Achalasie meer spijsvertering  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Achalasie is een aandoening waarbij de ritmische samentrekkingen van de slokdarm (peristaltiek genoemd) ontbreken of verstoord zijn, de onderste slokdarmsfincter zich niet normaal ontspant en de rustdruk van de onderste slokdarmsfincter verhoogd is.

De slokdarm is de holle buis die van de keelholte (pharynx) naar de maag loopt. De onderste slokdarmsfincter is de ring van spieren die de bodem van de slokdarm gesloten houdt, zodat voedsel en maagzuur niet terug de slokdarm in stromen. Wanneer mensen slikken, ontspant deze sluitspier zich normaal gesproken om voedsel in de maag toe te laten.
Als iemand slikt, gaat het voedsel van de mond naar de keel, ook wel de keelholte genoemd. De bovenste slokdarmsfincter gaat open, zodat het voedsel de slokdarm in kan, waar golven van spiersamentrekkingen, peristaltiek genoemd, het voedsel naar beneden stuwen. Het voedsel passeert dan het middenrif en de onderste slokdarmsfincter en gaat naar de maag.

  • de oorzaak van deze aandoening is meestal niet bekend (idiopatisch), maar kan optreden na blootstelling aan bepaalde virussen
  • de belangrijkste symptomen van achalasie zijn moeite met slikken, het opspugen van vloeistof en voedsel, pijn op de borst, en gewichtsverlies
  • de diagnose is gebaseerd op de resultaten van manometrie en bariumslik röntgenfoto's
  • de behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen door de onderste slokdarmsfincter te verwijden met een ballon of door de spiervezels van de sfincter door te knippen, en soms door botulinetoxine in te spuiten

Achalasie kan op elke leeftijd optreden, maar begint meestal, bijna ongemerkt, tussen de leeftijd van 20 en 60 jaar en ontwikkelt zich dan geleidelijk over vele maanden of jaren.

Oorzaak   
Achalasie is het gevolg van een storing in de zenuwen (denervatie genoemd) die de ritmische samentrekkingen van de slokdarm controleren. De oorzaak van de denervatie is meestal niet bekend, maar virale en auto-immuun oorzaken worden vermoed. Bepaalde tumoren kunnen een achalasie-achtige aandoening veroorzaken, hetzij door directe vernauwing (vernauwing) van de onderste slokdarmsfincter, hetzij door infiltratie in de zenuwen van de slokdarm. De ziekte van Chagas, een infectie die de vernietiging van clusters van zenuwcellen (autonome ganglia) veroorzaakt, kan ook leiden tot achalasie.

Symptomen   
De strakke onderste slokdarmsfincter zorgt ervoor dat het deel van de slokdarm erboven sterk vergroot. Deze vergroting draagt bij aan veel van de symptomen. Moeite met slikken (dysfagie) van zowel vaste als vloeibare stoffen is het belangrijkste symptoom. Hoewel dit minder vaak voorkomt, kan pijn op de borst optreden tijdens het slikken of zonder duidelijke reden. Ongeveer een derde van de mensen met achalasie spuugt (regurgiteert) vloeistoffen en onverteerd voedsel uit. Als mensen spugen als ze slapen, kunnen ze voedsel in hun longen inademen, wat kan leiden tot hoesten, infectie van de luchtwegen, bronchiëctasieën of aspiratiepneumonie.

Licht tot matig gewichtsverlies komt ook voor. Wanneer mensen aanzienlijk gewichtsverlies hebben, vooral oudere mensen bij wie de symptomen van dysfagie zich snel hebben ontwikkeld, overwegen artsen en zoeken meestal naar een tumor bij de gastro-oesofageale junctie (de plaats waar de slokdarm met de maag in verbinding staat).

Diagnose   

  • manometrie
  • bariumslik röntgenfoto's

Artsen brengen meestal een klein buisje in de slokdarm in om drukmetingen van de slokdarm en de onderste slokdarmsfincter te doen (oesofageale manometrie). Vaak onderzoeken artsen de slokdarm via een flexibele kijkbuis (esofagoscopie). Tijdens een oesofagoscopie kan de arts een biopsie (het wegnemen van weefselmonsters voor onderzoek onder een microscoop) doen om er zeker van te zijn dat de klachten niet worden veroorzaakt door kanker aan het onderste uiteinde van de slokdarm.

Op röntgenfoto's van de slokdarm die worden gemaakt terwijl de persoon barium slikt (een bariumslik), is te zien dat de normale ritmische samentrekkingen van de slokdarm ontbreken. De slokdarm is verbreed, meestal slechts matig maar soms tot enorme proporties, maar is smal bij de onderste slokdarmsfincter.

Impedantieplanimetrie is een nieuwer type slokdarmtest. Bij deze test wordt een ballon gevuld met zout water (zoutoplossing) gebruikt om tegelijkertijd de oppervlakte over de binnenkant van de slokdarm en de druk binnenin de slokdarm te meten. Deze metingen helpen artsen verder bij het beoordelen van mensen die problemen hebben met slikken.

Sommige aandoeningen, zoals kanker aan de gastro-oesofageale junctie, kunnen symptomen veroorzaken die lijken op achalasie (pseudoachalasie genoemd), dus artsen kunnen aanvullende tests doen om deze uit te sluiten. Kanker aan de gastro-oesofageale junctie kan worden gediagnosticeerd met behulp van oesofagoscopie, computertomografie (CT-scan) van de borstkas en de buik, of met endoscopische ultrasonografie (een ultrasone sonde op het uiteinde van een endoscoop wordt via de mond in de maag gebracht).

Behandeling   

  • ballondilatatie
  • myotomie (operatie waarbij een spier wordt door- of ingesneden)
  • soms botulinum toxine injecties

Geen enkele behandeling herstelt de peristaltiek van de slokdarm. Het doel van de behandeling is de symptomen te verlichten door de druk in de onderste slokdarmsfincter te verminderen.

Er zijn twee belangrijke behandelingsmogelijkheden om de symptomen van achalasie te verlichten, die even effectief zijn en vergelijkbare resultaten hebben.

Ballondilatatie houdt in dat de sluitspier mechanisch wordt verwijd door er een grote ballon in op te blazen. Deze procedure is vaak succesvol, maar herhaalde dilataties kunnen nodig zijn. Bij zeer weinig mensen scheurt de slokdarm tijdens de verwijdingsprocedure. Een slokdarmruptuur leidt tot een ernstige ontsteking in de borstkas buiten de slokdarm (mediastinitis) en is, in zeldzame gevallen, dodelijk als hij niet op de juiste manier wordt behandeld. Onmiddellijke chirurgie is nodig om de breuk in de wand van de slokdarm te dichten.

Myotomie houdt in dat de spiervezels in de onderste slokdarmsfincter worden doorgesneden. De ingreep wordt meestal uitgevoerd met een laparoscoop of, minder gebruikelijk, met een thoracoscoop. Het kan ook worden gedaan met een endoscoop die in de slokdarm wordt ingebracht. Myotomie heeft een vergelijkbaar succespercentage als ballondilatatie. Net als bij ballondilatatie kan de slokdarm tijdens de myotomieprocedure bij zeer weinig mensen perforeren.

Na myotomie hebben sommige mensen een verhoogd risico op het ontwikkelen van een terugstroom van zuur in de slokdarm (gastro-oesofageale refluxziekte). Een procedure om het terugvloeien van zuur uit de maag te voorkomen (fundoplicatie genoemd) wordt gewoonlijk tegelijk met de myotomie uitgevoerd.

Botulinetoxine kan de spieren tijdelijk verlammen, daarom injecteren artsen soms botulinetoxine in de onderste slokdarmsfincter om deze te ontspannen. Deze injectie is een alternatief voor ballondilatatie of myotomie en is bijna even effectief. De resultaten houden echter meestal slechts 6 maanden tot 1 jaar aan, wat korter is dan bij andere behandelingen.

Bepaalde geneesmiddelen, zoals nitraten of calciumkanaalblokkers, zijn onderzocht, maar bleken niet doeltreffend te zijn.

Bronnen:

Laatste wijziging: 31 juli 2022
  Einde van de pagina