling    bloedverlies beheersen of omkeren soms een operatie of andere ingrepen Mensen die een aanzienlijke hoeveelheid bloed hebben verloren, krijgen bloedtransfusies. Soms krijgen mensen intraveneus vocht toegediend. Een operatie kan nodig zijn om: beschadigde organen te herstellen het bloeden te stoppen Een alternatief voor een operatie bij aanhoudende bloedingen is een procedure die angiografische embolisatie wordt genoemd. Bij deze procedure leiden artsen een grote IV-katheter via een grote slagader in de lies naar het bloedende bloedvat. Vervolgens injecteren ze stoffen die dat bloedvat blokkeren en het bloeden stoppen. Hoewel veel verwondingen aan vaste organen, zoals de lever en milt, vanzelf genezen, worden mensen met letsel aan de buikorganen dat door CT-scan of ultrasonografie wordt ontdekt, in het ziekenhuis opgenomen en om de paar uur onderzocht om ervoor te zorgen dat het bloeden stopt en de symptomen niet verergeren. Soms wordt CT of ultrasonografie herhaald. Bronnen: Merck Manual, professional version Merck Manual, consumer version   Einde van de pagina