| Ouder worden en medicijnen | meer ouderen |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Medicijnen, de meest voorkomende medische interventie, vormen een belangrijk onderdeel van de medische zorg voor ouderen. Zonder medicijnen zouden veel ouderen minder goed functioneren of eerder overlijden.
Oudere mensen gebruiken doorgaans meer medicijnen dan jongere mensen, omdat de kans groter is dat ze meer dan één chronische medische aandoening hebben, zoals hoge bloeddruk, diabetes of artritis. De meeste medicijnen die ouderen gebruiken voor chronische aandoeningen worden jarenlang gebruikt. Andere medicijnen kunnen slechts voor een korte tijd worden ingenomen om problemen als infecties, bepaalde vormen van pijn en constipatie te behandelen. Bijna 90% van de ouderen gebruikt regelmatig minstens één receptgeneesmiddel, bijna 80% gebruikt regelmatig minstens twee receptgeneesmiddelen en 36% gebruikt regelmatig minstens vijf verschillende receptgeneesmiddelen. Wanneer vrij verkrijgbare supplementen en voedingssupplementen worden meegerekend, zijn deze tarieven zelfs nog hoger. Oudere mensen die kwetsbaar zijn, in het ziekenhuis liggen of in een verpleeghuis verblijven, gebruiken de meeste medicijnen. Verpleeghuisbewoners krijgen regelmatig verschillende medicijnen voorgeschreven.
Oudere mensen gebruiken ook veel niet-voorgeschreven medicijnen (over-the-counter of OTC-medicijnen). Veel vrij verkrijgbare medicijnen zijn potentieel gevaarlijk voor ouderen (zie Voorzorgsmaatregelen bij vrij verkrijgbare medicijnen: ouderen).
Voordelen en risico's van geneesmiddelen op recept
Veel van de verbeteringen in de gezondheid en het functioneren van ouderen gedurende de afgelopen decennia kunnen worden toegeschreven aan de voordelen van medicijnen.
- vaccins helpen veel infectieziekten (zoals griep en longontsteking) te voorkomen, waaraan ooit veel ouderen het leven lieten.
- antibiotica zijn vaak effectief bij de behandeling van ernstige infecties, waaronder longontsteking.
- geneesmiddelen om hoge bloeddruk onder controle te houden (antihypertensiva) helpen beroertes en hartaanvallen te voorkomen.
- geneesmiddelen om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden (insuline en andere antihyperglycemische geneesmiddelen) zorgen ervoor dat miljoenen mensen met diabetes een normaal leven kunnen leiden. Deze medicijnen verminderen ook het risico op oog- en nierproblemen die diabetes kan veroorzaken.
- geneesmiddelen om pijn en andere symptomen onder controle te houden, zorgen ervoor dat miljoenen mensen met artritis kunnen blijven functioneren.
Geneesmiddelen kunnen echter effecten hebben die niet bedoeld of gewenst zijn (bijwerkingen). Vanaf de late middelbare leeftijd neemt het risico op bijwerkingen die verband houden met het gebruik van medicijnen toe. Oudere mensen zijn ruim twee keer zo vatbaar voor de bijwerkingen van medicijnen als jongere mensen. Bijwerkingen zijn waarschijnlijk ook ernstiger, waardoor de kwaliteit van leven wordt aangetast en resulteren in bezoeken aan de arts en ziekenhuisopname.
Oudere mensen zijn om verschillende redenen gevoeliger voor de bijwerkingen van medicijnen:
- naarmate mensen ouder worden, neemt de totale hoeveelheid water in het lichaam af en neemt de hoeveelheid vetweefsel toe. Bij oudere mensen bereiken medicijnen die in water oplossen dus hogere concentraties omdat er minder water is om ze te verdunnen, en medicijnen die in vet oplossen accumuleren meer omdat er relatief meer vetweefsel is om ze op te slaan (zie Geneesmiddelendistributie).
