| Hernia nuclei pulposi | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
| HNP; hernia van de tussenwervelschijf | |
|
|
 |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
De wervelkolom bestaat uit ruggengraten (wervels). Tussen elk van de wervels bevinden zich schokdempende schijven. De schijven hebben een taaie, buitenste laag van vezelkraakbeen en een zachte, geleiachtige binnenkant die de kern wordt genoemd.
Als een schijf plotseling wordt samengedrukt door de wervels erboven en eronder (zoals bij het tillen van een zwaar voorwerp), kan de buitenste laag scheuren (ruptuur), wat pijn veroorzaakt. Het inwendige van de schijf kan door de scheur in de bekleding naar binnen drukken, zodat een deel van het inwendige naar buiten uitpuilt (hernia). Deze uitstulping kan de spinale zenuwwortel of soms het ruggenmerg samendrukken, irriteren en zelfs beschadigen (zie ook Samendrukking van het ruggenmerg). Een gescheurde of hernia in de lage rug veroorzaakt meestal lage rugpijn en ischias. Het kan nekpijn veroorzaken als de breuk of herniatie een schijf in de nek betreft (een hernia van een halsschijf genoemd).
Meer dan 80% van de hernia's komen voor in de onderrug. Ze komen het meest voor bij mensen tussen de 30 en 50 jaar. Tussen deze leeftijden verzwakt de bekleding. De geleiachtige binnenkant, die onder hoge druk staat, kan door een scheur of een verzwakte plek in de bekleding naar buiten knijpen en uitpuilen. Na de leeftijd van 50 jaar begint het binnenste van de schijf te verharden, waardoor hernia minder waarschijnlijk wordt.
Een hernia kan het gevolg zijn van een plotselinge, traumatische verwonding of van herhaalde kleine verwondingen. Overgewicht of het tillen van zware voorwerpen, met name verkeerd tillen, verhoogt het risico.
Symptomen
Vaak geven hernia's, zelfs als ze duidelijk uitpuilen of hernia's vertonen op beeldvormende tests zoals MRI-scan (magnetic resonance imaging) of CT-scan (computertomografie), geen klachten. Hernia's die geen klachten veroorzaken, komen vaker voor naarmate mensen ouder worden. Toch kunnen hernia's lichte tot slopende pijn veroorzaken. Beweging maakt de pijn vaak heviger, en de pijn wordt erger door hoesten, niezen, overbelasting of voorover leunen.
Waar de pijn zich voordoet hangt af van welke schijf hernia heeft en welke zenuwwortel is aangedaan. De pijn kan worden gevoeld langs de weg van de zenuw die door de hernia wordt bekneld. Zo veroorzaakt een hernia in de lage rug vaak ischias-pijn langs de nervus ischiadicus, langs de achterkant van het been. Een hernia in de nek veroorzaakt nekpijn die zich vaak uitstrekt langs de arm, soms tot in de hand. Pijn die op één plaats begint maar zich naar een andere plaats verplaatst, meestal langs de weg van een zenuw, wordt uitstralende pijn genoemd.
Een hernia kan ook gevoelloosheid en spierzwakte veroorzaken. Als de druk op de zenuwwortel groot is, kan een been verlamd raken. In zeldzame gevallen kan de schijf druk uitoefenen op het ruggenmerg zelf, wat kan leiden tot zwakte of verlamming van beide benen. Als de cauda equina (de bundel zenuwen die vanuit de onderkant van het ruggenmerg in de onderrug loopt) is aangetast, kan de controle over blaas en darmen verloren gaan. Als deze ernstige symptomen zich ontwikkelen, is onmiddellijk medische hulp vereist.
Diagnose
- beeldvormend onderzoek
- soms elektrodiagnostisch onderzoek
Magnetic resonance imaging (MRI-scan) of computertomografie (CT-scan) zijn beeldvormende tests die worden gedaan om de oorzaak en de plaats van een hernia vast te stellen. In zeldzame gevallen wordt een andere beeldvormende test, CT myelografie genaamd, gedaan wanneer artsen meer details van het ruggenmerg en het omliggende bot nodig hebben dan MRI of CT alleen kan bieden.
Onderzoek van zenuwen en spieren (elektrodiagnostisch onderzoek), zoals zenuwgeleidingsonderzoek en elektromyografie, kan helpen de aangetaste ruggenmergzenuwwortel te identificeren.
Preventie
Het is niet altijd mogelijk om een hernia te voorkomen, maar er zijn wel manieren om het risico erop te verkleinen:
- oefenen
- versterken en rekken van spieren
- behoud van een gezond gewicht
- een goede houding aanhouden
- de juiste tiltechnieken gebruiken
Regelmatige lichaamsbeweging is een effectieve manier om het risico op het ontwikkelen van een hernia te verminderen. Aërobe lichaamsbeweging en specifieke spierversterkende en rekoefeningen kunnen helpen.
Aërobe lichaamsbeweging, zoals zwemmen en wandelen, verbetert de algemene conditie en versterkt in het algemeen de spieren.
Specifieke oefeningen om de spieren in de buik, billen en rug (de kernspieren) te versterken en te strekken kunnen helpen de wervelkolom te stabiliseren en de druk op de tussenwervelschijven en de ligamenten die de wervelkolom op zijn plaats houden te verminderen.
Spierversterkende oefeningen zijn onder meer bekkenkantelingen en buikspieroefeningen. Rek- en strekoefeningen zijn onder meer de knie-naar-borststrekking. Rek- en strekoefeningen kunnen bij sommige mensen de rugpijn doen toenemen en moeten daarom voorzichtig worden uitgevoerd. Als algemene regel geldt dat elke oefening die rugpijn veroorzaakt of vergroot, moet worden gestopt. Oefeningen moeten worden herhaald totdat de spieren licht maar niet volledig vermoeid aanvoelen. Ademhaling tijdens elke oefening is belangrijk. Mensen met rugpijn moeten een arts raadplegen voordat zij met oefeningen beginnen.
Lichaamsbeweging kan mensen ook helpen om een gewenst gewicht te behouden, omdat overgewicht de druk op een tussenwervelschijf verhoogt.
Een goede houding bij het staan, zitten en slapen vermindert de druk op de rug. Slungelig zitten moet worden vermeden. Stoelen kunnen op een zodanige hoogte worden gezet dat de voeten plat op de grond kunnen staan, de knieën licht gebogen zijn en de onderrug plat tegen de rugleuning van de stoel ligt. Als een stoel de onderrug niet ondersteunt, kan een kussen achter de onderrug worden gebruikt. Zitten met de voeten op de vloer in plaats van met de benen gekruist wordt aangeraden. Mensen moeten lang staan of zitten vermijden. Als langdurig staan of zitten onvermijdelijk is, kan regelmatig van houding veranderen de belasting van de rug verminderen.
Correct leren tillen helpt rugletsel voorkomen. De heupen moeten op één lijn staan met de schouders (dat wil zeggen, niet naar de ene of de andere kant gedraaid). Mensen moeten niet voorover buigen met hun benen bijna recht en hun armen uitstrekken om een voorwerp op te pakken. In plaats daarvan moeten zij buigen bij de heupen en de knieën. Op deze manier buigen houdt de rug rechter en brengt de armen naar het voorwerp toe met de ellebogen aan de zijkant. Dan, terwijl ze het voorwerp dicht bij het lichaam houden, tillen ze het voorwerp op door hun benen te strekken. Op deze manier tillen de benen, niet de rug, het voorwerp op. Het optillen van een voorwerp boven het hoofd of het draaien tijdens het tillen verhoogt het risico op rugletsel.
Behandeling
- maatregelen om de pijn te verlichten
- soms operatie
Omdat een hernia na verloop van tijd krimpt, nemen de klachten meestal af, ongeacht de behandeling. De meeste mensen herstellen zonder behandeling, meestal binnen 3 maanden, maar vaak veel sneller.
Maatregelen om de pijn te verlichten
Het toedienen van koude (zoals ijspakkingen) of warmte (zoals een verwarmingskussen) of het gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers (zoals acetaminofen en niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen [NSAID's]) kunnen helpen de pijn te verlichten. Als de symptomen niet worden verlicht met pijnstillers, kunnen artsen corticosteroïden toedienen die via de mond worden ingenomen of in de epidurale ruimte (tussen de wervelkolom en de buitenste laag weefsel die het ruggenmerg bedekt) worden geïnjecteerd.
Aanbevolen wordt om in een comfortabele houding op een matras van gemiddelde dikte te slapen. Mensen die op hun rug slapen kunnen een kussen onder hun knieën leggen. Mensen die op hun zij slapen moeten een kussen gebruiken om hun hoofd in een neutrale positie te houden (niet naar beneden gekanteld naar het bed of omhoog naar het plafond). Zij kunnen een ander kussen tussen hun knieën leggen met hun heupen en knieën licht gebogen als dat hun rugpijn verlicht.
Naarmate de pijn afneemt, kunnen fysiotherapie en thuisoefeningen de houding verbeteren en de rugspieren versterken en zo de bewegingen van de ruggengraat verminderen die de zenuwwortel verder irriteren of samendrukken. (Zie ook Preventie.)
Chirurgie
Als een hernia aanhoudende of chronische ischias, zwakte, gevoelsverlies of verlies van controle over blaas en darmen (cauda equina syndroom) veroorzaakt, kan een operatieve verwijdering van het uitpuilende deel van de schijf (diskectomie) en soms een deel van de wervel (lumbale laminectomie) noodzakelijk zijn. Meestal is een algemene verdoving nodig. Het verblijf in het ziekenhuis duurt meestal 1 of 2 dagen. Vaak kunnen microchirurgische technieken, met een kleine incisie en regionale spinale anesthesie (waarbij slechts een bepaald deel van het lichaam wordt verdoofd), worden gebruikt om het hernia-gedeelte van de schijf te verwijderen. Ziekenhuisopname voor deze ingreep is meestal niet nodig. Na beide ingrepen kunnen de meeste mensen al hun activiteiten binnen 6 weken tot 3 maanden hervatten. Chirurgie leidt meestal tot een sneller herstel dan behandeling zonder operatie. Echter, na ongeveer een jaar of twee, hebben mensen die behandeld zijn met of zonder operatie ongeveer dezelfde mate van herstel.
Bij 10 tot 20% van de mensen die worden geopereerd aan ischias als gevolg van een hernia, scheurt een andere schijf.
Bronnen:
- Merck Manual, professional version
- Merck Manual, consumer version
- Wiki Nederlandstalig
- Wiki Engelstalig
| Laatste wijziging: 21 januari 2022 |