|
|
Graad Gon Mil
Graad 0-360 |
|
In de scheepvaart en luchtvaart wordt de circel altijd in 360 graden verdeeld.
Die 360° staan op kaart, kompas en GPS staan vrijwel altijd als hoeken en richtingen vermeld in de eenheid "booggraad"
(wiki).
0° en 360° is dus het noorden, 90° is het oosten, 180° is het zuiden en 270° is het westen.
45° is noordoost, 135° is zuidoost; 225° is zuidwest en 315° is noordwest.
Één graad wordt onderverdeeld in 60' minuten. Één minuut wordt onderverdeeld in 60" (sekonden).
Tot zover dus een 60-tallig stelsel. Vanaf de sekonden is het een decimaal stelsel: één sekonde wordt verdeeld in 1000 millisekonden.
|
Gon 0-400 |
|
In de geodesie en landmeetkunde en in de bouw wordt soms de eenheid "gon"
(wiki);
soms ook "decimale graad" genoemd.
In oudere literatuur wordt soms de benaming "nieuwe graden" gebruikt.
De gon (1 gon = 1000 mgon) / decimale graad is gedefinieerd als 1/400 deel van een cirkel.
Een volledige cirkel beslaat dus 400 gon / decimale graden.
Deze graad wordt aangeduid met gon, grad of gra en wordt ook wel het 400-gradenstelsel genoemd.
Met 0 gon en 400 gon is dus het noorden weergeven, 100 gon is het oosten, 200 gon is het zuiden en 300 gon is het westen.
De hoofdwindstreken staan dus aangegeven in honderdtallen en deze onderverdeling is iets overzichtelijk dan graden.
Kompassen als de Recta DP65 hebben een omrekenmogelijkheid in gon.
|
Mil 0-6000 0-6280 0-6300 0-6400 |
|
Veel militaire systemen gebruiken een indeling waarbij de circel in 6000 (of meer) gelijke delen wordt verdeeld.
Die indeling heeft de naam "mil", ook wel "streken" en "artillerie promille" (A‰)
(wiki).
Bij een indeling in 6400 mils geven 0 en 6400 mil dus het noorden aan, 1600 mil is het oosten, 3200 mil is het zuiden, 4800 mil is het westen.
Dat is naar wens van de artillerie die over een handzame maat voor zijwaartse afstanden wil beschikken.
Wanneer de volle circel in 6280 delen wordt verdeeld dan komt op een afstand van 1000 meter één mil
overeen met een zijwaartse afstand van één meter.
Die 6280 worden voor het gebruik verschillend afgerond.
De NAVO en Zwitserland hanteren 6400 mils, Zweden 6300 mils.
De Finse indeling in 6000 mils (viiva) is het minst nauwkeurig, maar de 'gewone' gebruiker het meest vertrouwd.
Bij handkompassen en wijzerplaten van horloges komt de Finse indelen dus prima overeen als je alleen de eerste twee cijfers van die Finse indeling gebruikt.
15° is dus het oosten, 30° het zuiden, 45° het westen.
400 gon en 6000 viiva zijn dus eigenlijk de doelmatigste verdelingen van een circel.
Kompassen bestemd voor militair gebruik (bv. de Recta DP65) hebben vaak een indeling in mil.
|
Tabel |
|
360° |
Gon
400 gr |
Mil
Art.‰ |
% |
| 1 | 1.1 | 17.8 | 1.7 |
| 2 | 2.2 | 35.6 | 3.5 |
| 3 | 3.3 | 53.3 | 5.2 |
| 4 | 4.4 | 71.1 | 7.0 |
| 5 | 5.6 | 88.9 | 8.7 |
| 10 | 11.1 | 177.8 | 17.6 |
| 15 | 16.7 | 266.7 | 26.8 |
| 20 | 22.2 | 355.6 | 36.4 |
| 25 | 27.8 | 444.4 | 436.6 |
| 30 | 33.3 | 533.3 | 57.7 |
| 35 | 38.9 | 622.2 | 70.0 |
| 40 | 44.4 | 711.1 | 83.9 |
| 45 | 50.0 | 800.0 | 100.0 |
| 50 | 55.6 | 888.9 | 119.2 |
| 60 | 66.7 | 1066.7 | 173.2 |
| 70 | 77.8 | 1244.4 | 274.4 |
| 80 | 88.9 | 1422.2 | 567.1 |
| 90 | 100 | 1600.0 | ∞ |
|
Recta DP65 |
|
Op het kompas Recta DP65 staat op de achterkant van de spiegel een omrekentabel tussen Graad, Gon en Mil / Art.‰.
|
|