| Aanpassingsstoornissen | meer psychisch |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Bij aanpassingsstoornissen is er sprake van emotionele en/of gedragssymptomen als reactie op een identificeerbare stressfactor. |
Aanpassingsstoornissen komen vaak voor en zijn aanwezig bij naar schatting 5 tot 20% van de mensen die een bezoek brengen aan de ambulante geestelijke gezondheidszorg.
De stressfactor die een aanpassingsstoornis veroorzaakt kan een enkele, afzonderlijke gebeurtenis zijn (bijvoorbeeld het verliezen van een baan); meerdere gebeurtenissen (bijvoorbeeld financiële tegenspoed gevolgd door een romantische tegenslag); of een aanhoudende reeks problemen (bijvoorbeeld de zorg voor een gehandicapt familielid). De stressfactor kan een impact hebben op slechts één persoon, een hele familie of een grote groep mensen. De stressfactor kan zelfs een gewone ontwikkelingsmijlpaal zijn die gewoonlijk als goed wordt beschouwd (bijvoorbeeld ouder worden).
De dood van een dierbare kan een precipitant zijn van een aanpassingsstoornis. Artsen moeten echter rekening houden met de grote verscheidenheid aan rouwreacties die in verschillende culturen als typisch worden beschouwd en alleen een stoornis diagnosticeren als de rouwreactie verder gaat dan verwacht of niet beter gecategoriseerd kan worden als een langdurige rouwstoornis.
Bij het evalueren van een persoon moeten professionals in de geestelijke gezondheidszorg bepalen of de aanpassingsreactie gerelateerd is aan een bepaalde stressfactor. Ze moeten ook bepalen of de reactie van de persoon duidelijk leed veroorzaakt of het vermogen van de persoon om te functioneren in sociale omgevingen, op het werk en/of op andere gebieden aantast.
Symptomen
Symptomen van een aanpassingsstoornis beginnen meestal kort na de stressvolle gebeurtenis en duren niet langer dan 6 maanden nadat
de stressfactor is gestopt.
Er zijn veel uitingen van een aanpassingsstoornis, veelvoorkomende zijn onder andere:
- depressieve stemming
- angst
- wangedrag
De meeste mensen vertonen een mengeling van deze symptomen, maar sommigen vertonen slechts één bijzonder opvallend symptoom (bijvoorbeeld zich nerveus en zenuwachtig voelen na een fysieke aanval).
Er is ook een verhoogd risico op zelfmoordpogingen en voltooide zelfmoord.
Diagnose
- evaluatie door een arts, gebaseerd op standaard psychiatrische diagnostische criteria
Mensen moeten:
- emotionele of gedragssymptomen binnen 3 maanden na blootstelling aan een stressfactor
De symptomen moeten klinisch significant zijn, zoals blijkt uit een of meer van de volgende punten:
- de symptomen moeten klinisch significant zijn, zoals blijkt uit een of meer van de volgende dingen
- de symptomen belemmeren significant het sociaal of beroepsmatig functioneren
Aanpassingsstoornissen komen vaak voor in combinatie met andere psychische stoornissen zoals obsessieve compulsieve stoornis (OCD), een persoonlijkheidsstoornis of bipolaire stoornis.
Behandeling
- zelfzorg
- psychotherapie
- soms medicijnen om bepaalde symptomen te behandelen
Aanpassingsstoornissen moeten grondig geëvalueerd en behandeld worden. Er is echter beperkt bewijs dat een specifieke behandeling voor aanpassingsstoornissen ondersteunt. Een grote verscheidenheid aan individuele en groepspsychotherapieën, waaronder korte psychotherapie, cognitieve gedragstherapie en ondersteunende psychotherapie, zijn met succes gebruikt (zie Behandeling van psychische aandoeningen: Psychotherapie). Het is niet ongewoon dat therapie zich richt op een specifiek onderwerp, zoals rouw.
Interventies hebben veel meer kans van slagen als de persoon met de aanpassingsstoornis zich veilig voelt en in staat is om consequent voor zichzelf te zorgen. Leven in een intact gezin, deel uitmaken van een gezond sociaal systeem en/of een traumasensitieve psychotherapeut helpen allemaal bij het herstel. Mensen herstellen meestal van een aanpassingsstoornis met tijd en de hulp van vrienden en familie.
Medicijnen worden vaak gebruikt om symptomen zoals slapeloosheid, angst en depressie te behandelen.
Zelfzorg
Zelfzorg is cruciaal tijdens en na een crisis of trauma. Zelfzorg kan worden onderverdeeld in 3 componenten:
- persoonlijke veiligheid
- lichamelijke gezondheid
- mindfulness
Persoonlijke veiligheid is fundamenteel. Na een eenmalige traumatische gebeurtenis zijn mensen beter in staat om de ervaring te verwerken als ze weten dat zij en hun dierbaren veilig zijn. Het kan echter moeilijk zijn om volledig veilig te zijn tijdens aanhoudende crises zoals huiselijk geweld, oorlog of een besmettelijke pandemie. Tijdens dergelijke voortdurende moeilijkheden moeten mensen advies inwinnen bij deskundigen over hoe zij en hun dierbaren zo veilig mogelijk kunnen zijn.
Tijdens en na traumatische ervaringen kan de lichamelijke gezondheid in gevaar komen. Iedereen moet proberen een gezond eet-, slaap- en bewegingspatroon aan te houden. Medicijnen en middelen die kalmeren (bijvoorbeeld angstremmers) en bedwelmen (bijvoorbeeld alcohol) moeten spaarzaam of helemaal niet worden gebruikt.
Een mindful benadering van zelfzorg is gericht op het verminderen van gevoelens van stress, verveling, boosheid, verdriet en isolatie die getraumatiseerde mensen meestal ervaren. Als de omstandigheden het toelaten, moeten mensen in risicosituaties een normaal dagelijks schema opstellen en volgen, bijvoorbeeld opstaan, douchen, aankleden, naar buiten gaan en een wandeling maken, regelmatige maaltijden bereiden en eten.
Het is nuttig om vertrouwde hobby's te beoefenen (of nieuwe hobby's te ontwikkelen). Andere activiteiten die leuk klinken en afleiding bieden (bijvoorbeeld een tekening maken, een film kijken of koken) zijn ook nuttig.
Betrokkenheid bij familie- en gemeenschapsaangelegenheden kan cruciaal zijn, zelfs als het moeilijk is om menselijke contacten te onderhouden tijdens een crisis.
Het is nuttig om de tijd die je aan het nieuws besteedt te beperken en je in plaats daarvan te richten op andere activiteiten, zoals het lezen van een roman of het leggen van een puzzel.
Psychotherapie
Er is beperkt bewijs dat psychotherapie een effectieve behandeling is voor aanpassingsstoornissen. Als het wordt gebruikt,
kan psychotherapie aanpassingsstoornissen op een algemene manier aanpakken of worden gebruikt om specifieke elementen van de stoornis (bijvoorbeeld verdriet, trauma en roltransities) te verbeteren.
Medicijnen
Er is ook beperkt bewijs dat medicijnen effectief zijn bij de behandeling van aanpassingsstoornissen. Bepaalde soorten
antidepressiva,
selectieve serotonine heropnameremmers (SSRI's) genoemd, zijn met succes gebruikt om de symptomen te behandelen van angst- of depressieve
stoornissen die mogelijk samen met de aanpassingsstoornis zijn gediagnosticeerd.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 05 oktober 2023 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |