Het noorden ligt niet altijd in het noorden
Dat klinkt raar, maar het is echt zo. Dat komt omdat er drie soorten noorden zijn.
Geografische noorden GN / GeN / Ware Noorden / True North
De geografische noordpool is het noordelijkste punt van onze aardbol, het is het punt waar de aardas doorheen loopt, het is het punt waar alle lengtegraden samenkomen,
het is het punt met de coördinaten Noord 90 graden, 0 minuten, 0 seconden; Oost 0 graden, 0 minuten, 0 seconden (maar oost en west is hetzelfde op dat punt).
Magnetische noorden MN
De magnetische noordpool is die plek in het noorden (noord Canada) waar elke kompasnaald naar toe wijst.
De magnetische noordpool ligt niet op de zelfde plaats als de geografische noordpool.
En om het nog wat lastiger te maken: de magnetische noordpool is geen vast punt, maar verschuift in de loop der tijden (zie plaatje links, de jaartallen
staan erbij). Bron: op weg naar het magnetische noorden.
Het richtingsverschil tussen de geografische en magnetische noordpool heet declinatie.
Kaart noorden KN
Het kaart noorden is datgene dat de kaartenmaker als noorden heeft gekozen.
Vaak valt dit samen met het geografische noorden, maar om technische redenen zijn er ook veel cartografen die ervoor kiezen om zelf een zogenaamd kaartnoorden in te stellen.
Declinatie
Een kompasnaald wijst naar het magnetische noorden, niet naar het geografische noorden.
Afhankelijk van waar je je op de aardbol bevind, ligt het geografische noorden dus iets ten oosten of iets ten westen van de kompasnaald.
Dat verschil heet 'declinatie' en hoe noordelijker je bent op het noordelijk halfrond (dichtbij de twee noordpolen), hoe groter die afwijking (tot wel 180 graden).
Omdat het magnetische noorden verschuift in de loop der tijden, verandert de declinatie ook.
Voor oriëntatie in het vrije veld, over grote afstand (zeevaart, luchtvaart) is de declinatie van grote betekenis.
Met behulp van deze link kun je de declinatie voor elke plaats op aarde berekenen.
Op papieren landkaarten vind je (het kaartgemiddelde van) de declinatie vrijwel altijd ergens aangegeven, vaak ook nog de verandering per jaar.
Voor midden Europa is de declinatie bijna 0 (nul), maar in noord Canada kan dat wel tot 25 graden zijn.
Kompas. Elk fatsoenlijk kompas kan rekening houden met de declinatie en de kompasroos is daarom verstelbaar.
Miswijzing
De miswijzing (ten opzichte van de kaart!) is het verschil tussen het kaart noorden en het magnetische noorden.
Figuur links
Links zie je KN (kaart noorden), GN (geografische noorden) en MN (magnetische noorden).
4° 18 = miswijzing, verschil (op deze kaart) tussen kaart noorden (KN) en magnetische noorden (MN).
2° 51 = declinatie, verschil tussen geografische noorden (GN) en magnetische noorden (MN).
1° 27 = verschil (op deze kaart) tussen het kaart noorden (KN) en het geografische noorden (GN).
Het noorden en GPS apparaten
Bij moderne GPS apparaten bestaat de mogelijkheid te kiezen tussen verschillende 'noorden'.
Daar staat altijd het geografische noorden bij omdat die richting het enige is wat hij zelf kan.
Op een 60CSx kun je kiezen tussen de volgende instellingen:
- het geografische noorden (true north)
- het magnetische noorden
- het kaart noorden (grid north)
- user; de gebruiker kan een door hem/haar gewenst aantal graden ingeven ter afwijking van het geografische noorden
Voor 'gemiddeld' gebruiker, staat deze instelling altijd op het geografische noorden. Een gebruiker met bovengemiddelde kennis heeft daarbij in zijn hoofd dat er iets als 'declinatie' en 'miswijzing' is. Iemand met voldoende deskundige kennis (en met de nodige zelfkennis...) zou een andere keuze kunnen toepassen.
| Laatste wijziging: 25 augustus 2012. | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |