| Alkalose | meer hormonaal-metabolisch |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Alkalose is een overmatige alkaliteit in het bloed (een maat voor de pH in het bloed) veroorzaakt door een overvloed aan bicarbonaat in het bloed of een verlies van zuur uit het bloed (metabole alkalose), of door een laag kooldioxidegehalte in het bloed als gevolg van een snelle of diepe ademhaling (respiratoire alkalose).
|
Zie ook Overzicht van zuur-base-evenwicht.
pH van het bloed
De zuurgraad en alkaliteit van elke oplossing, inclusief bloed, wordt aangegeven op de pH-schaal, die loopt van 0 (sterk zuur) tot 14 (sterk basisch of alkalisch). Een pH van 7,0, in het midden van deze schaal, is neutraal.
Bloed is normaal licht basisch, met een normaal pH-bereik van 7,35 tot 7,45. Gewoonlijk houdt het lichaam de pH van bloed dicht bij 7,40.
Oorzaak
Als te veel bicarbonaat in het bloed, zuurverlies uit het bloed of een laag kooldioxidegehalte in het bloed de
zuur-base-regelsystemen van het lichaam overbelast,
wordt het bloed alkalotisch. Alkalose wordt afhankelijk van de primaire oorzaak als volgt gecategoriseerd:
- metabolisme
- ademhalingsstelsel
Metabole alkalose
Metabole alkalose ontwikkelt zich wanneer het lichaam:
- te veel zuur verliest
- te veel base krijgt
Er gaat bijvoorbeeld maagzuur verloren tijdens periodes van langdurig braken of wanneer maagzuur wordt weggezogen met een maagsonde (zoals soms in ziekenhuizen gebeurt).
In zeldzame gevallen ontwikkelt zich metabole alkalose bij iemand die te veel base heeft ingenomen uit stoffen zoals zuiveringszout (natriumbicarbonaat).
Daarnaast kan metabole alkalose ontstaan wanneer overmatig verlies van vloeistoffen en elektrolyten (zoals natrium of kalium) het vermogen van de nieren aantast om het zuur-base-evenwicht in het bloed te handhaven. Kaliumverlies dat voldoende is om metabole alkalose te veroorzaken, kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een overactieve bijnier of het gebruik van diuretica (bijvoorbeeld thiaziden, furosemide of ethacrynzuur).
Respiratoire alkalose
Ademhalingsalkalose ontwikkelt zich wanneer:
- snelle, diepe ademhaling (hyperventilatie) ervoor zorgt dat er te veel kooldioxide uit de bloedsomloop wordt verdreven
De meest voorkomende oorzaak van hyperventilatie, en dus ademhalingsalkalose, is angst. Andere oorzaken van hyperventilatie en daaruit voortvloeiende ademhalingsalkalose zijn pijn, een laag zuurstofgehalte in het bloed, koorts en een overdosis aspirine (die ook metabole acidose kan veroorzaken).
Symptomen
Alkalose kan het volgende veroorzaken:
- prikkelbaarheid
- spiertrekkingen en krampen
- tintelingen in de vingers en tenen en rond de lippen
Tintelingen (paresthesie) is een veel voorkomende klacht bij hyperventilatie door angst. Soms veroorzaakt alkalose helemaal geen symptomen. Als de alkalose ernstig is, kunnen pijnlijke spierspasmen (tetanie) ontstaan.
Diagnose
- bloedonderzoek
- urineonderzoek
Een arts beoordeelt het zuur-base-evenwicht van een persoon door de pH-waarde van het bloed en het gehalte kooldioxide (een zuur) en bicarbonaat (een base) in het bloed te meten. Om meer te weten te komen over de oorzaak van de alkalose, meten artsen ook de elektrolytenniveaus in bloed- en urinemonsters.
Behandeling
- behandeling van de oorzaak
- bij metabole alkalose, vervanging van water en elektrolyten
- bij ademhalingsalkalose: indien nodig zuurstof toedienen of iemand geruststellen die door angst hyperventileert.
Bijna altijd is de behandeling van alkalose gericht op het omkeren van de oorzaak. Artsen geven zelden gewoon zuur, zoals zoutzuur, om de alkalose om te keren.
Metabole alkalose wordt meestal behandeld door water en elektrolyten (natrium en kalium) te vervangen terwijl de oorzaak wordt behandeld. In zeldzame gevallen, wanneer de metabole alkalose zeer ernstig is, wordt verdund zuur intraveneus toegediend.
Bij ademhalingsalkalose is de eerste stap om ervoor te zorgen dat de persoon voldoende zuurstof krijgt. Daarna gaat de arts op zoek naar een ernstige oorzaak, zoals een infectie. Als pijn ervoor zorgt dat de persoon snel ademt, is het verlichten van de pijn meestal voldoende.
Als ademhalingsalkalose wordt veroorzaakt door angst of een paniekaanval, kan een bewuste inspanning om te ontspannen en langzamer te ademen de aandoening doen verdwijnen. Kalmerende geruststelling en emotionele steun kunnen helpen. Soms proberen mensen hun ademhaling te vertragen door in een papieren zak te ademen, wat kan helpen om het kooldioxidegehalte in het bloed te verhogen als de persoon kooldioxide inademt na het uitgeademd te hebben. Dit wordt echter niet aanbevolen omdat het tot andere problemen kan leiden (bijvoorbeeld verergering van hart- of longproblemen omdat er minder zuurstof wordt ingeademd).
Bronnen:
| Laatste wijziging: 01 december 2023 |