|
|
Adrenaline (= Epinefrine) is het bijnierschorshormoon dat het lichaam in een verhoogde staat van paraatheid brengt.
Adrenaline komt in grote hoeveelheden vrij in omstandigheden die door het lichaam als (mogelijk) bedreigend voor de overleving worden ervaren en daardoor stress veroorzaken. Vaak gaat dit samen met angst en woede. Ook kou, hitte, honger, dorst, pijn, fysieke inspanning en andere zaken die de balans in het lichaam verstoren, kunnen de adrenalineproductie verhogen.
Adrenaline is schadelijk wanneer het in te grote hoeveelheden (bijv. bij feochromocytoom) of te langdurig vrijkomt.
De stof is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO.
Noodsituaties
Het snel vrijkomen van grote hoeveelheden adrenaline maakt deel uit van het overlevingsmechanisme van het organisme. Het maakt het mogelijk om te vechten of te vluchten (de vecht-of-vluchtreactie) en verhoogt daarmee de kans om te overleven.
De effecten van het vrijkomen van adrenaline zijn o.a.:
- versnelde ademhaling en hartslag, voor een versnelde bloed- en zuurstofvoorziening om het vluchten of vechten mogelijk te maken.
- vrijmaken van energie (glucose), benodigd voor de vlucht/vechtreactie. Hiermee gaat gepaard de remming van de opslag van energie.
- stijging bloeddruk door perifere vaatvernauwing
- vermindering bloedtoevoer naar de darmen (spijsvertering heeft geen acute prioriteit bij levensgevaar)
- vergroting pupillen voor beter zicht, waardoor verbetering van waarnemen gevaar
- verhoogde alertheid (concentratievermogen)
- verkorte bloedstollingstijd, van belang bij verwondingen, vermindert de kans om dood te bloeden
- handpalmen gaan zweten
- het geheugen verbetert tijdelijk. De herinnering aan de bedreigende situatie wordt beter opgeslagen om deze voortaan sneller te herkennen.
Ook wordt het gevoel van tijd beïnvloed: gebeurtenissen lijken trager te verlopen waardoor iemand meer tijd lijkt te hebben om te reageren.
Bij paniekaanvallen zonder uitwendige oorzaak is het vrijkomen van adrenaline een van de uitlokkende factoren van een aanval van hyperventilatie.
De auto-injector is een injectiespuit die mensen kunnen gebruiken om zichzelf te injecteren. Verkrijgbaar onder de soortnaam of als EpiPen.
Door de hevige effecten van epinefrine heeft het gebruik nogal wat beperkingen. Lees Wolffers.
Bronnen:
- Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5. blz.945.
- Wiki Nederlandstalig
- Wiki Engelstalig
- Wolffers, Ivan. 2005. Medicijnen 2006-2007. Klachten, ziekten, behandeling en medicatie. 1028 blz. Uitg.Contact. ISBN 978-90-254-2604-0. Blx.375-376
|