- naarmate mensen ouder worden, zijn de nieren minder goed in staat medicijnen uit te scheiden in de urine, en is de lever minder goed in staat veel medicijnen af ??te breken (metaboliseren) (zie Geneesmiddelenmetabolisme). Geneesmiddelen worden dus minder gemakkelijk uit het lichaam verwijderd (zie Geneesmiddeleneliminatie).
- ouderen gebruiken doorgaans meer medicijnen en hebben meer aandoeningen.
- mensen die meer medicijnen gebruiken, lopen een groter risico op geneesmiddelinteracties.
- er zijn minder onderzoeken gedaan bij oudere mensen om de juiste dosis medicijnen te helpen identificeren.
- oudere mensen hebben meer kans op chronische medische aandoeningen die door medicijnen kunnen worden verergerd of die de werking van medicijnen kunnen beïnvloeden.
Vanwege deze leeftijdsgebonden veranderingen blijven veel medicijnen veel langer in het lichaam van een oudere persoon, waardoor de werking van het medicijn wordt verlengd en het risico op bijwerkingen toeneemt. Daarom moeten ouderen vaak kleinere doses van bepaalde medicijnen gebruiken, of misschien minder dagelijkse doses. Digitoxine, een medicijn dat soms wordt gebruikt om bepaalde hartaandoeningen te behandelen, lost bijvoorbeeld op in water en wordt door de nieren geëlimineerd. Omdat de hoeveelheid water in het lichaam afneemt en de nieren minder goed functioneren naarmate mensen ouder worden, kunnen de digoxineconcentraties in het lichaam toenemen, wat resulteert in een groter risico op bijwerkingen (zoals misselijkheid of abnormale hartritmes). Om dit probleem te voorkomen, kunnen artsen een kleinere dosis gebruiken. Of soms kunnen andere medicijnen worden vervangen.
Ouderen zijn gevoeliger voor de effecten van veel medicijnen. Oudere mensen worden bijvoorbeeld vaak slaperiger en raken eerder in de war als ze bepaalde angststillende medicijnen gebruiken (zie de tabel Geneesmiddelen die worden gebruikt om angststoornissen te behandelen) of slaapmiddelen om slapeloosheid te behandelen. Sommige geneesmiddelen die de bloeddruk verlagen, hebben de neiging de bloeddruk bij oudere mensen veel dramatischer te verlagen dan bij jongere mensen. Grotere bloeddrukdalingen kunnen leiden tot bijwerkingen zoals duizeligheid, een licht gevoel in het hoofd en vallen. Oudere mensen die dergelijke bijwerkingen hebben, moeten deze met hun arts bespreken.
Veel veelgebruikte medicijnen hebben anticholinergische effecten. Deze medicijnen omvatten enkele antidepressiva (amitriptyline en imipramine), veel antihistaminica (zoals difenhydramine, aanwezig in vrij verkrijgbare slaapmiddelen, verkoudheidsmiddelen en allergiemedicijnen) en veel antipsychotica (zoals chloorpromazine en clozapine). Oudere mensen, vooral mensen met een geheugenstoornis, zijn bijzonder gevoelig voor anticholinergische effecten, waaronder verwarring, wazig zien, constipatie, droge mond en moeite met plassen. Sommige anticholinergische effecten, zoals vermindering van tremor (zoals bij de behandeling van de ziekte van Parkinson) en vermindering van misselijkheid, zijn wenselijk, maar de meeste niet.
|
Anticholinergicum: wat betekent het? Anticholinergische effecten worden veroorzaakt door geneesmiddelen die de werking van acetylcholine blokkeren. Acetylcholine is een chemische boodschapper (neurotransmitter) die door een zenuwcel wordt afgegeven om een ??signaal door te geven aan een naburige zenuwcel of een cel in een spier of klier. Acetylcholine zorgt ervoor dat cellen met elkaar kunnen praten. Acetylcholine helpt bij het geheugen, het leren en de concentratie. Het helpt ook de werking van het hart, de bloedvaten, de luchtwegen en de urinewegen en spijsverteringsorganen onder controle te houden. Geneesmiddelen die de effecten van acetylcholine blokkeren, kunnen de normale werking van deze organen verstoren. Veel veelgebruikte medicijnen hebben anticholinergische effecten. De meeste van deze medicijnen zijn niet ontworpen om deze ongewenste effecten te hebben. Anticholinergische effecten omvatten het volgende:
Anticholinergica kunnen echter ook nuttige effecten hebben, zoals het onder controle houden van trillingen, misselijkheid of een overactieve blaas. Oudere mensen hebben meer kans op anticholinergische effecten omdat de hoeveelheid acetylcholine in het lichaam afneemt met de leeftijd. Bijgevolg blokkeren anticholinergica een hoger percentage acetylcholine, waardoor het ouder wordende lichaam minder goed in staat is het weinige aanwezige acetylcholine te gebruiken. Ook hebben cellen in veel delen van het lichaam (zoals het spijsverteringskanaal) minder plaatsen waar acetylcholine zich kan hechten. Als gevolg hiervan proberen artsen, indien mogelijk, het gebruik van geneesmiddelen met anticholinergische effecten bij ouderen meestal te vermijden. |
Een medicijn kan een bijwerking hebben omdat het interageert
- een aandoening, symptoom of aandoening anders dan waarvoor het medicijn wordt gebruikt (interactie tussen geneesmiddelen)
- een ander medicijn (geneesmiddelinteractie)
- voedsel (interactie tussen geneesmiddelen en voedsel)
- een geneeskrachtig kruid (interactie tussen geneesmiddelen en geneeskrachtige kruiden)
Omdat oudere mensen vaak meer ziekten hebben en meer medicijnen gebruiken dan jongere mensen, is de kans groter dat ze een ziekte of medicijninteractie krijgen. Bij veel interacties tussen geneesmiddelen en ziekten kan het nemen van een dutje een stoornis, symptoom of aandoening verergeren (zie tabel Enkele stoornissen en symptomen die door medicijnen bij ouderen kunnen worden verergerd).
Patiënten, artsen en apothekers kunnen stappen ondernemen om het risico op geneesmiddelenziekten en geneesmiddelinteracties te verminderen. Omdat vrij verkrijgbare medicijnen en geneeskrachtige kruiden kunnen interageren met andere medicijnen, moeten mensen hun arts of apotheker vragen of ze het gebruik van deze medicijnen kunnen combineren met medicijnen op recept.
Het niet opvolgen van de aanwijzingen van een arts voor het innemen van een medicijn (niet-naleving genoemd) kan riskant zijn (zie Therapietrouw). Oudere leeftijd alleen zorgt er niet voor dat mensen minder geneigd zijn om medicijnen te gebruiken zoals voorgeschreven. Maar liefst de helft van de ouderen gebruikt medicijnen niet zoals voorgeschreven. Het niet gebruiken van een medicijn, het nemen van te weinig of het nemen van te veel kan problemen veroorzaken. Minder van een medicijn gebruiken omdat het bijwerkingen heeft, lijkt misschien redelijk, maar mensen moeten met een arts praten voordat ze veranderingen aanbrengen in de manier waarop ze een medicijn innemen.
Het maximaliseren van de voordelen en het verminderen van de risico's van het gebruik van medicijnen
Ouderen en de mensen die voor hen zorgen, kunnen veel dingen doen om de voordelen van drugsgebruik te maximaliseren en de risico's ervan te verminderen. Vragen over of problemen met een medicijn moeten worden besproken met een arts of apotheker. Het innemen van medicijnen volgens de instructies en het communiceren met zorgverleners is essentieel om problemen te voorkomen en een goede gezondheid te bevorderen.
Wees op de hoogte van de medicijnen en aandoeningen die worden behandeld:
- houd een lijst bij van alle medische problemen en medicijnallergieën.
- houd een lijst bij van alle medicijnen die u gebruikt, inclusief zelfzorggeneesmiddelen en supplementen, zoals vitamines, mineralen en geneeskrachtige kruiden.
- ontdek waarom elk medicijn wordt ingenomen en wat de voordelen ervan zouden moeten zijn.
- ontdek welke bijwerkingen elk medicijn kan hebben en wat u moet doen als er een bijwerking optreedt.
- leer hoe u elk medicijn moet innemen, inclusief op welk tijdstip van de dag het moet worden ingenomen, of het met voedsel kan worden ingenomen of tegelijkertijd met andere medicijnen kan worden ingenomen, en wanneer u met het gebruik van het medicijn moet stoppen.
- lees wat u moet doen als u een dosis heeft gemist.
- schrijf informatie op over hoe u het geneesmiddel moet innemen of vraag de arts, verpleegkundige of apotheker om dit op te schrijven (omdat dergelijke informatie gemakkelijk vergeten kan worden).
Gebruik medicijnen correct:
- neem medicijnen zoals voorgeschreven.
- gebruik geheugenhulpmiddelen, zoals een medicijnorganizer, om medicijnen in te nemen volgens de instructies.
- voordat u met een medicijn stopt, moet u uw arts raadplegen over eventuele problemen, bijvoorbeeld als er bijwerkingen optreden, als het medicijn niet lijkt te werken of als de kosten van het medicijn zwaar zijn.
- gooi alle ongebruikte geneesmiddelen van een eerder recept weg, tenzij een arts, verpleegkundige of apotheker u heeft opgedragen dit niet te doen.
- wanneer u een medicijn weggooit, volgt u de verwijderingsinstructies op het etiket, bekijkt u de informatie op de website van de Food and Drug Administration, brengt u medicijnen naar een erkend verwijderingscentrum (mogelijk bij een apotheek of plaatselijke wetshandhavingsinstantie) of mengt u het medicijn met een kat. afval of koffiedik, stevig in plastic of iets dergelijks wikkelen, in een afsluitbare of waterdichte container of zak doen en in de prullenbak gooien.
- neem geen medicijn van iemand anders, ook al lijkt het probleem van die persoon vergelijkbaar.
- controleer de vervaldatum van medicijnen en gebruik het medicijn niet als het verlopen is.
Werk nauw samen met de arts en apotheker:
- haal alle recepten bij dezelfde apotheek, bij voorkeur een apotheek die uitgebreide diensten levert (inclusief het controleren op mogelijke geneesmiddelinteracties) en die voor elke persoon een volledig geneesmiddelenprofiel bijhoudt.
- breng alle medicijnen die u meeneemt naar medische afspraken als u daarom wordt gevraagd.
- bespreek periodiek de lijst met medicijnen die worden ingenomen en de lijst met aandoeningen met de arts, verpleegkundige of apotheker om er zeker van te zijn dat de medicijnen correct zijn en moeten worden voortgezet. Mensen kunnen zichzelf bijvoorbeeld testen door hun zorgverleners te vertellen hoe ze alle medicijnen moeten innemen en te vragen of wat ze hebben gezegd juist is.
- bespreek de lijst met geneesmiddelen samen met de arts, verpleegkundige of apotheker telkens wanneer een geneesmiddel wordt gewijzigd (artsen en apothekers kunnen controleren op interacties tussen geneesmiddelen).
- zorg ervoor dat de arts en apotheker op de hoogte zijn van alle vrij verkrijgbare medicijnen en supplementen die worden ingenomen, inclusief vitamines, mineralen en geneeskrachtige kruiden.
- raadpleeg uw arts voordat u nieuwe medicijnen gebruikt, inclusief zelfzorggeneesmiddelen en supplementen.
- meld eventuele symptomen die verband kunnen houden met het gebruik van een geneesmiddel (zoals nieuwe of onverwachte symptomen) aan de arts of apotheker.
- als het schema voor het innemen van medicijnen te complex is om te volgen, vraag dan de arts of apotheker om het te vereenvoudigen.
- als u meer dan één arts bezoekt, zorg er dan voor dat elke arts op de hoogte is van alle medicijnen die worden ingenomen.
- vraag de apotheker om het etiket in grote letters af te drukken en controleer of het leesbaar is.
- vraag de apotheker om het medicijn te verpakken in containers die gemakkelijk vast te houden en te openen zijn.
Denk eraan om medicijnen te nemen zoals voorgeschreven
Om profijt te hebben van het gebruik van drugs moeten mensen niet alleen onthouden dat ze hun medicijnen moeten innemen, maar ook dat ze ze op het juiste moment en op de juiste manier moeten innemen. Als er meerdere medicijnen worden ingenomen, kan het schema voor de inname ervan complex zijn. Het kan bijvoorbeeld nodig zijn dat medicijnen op verschillende tijdstippen gedurende de dag worden ingenomen om interacties te voorkomen. Sommige geneesmiddelen moeten mogelijk met voedsel worden ingenomen. Andere medicijnen moeten worden ingenomen als er geen voedsel in de maag zit. Hoe complexer het schema, hoe groter de kans dat mensen fouten maken. Bisfosfonaten (zoals alendronaat, risedronaat en ibandronaat), die worden gebruikt om de botdichtheid te verhogen, moeten bijvoorbeeld op een lege maag en met alleen water (tenminste een vol glas) worden ingenomen. Als deze medicijnen met andere vloeistoffen of voedsel worden ingenomen, worden ze niet goed opgenomen en werken ze niet effectief.
Als oudere mensen geheugenproblemen hebben, is het volgen van een complex schema nog moeilijker. Zulke mensen hebben meestal hulp nodig, vaak van familieleden. Er kan aan de arts gevraagd worden om het schema te vereenvoudigen. Vaak kunnen de doses opnieuw worden gepland om het innemen van de medicijnen gemakkelijker te maken of om het totale aantal dagelijkse doses te verminderen. Ook zijn sommige medicijnen na verloop van tijd misschien niet meer nodig en kunnen ze worden stopgezet.
De volgende dingen kunnen mensen helpen eraan te denken hun medicijnen in te nemen zoals voorgeschreven:
- geheugenhulpmiddelen
- medicijncontainers
- smartphone-apps
Geheugenhulpmiddelen
Geheugensteuntjes kunnen ouderen helpen herinneren aan het innemen van hun medicijnen. Het innemen van een medicijn kan bijvoorbeeld in verband worden gebracht met een specifieke dagelijkse taak, zoals het eten van een maaltijd.
Medicijncontainers
Een apotheker kan containers ter beschikking stellen waarmee mensen medicijnen kunnen innemen volgens de instructies. Dagelijkse doses voor 1 week of 2 weken kunnen worden verpakt in een plastic verpakking waarop de dagen of tijden van de dag zijn vermeld, zodat mensen de ingenomen doses kunnen volgen door de lege ruimtes te noteren. Sommige apotheken kunnen medicijnen in blisterverpakkingen verpakken, zodat de dagelijkse dosis gemakkelijk kan worden verwijderd en bijgehouden. Een dergelijke verpakking kan echter iets meer kosten. Bovendien kunnen veel apotheken de bijvulschema's aanpassen, zodat regelmatig gebruikte medicijnen elke maand op één dag worden opgehaald. Dit vermindert de verwarring, helpt het aantal bezoeken aan de apotheek te verminderen en minimaliseert het aantal fouten bij het vullen van de pillendoos.
Er zijn uitgebreidere containers met een geautomatiseerd herinneringssysteem beschikbaar. Deze containers piepen, knipperen of praten tijdens het doseren.
Smartphone-apps (mobiele telefoon-apps)
Apps die mensen helpen hun medicijnen onder controle te houden, kunnen op meerdere smartphones en tablets worden gedownload. Deze apps kunnen ouderen of hun familieleden helpen eraan te denken hun medicijnen op tijd in te nemen. Veel van deze apps bevatten herinneringswaarschuwingen die naar het apparaat worden verzonden. Sommige van deze apps kunnen kosten met zich meebrengen
Wist u dat...
|
Bronnen:
| Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |