| Reumatische koorts | meer kinderen |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Reumatische koorts is een ontsteking van de gewrichten, het hart, de huid en het zenuwstelsel als gevolg van een complicatie van een onbehandelde streptokokkeninfectie van de keel. |
- deze aandoening is een reactie op een onbehandelde streptokokkenkeelinfectie
- kinderen kunnen een combinatie hebben van gewrichtspijn, koorts, pijn op de borst of hartkloppingen, schokkerige oncontroleerbare bewegingen, uitslag en kleine bultjes onder de huid
- de diagnose is gebaseerd op de symptomen
- een snelle en volledige behandeling met antibiotica van een streptokokkenkeelinfectie is de beste manier om reumatische koorts te voorkomen
- er wordt aspirine gegeven om de pijn te verlichten en antibiotica om de streptokokkeninfectie te elimineren
Hoewel reumatische koorts optreedt na een streptokokken keelinfectie (streptokoorts), is het geen infectie. Het is eerder een ontstekingsreactie op de streptokokkeninfectie. De lichaamsdelen die het vaakst door de ontsteking worden getroffen, zijn onder andere
- gewrichten
- hart
- huid
- zenuwstelsel
De meeste mensen met reumatische koorts herstellen, maar bij een klein percentage is het hart blijvend beschadigd.
Reumatische koorts kan op elke leeftijd optreden, maar komt het vaakst voor tussen 5 en 15 jaar. In de Verenigde Staten ontwikkelt reumatische koorts zich zelden voor de leeftijd van 3 jaar of na de leeftijd van 21 jaar en komt het veel minder vaak voor dan in ontwikkelingslanden, waarschijnlijk omdat antibiotica op grote schaal worden gebruikt om streptokokkeninfecties in een vroeg stadium te behandelen. Om onbekende redenen stijgt en daalt de incidentie van reumatische koorts soms in een bepaald gebied. Overbevolkte leefomstandigheden, ondervoeding en een lagere sociale en economische status lijken het risico op reumatische koorts te verhogen. Erfelijkheid lijkt een rol te spelen omdat de neiging om reumatische koorts te ontwikkelen in families lijkt voor te komen.
In de Verenigde Staten heeft een kind dat een streptokokken keelinfectie heeft maar niet behandeld wordt, slechts een kans van minder dan 1 tot 3% om reumatische koorts te ontwikkelen. Ongeveer de helft van de kinderen die reumatische koorts hebben gehad, ontwikkelt deze echter opnieuw na een andere streptokokkenkeelinfectie als die infectie niet wordt behandeld.
Reumatische koorts komt voor na streptokokkeninfecties van de keel, maar niet na streptokokkeninfecties van de huid (impetigo) of andere delen van het lichaam. De redenen hiervoor zijn niet bekend.
(Zie ook Overzicht van bacteriële infecties bij kinderen).
Symptomen
De symptomen van reumatische koorts variëren sterk, afhankelijk van welke delen van het lichaam ontstoken raken. Meestal beginnen de symptomen 2 tot 3 weken na het verdwijnen van de keelsymptomen. De meest voorkomende symptomen van reumatische koorts zijn
- gewrichtspijn
- koorts
- pijn op de borst of hartkloppingen veroorzaakt door hartontsteking (carditis)
- schokkerige, oncontroleerbare bewegingen (Sydenham chorea)
- uitslag
- kleine bultjes (knobbeltjes) onder de huid
Een kind kan één symptoom of meerdere symptomen hebben.
Gewrichten
Gewrichtspijn en koorts zijn de meest voorkomende eerste symptomen. Eén of meerdere gewrichten worden plots pijnlijk en voelen gevoelig aan wanneer ze worden aangeraakt. Ze kunnen ook warm, gezwollen en rood zijn. Gewrichten kunnen stijf zijn en vocht bevatten. Enkels, knieën, ellebogen en polsen zijn meestal aangedaan. De schouders, heupen en kleine gewrichten van de handen en voeten kunnen ook aangetast zijn. Als de pijn in een gewricht afneemt, begint de pijn in een ander gewricht (migrerende pijn genoemd).
Gewrichtspijnen kunnen mild of hevig zijn en duren meestal ongeveer 2 weken en zelden langer dan 4 weken.
Reumatische koorts veroorzaakt geen langdurige gewrichtsschade.
Hart
Sommige kinderen met een hartontsteking hebben geen symptomen en de ontsteking wordt jaren later herkend als er schade aan het hart wordt ontdekt. Sommige kinderen voelen hun hart snel kloppen. Andere kinderen hebben pijn op de borst door een ontsteking van de zak rond het hart (pericarditis). Kinderen kunnen hoge koorts hebben, pijn op de borst of beide.
Hartruisen zijn geluiden die ontstaan als het bloed door het hart stroomt. Kinderen hebben meestal een rustige hartruis. Ruisen die luid zijn of veranderd zijn, betekent soms dat het kind een hartklepaandoening heeft. Als het hart betrokken is bij reumatische koorts, zijn de hartkleppen vaak aangetast, waardoor er nieuwe, grotere of andere hartruisen ontstaan die artsen met een stethoscoop kunnen horen.
Er kan zich hartfalen ontwikkelen, waardoor het kind zich moe en kortademig voelt, met misselijkheid, braken, buikpijn en een hakkelende, niet-productieve hoest.
De hartontsteking verdwijnt geleidelijk, meestal binnen 5 maanden. De hartkleppen kunnen echter blijvend beschadigd raken, wat kan leiden tot reumatische hartziekte. De kans op het ontwikkelen van een reumatische hartziekte varieert met de ernst van de initiële hartontsteking en hangt ook af van of terugkerende streptokokkeninfecties worden behandeld.
Bij reumatische hartziekte is de klep tussen de linkerboezem en de hartkamer (mitralisklep) het meest beschadigd. De klep kan gaan lekken (mitralisklepregurgitatie), abnormaal nauw worden (mitralisklepstenose) of beide. Beschadiging van de klep veroorzaakt de karakteristieke hartruisen waarmee een arts de diagnose reumatische koorts kan stellen. Later in het leven, meestal op middelbare leeftijd, kan de klepschade hartfalen en boezemfibrilleren (een abnormaal hartritme) veroorzaken.
Huid
Erythema marginatum is een vlakke, pijnloze uitslag met een golvende rand (erythema marginatum) kan verschijnen wanneer de andere symptomen afnemen. Deze duurt maar kort, soms minder dan een dag.
Kleine, harde, pijnloze knobbeltjes (noduli) kunnen zich onder de huid vormen bij kinderen met hart- of gewrichtsontsteking. De knobbeltjes verschijnen meestal in de buurt van de aangetaste gewrichten en verdwijnen na een tijdje.
Zenuwstelsel
Sydenham chorea is een complicatie van reumatische koorts die schokkerige, oncontroleerbare bewegingen veroorzaakt, meestal van beide armen en benen en vooral van het gezicht, de voeten en de handen. Sydenham chorea kan geleidelijk beginnen bij sommige kinderen met reumatische koorts, maar meestal pas nadat alle andere symptomen zijn verdwenen. Er kan een maand voorbijgaan voordat de schokkerige bewegingen zo intens worden dat het kind naar een dokter wordt gebracht. Tegen die tijd heeft het kind meestal snelle, doelloze, sporadische bewegingen die tijdens de slaap verdwijnen. Bij de bewegingen kunnen alle spieren betrokken zijn behalve die van de ogen. Ze kunnen beginnen in de handen en zich uitbreiden naar de voeten en het gezicht. Gezichtsgrimassen (een vervormde gezichtsuitdrukking) komen vaak voor. Kinderen kunnen met hun tong kakelen of de tong kan in en uit de mond gaan.
In milde gevallen lijken kinderen onhandig en kunnen ze lichte problemen hebben met aankleden en eten. In ernstige gevallen moeten kinderen worden beschermd tegen verwondingen met hun zwaaiende armen of benen. De chorea duurt tussen de 4 en 8 maanden.
Diagnose
- vastgestelde klinische criteria
- keelkweken
- bloedonderzoek
- elektrocardiografie en vaak echocardiografie
Een arts baseert de diagnose reumatische koorts op een combinatie van symptomen en testresultaten die de Gewijzigde Jones Criteria worden genoemd (zie Hoe stellen artsen de diagnose reumatische koorts?).
Hoewel er geen laboratoriumtest is die specifiek de diagnose reumatische koorts stelt, voeren artsen bloedtesten uit om te zoeken naar hoge concentraties antilichamen tegen streptokokken. Artsen zoeken ook naar streptokokken door een uitstrijkje te maken van de keel van het kind en het uitstrijkje naar een laboratorium te sturen voor onderzoek.
Andere bloedtesten, zoals de erytrocyt bezinkingssnelheid (ESR) en C-reactief proteïne, helpen artsen te bepalen of er ontsteking aanwezig is in het lichaam en hoe wijdverspreid deze is. De ESR en C-reactief proteïne zijn verhoogd wanneer er sprake is van ontsteking.
Artsen doen aan elektrocardiografie (ECG - het opnemen van de elektrische activiteit van het hart) om te kijken of er abnormale hartritmes worden veroorzaakt door een ontsteking van het hart. Artsen kunnen echocardiografie (het maken van een beeld van de structuren in het hart met behulp van ultrageluidsgolven) uitvoeren om afwijkingen aan de hartkleppen en ontstekingen van het hart te diagnosticeren.
Als artsen niet zeker weten of een rood, gezwollen gewricht wordt veroorzaakt door een gewrichtsontsteking in plaats van door reumatische koorts, kunnen ze een naald gebruiken om vloeistof uit het gewricht te verwijderen (gewrichtsaspiratie) en de vloeistof onderzoeken.
|
Hoe stellen artsen de diagnose reumatische koorts? Artsen stellen de diagnose reumatische koorts bij kinderen als ze een streptokokkeninfectie hebben gehad en 2 belangrijke criteria of 1 belangrijk criterium en 2 minder belangrijke criteria hebben: Belangrijke criteria voor reumatische koorts:
Minder belangrijke criteria voor reumatische koorts:
|
Behandeling
- antibiotica
- aspirine
- soms corticosteroïden
De behandeling van reumatische koorts heeft drie doelen:
- het elimineren van een eventueel resterende streptokokkeninfectie
- de ontsteking verminderen, vooral in de gewrichten en het hart, en zo de symptomen verlichten
- toekomstige infecties voorkomen
Artsen geven kinderen met reumatische koorts antibiotica om de resterende infectie te elimineren. Een langwerkende penicilline wordt als eenmalige injectie gegeven of gedurende 10 dagen wordt penicilline of amoxicilline via de mond toegediend.
Aspirine wordt gedurende enkele weken in hoge doses gegeven om ontsteking en pijn te verminderen, vooral als de ontsteking de gewrichten en het hart heeft bereikt.
Sommige andere niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID's), zoals naproxen, kunnen even effectief zijn als aspirine, maar bij de meeste kinderen wordt de voorkeur gegeven aan aspirine voor de behandeling van reumatische koorts.
Als de ontsteking van het hart ernstig is, worden naast aspirine corticosteroïden zoals prednison aanbevolen, die via een ader (intraveneus) of via de mond kunnen worden toegediend om de ontsteking verder te verminderen.
Kinderen moeten hun activiteiten beperken als ze gewrichtspijn, chorea of hartfalen hebben. Kinderen die geen ontsteking van het hart hebben, hoeven hun activiteiten niet te beperken nadat de ziekte is afgenomen. Langdurige bedrust helpt niet.
Preventieve behandeling (antibioticaprofylaxe)
De beste manier om reumatische koorts te voorkomen is een snelle en volledige antibioticabehandeling van elke streptokokkenkeelinfectie.
Daarnaast moeten kinderen die reumatische koorts hebben gehad elke dag medicijnen (meestal penicilline) via de mond of maandelijkse injecties in de spier krijgen om een nieuwe streptokokkeninfectie te helpen voorkomen. Wanneer antibiotica worden gegeven aan mensen die nog geen infectie hebben, wordt deze preventieve behandeling profylaxe genoemd. Hoe lang deze preventieve behandeling moet worden voortgezet is onduidelijk. Het hangt af van de ernst van de ziekte en wordt meestal minstens 5 jaar of tot de leeftijd van 21 jaar (wat het langst is) voortgezet. Sommige artsen raden aan om de behandeling levenslang voort te zetten bij bepaalde mensen, zoals mensen die blijvende schade aan de hartklep hebben en nauw contact hebben met jonge kinderen (omdat de kinderen streptokokkenbacteriën bij zich kunnen dragen, die deze mensen opnieuw kunnen besmetten).
Prognose
Reumatische koorts en sommige van de problemen die het veroorzaakt, zoals ontsteking van het hart en Sydenham chorea, kunnen terugkeren. Episoden van Sydenham chorea duren meestal enkele maanden en verdwijnen volledig bij de meeste mensen, maar de aandoening keert terug bij ongeveer een derde van de mensen. Gewrichtsproblemen (zoals pijn en zwelling) zijn niet blijvend, maar de hartontsteking kan blijvend en ernstig zijn, vooral als de streptokokkeninfecties terugkeren en niet behandeld worden.
Hartruisen veroorzaakt door reumatische koorts verdwijnen uiteindelijk bij sommige mensen, maar de meeste mensen hebben blijvende hartruisen en enige mate van schade aan de hartkleppen.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 22 oktober 2024 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |