Dissociatieve identiteitsstoornis meer psychisch     DIS; Meervoudigepersoonlijkheidsstoornis  of  Multipelepersoonlijkheidsstoornis (MPS)  Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals. Wat is het?    Bij dissociatieve identiteitsstoornis, vroeger meervoudige persoonlijkheidsstoornis genoemd, hebben twee of meer identiteiten afwisselend de controle binnen dezelfde persoon. Ook kan de persoon zich geen informatie herinneren die hij zich normaal gesproken gemakkelijk zou kunnen herinneren, zoals alledaagse gebeurtenissen, belangrijke persoonlijke informatie en/of traumatische of stressvolle gebeurtenissen. extreme stress tijdens de kindertijd kan sommige kinderen ervan weerhouden hun ervaringen in één samenhangende identiteit te integreren mensen hebben twee of meer identiteiten en hebben gaten in hun geheugen voor alledaagse gebeurtenissen, belangrijke persoonlijke informatie, en traumatische of stressvolle gebeurtenissen, evenals vele andere symptomen, waaronder depressie en angst een grondig psychiatrisch interview en speciale vragenlijsten, soms vergemakkelijkt door hypnose of kalmerende middelen, helpen artsen bij het diagnosticeren van de stoornis uitgebreide psychotherapie kan mensen helpen hun identiteiten te integreren of op zijn minst de identiteiten te laten samenwerken Hoeveel mensen een dissociatieve identiteitsstoornis hebben is onbekend. In een kleine studie had ongeveer 1,5% van de mensen de stoornis in een bepaald jaar. Vormen    bezetenheid geen bezetenheid In de bezetenheidsvorm lijken de verschillende identiteiten van de persoon alsof ze agenten van buitenaf zijn die de controle over de persoon hebben overgenomen. Deze externe agent kan worden beschreven als een bovennatuurlijk wezen of geest (vaak een demon of god, die straf kan eisen voor daden in het verleden), maar soms is het een andere persoon (vaak iemand die is overleden, soms op een dramatische manier). In alle gevallen spreken en handelen de mensen heel anders dan zij normaal doen. De verschillende identiteiten zijn dus duidelijk voor andere mensen. In veel culturen zijn soortgelijke bezetenheidstoestanden een normaal onderdeel van de plaatselijke cultuur of religie en worden ze niet als stoornis beschouwd. Bij een dissociatieve identiteitsstoornis daarentegen is de alternatieve identiteit ongewenst, veroorzaakt deze aanzienlijke onrust en stoornis, en verschijnt deze op momenten en plaatsen die niet passen bij de sociale situatie, cultuur en/of godsdienst van de persoon. De vormen zonder bezetenheid zijn meestal minder opvallend voor anderen. Mensen kunnen een plotselinge verandering in hun zelfgevoel voelen, misschien het gevoel hebben dat ze toeschouwers zijn van hun eigen spraak, emoties en handelingen, in plaats van de agent. Oorzaak    Dissociatieve identiteitsstoornis komt meestal voor bij mensen die in hun kindertijd overweldigende stress of trauma hebben doorgemaakt. In de Verenigde Staten, Canada en Europa was ongeveer 90% van de mensen met deze stoornis als kind ernstig misbruikt (lichamelijk, seksueel of emotioneel) of verwaarloosd. Sommige mensen zijn niet mishandeld, maar hebben op jonge leeftijd een belangrijk verlies geleden (zoals de dood van een ouder), een ernstige medische ziekte, of andere overweldigende stressvolle gebeurtenissen. Naarmate kinderen zich ontwikkelen, moeten zij leren om ingewikkelde en verschillende soorten informatie en ervaringen te integreren in een samenhangende, complexe persoonlijke identiteit. Seksueel en fysiek misbruik dat plaatsvindt in de kindertijd, wanneer de persoonlijke identiteit zich aan het ontwikkelen is, kan blijvende gevolgen hebben voor het vermogen van de persoon om een enkele, verenigde identiteit te vormen, vooral wanneer de misbruikers ouders of verzorgers zijn. Misbruikte kinderen kunnen fasen doormaken waarin verschillende percepties, herinneringen en emoties van hun levenservaringen gescheiden worden gehouden. Deze scheiding van ervaringen wordt versterkt door ouders of andere verzorgers die zich in de loop van de tijd inconsequent gedragen (bijvoorbeeld door beurtelings aanhankelijk of mishandelend te zijn), een gedrag dat een verraadtrauma wordt genoemd. Na verloop van tijd kunnen dergelijke kinderen een toenemend vermogen ontwikkelen om aan het misbruik te ontsnappen door "weg te gaan", door zich los te maken van hun harde fysieke omgeving, of door zich terug te trekken in hun eigen geest. Elke fase of traumatische ervaring kan worden gebruikt om een andere identiteit te produceren. Echter, als zulke kwetsbare kinderen voldoende beschermd en gekalmeerd worden door echt zorgzame volwassenen, is de kans kleiner dat dissociatieve identiteitsstoornis zich ontwikkelt. Symptomen    Dissociatieve identiteitsstoornis is chronisch en mogelijk invaliderend, hoewel veel mensen heel goed functioneren en een creatief en productief leven leiden. Verschillende symptomen zijn kenmerkend voor dissociatieve identiteitsstoornis: amnesie meer dan één identiteit andere symptomen Amnesie kan het volgende inhouden: gaten in het geheugen van vroegere persoonlijke gebeurtenissen: Bijvoorbeeld, mensen kunnen zich bepaalde perioden tijdens de kindertijd of adolescentie niet herinneren hiaten in het geheugen van huidige alledaagse gebeurtenissen en goed aangeleerde vaardigheden: Bijvoorbeeld, mensen kunnen tijdelijk vergeten hoe ze een computer moeten gebruiken ontdekking van bewijzen van dingen die ze hebben gedaan, maar waarvan ze zich niet herinneren dat ze die hebben gedaan Mensen kunnen voelen dat ze een periode missen. Na een episode van amnesie kunnen mensen thuis voorwerpen in hun kast ontdekken of voorbeelden van handschriften die zij niet kunnen verklaren of herkennen. Zij kunnen zich ook op andere plaatsen bevinden dan waar zij zich het laatst hebben bevonden en geen idee hebben waarom of hoe zij daar zijn gekomen. Zij kunnen zich dingen die zij hebben gedaan niet herinneren of veranderingen in hun gedrag niet verklaren. Er kan hun worden verteld dat zij dingen hebben gezegd of gedaan die zij zich niet kunnen herinneren. Meer dan één identiteit. In de bezetenheidsvorm zijn de verschillende identiteiten duidelijk zichtbaar voor familieleden en andere waarnemers. De persoon spreekt en handelt op een duidelijk andere manier, alsof een ander persoon of wezen het heeft overgenomen. In de niet bezeten vorm zijn de verschillende identiteiten vaak niet zo duidelijk voor de waarnemers. In plaats van te doen alsof een ander wezen hen heeft overgenomen, kunnen mensen met deze vorm van dissociatieve identiteitsstoornis zich los voelen van aspecten van zichzelf (een toestand die depersonalisatie wordt genoemd), alsof ze naar zichzelf in een film kijken of alsof ze een andere persoon zien. Zij kunnen plotseling dingen denken, voelen, zeggen en doen die zij niet kunnen beheersen en die niet bij hen lijken te horen. Attitudes, meningen en voorkeuren (bijvoorbeeld wat betreft voedsel, kleding of interesses) kunnen plotseling veranderen, en dan weer terug. Sommige van deze symptomen, zoals veranderingen in eetgewoonten, kunnen door anderen worden waargenomen. Mensen kunnen denken dat hun lichaam anders aanvoelt (bijvoorbeeld als dat van een klein kind of iemand van het andere geslacht) en dat hun lichaam niet van hen is. Zij kunnen naar zichzelf verwijzen in de eerste persoon meervoud (wij) of in de derde persoon (hij, zij, zij), soms zonder te weten waarom. Sommige persoonlijkheden van een persoon zijn zich bewust van belangrijke persoonlijke informatie waarvan andere persoonlijkheden zich niet bewust zijn. Sommige persoonlijkheden lijken elkaar te kennen en met elkaar te interageren in een uitgebreide innerlijke wereld. Bijvoorbeeld, persoonlijkheid A kan zich bewust zijn van persoonlijkheid B en weten wat B doet, alsof hij het gedrag van B observeert. Persoonlijkheid B kan zich al dan niet bewust zijn van persoonlijkheid A, en zo verder met andere aanwezige persoonlijkheden. Het wisselen van persoonlijkheden en het gebrek aan bewustzijn van het gedrag van de andere persoonlijkheden maken het leven vaak chaotisch. Omdat de identiteiten met elkaar interageren, kunnen getroffenen melden dat ze stemmen horen. De stemmen kunnen interne gesprekken tussen de identiteiten zijn of kunnen de persoon rechtstreeks aanspreken, soms commentaar gevend op het gedrag van de persoon. Meerdere stemmen kunnen tegelijkertijd spreken en erg verwarrend zijn. Mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis ervaren ook het binnendringen van identiteiten, stemmen, of herinneringen in hun dagelijkse activiteiten. Bijvoorbeeld, op het werk, kan een boze identiteit plotseling schreeuwen tegen een collega of baas. Andere symptomen Mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis beschrijven vaak een reeks symptomen die kunnen lijken op die van andere psychische stoornissen, maar ook op die van veel algemene medische aandoeningen. Bijvoorbeeld, zij ontwikkelen vaak ernstige hoofdpijn of andere pijnen en pijn. Verschillende groepen symptomen treden op verschillende momenten op. Sommige van deze symptomen kunnen erop wijzen dat er een andere stoornis aanwezig is, maar andere kunnen het binnendringen van ervaringen uit het verleden in het heden weerspiegelen. Zo kan droefheid wijzen op een gelijktijdige depressie, maar het kan er ook op wijzen dat een van de persoonlijkheden emoties herbeleeft die verband houden met tegenslagen uit het verleden. Veel mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis zijn depressief en angstig. Ze zijn geneigd zichzelf te verwonden. Stoornissen in het gebruik van middelen, episoden van zelfverminking, en suïcidaal gedrag (gedachten en pogingen) komen vaak voor, evenals seksuele disfunctie. Zoals veel mensen met een verleden van misbruik, kunnen zij gevaarlijke situaties opzoeken of daarin blijven en zijn zij kwetsbaar voor hertraumatisering. Naast het horen van stemmen met een andere identiteit, kunnen mensen ook andere soorten hallucinaties hebben (van zicht, tast, reuk of smaak). De hallucinaties kunnen optreden als onderdeel van een flashback. Zo kan dissociatieve identiteitsstoornis verkeerd gediagnosticeerd worden als een psychotische stoornis zoals schizofrenie. Deze hallucinerende symptomen verschillen echter van de typische hallucinaties van psychotische stoornissen. Mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis ervaren deze symptomen als afkomstig van een andere identiteit, vanuit hun hoofd. Zij kunnen bijvoorbeeld het gevoel hebben alsof iemand anders met hun ogen wil huilen. Mensen met schizofrenie denken meestal dat de bron extern is, buiten henzelf. Vaak proberen mensen hun symptomen en het effect dat ze op anderen hebben, te verbergen of te bagatelliseren. Diagnose    De evaluatie van een arts op basis van de voorgeschiedenis en de symptomen van de persoon: mensen hebben twee of meer identiteiten, en hun gevoel zichzelf te zijn en te kunnen handelen als zichzelf is verstoord ze hebben gaten in hun geheugen voor alledaagse gebeurtenissen, belangrijke persoonlijke informatie en traumatische gebeurtenissen - informatie die normaal gesproken niet wordt vergeten ze zijn erg verontrust door hun symptomen, of hun symptomen maken dat ze niet kunnen functioneren in sociale situaties of op het werk Artsen voeren een grondig psychiatrisch interview uit en gebruiken speciale vragenlijsten die zijn ontwikkeld om dissociatieve identiteitsstoornis te identificeren en om andere psychische stoornissen uit te sluiten. Een lichamelijk onderzoek en laboratoriumtests kunnen nodig zijn om te bepalen of mensen een medische aandoening hebben die bepaalde symptomen zou verklaren. Interviews kunnen lang duren en vereisen zorgvuldig gebruik van hypnose of een verdovend middel dat intraveneus wordt toegediend om de persoon te ontspannen (een drug-facilitated interview). Mensen kan ook worden gevraagd om tussen de doktersbezoeken door een dagboek bij te houden. Deze maatregelen kunnen artsen in staat stellen op andere identiteiten te stuiten of de persoon meer geneigd maken informatie te onthullen over een vergeten periode. Artsen kunnen ook proberen om rechtstreeks contact te maken met andere identiteiten door te vragen om te spreken met het deel van de geest dat betrokken is bij gedragingen die mensen zich niet kunnen herinneren of die door iemand anders lijken te worden gedaan. Artsen kunnen dissociatieve identiteitsstoornis meestal onderscheiden van malingering (het veinzen van lichamelijke of psychologische symptomen om een uitkering te krijgen). Malingeraars doen het volgende: de neiging hebben om bekende symptomen van de stoornis te overrapporteren en andere te onderrapporteren de neiging hebben om stereotiepe alternatieve identiteiten te creëren lijken meestal te genieten van het idee de stoornis te hebben (mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis proberen het vaak te verbergen) Als artsen vermoeden dat de stoornis is gefingeerd, kunnen artsen ook informatie uit verschillende bronnen vergelijken om te controleren op inconsistenties die dissociatieve identiteitsstoornis uitsluiten. Prognose    Sommige symptomen kunnen spontaan komen en gaan, maar dissociatieve identiteitsstoornis verdwijnt niet uit zichzelf. Hoe goed mensen herstellen hangt af van de symptomen en kenmerken die ze hebben en de kwaliteit en duur van de behandeling die ze krijgen. Het gaat bijvoorbeeld minder goed met mensen die andere ernstige psychische stoornissen hebben, die niet goed functioneren in het leven, of die sterk gehecht blijven aan hun misbruiker. Zij hebben mogelijk langer behandeling nodig, en de behandeling is minder succesvol. Behandeling    psychotherapie soms geleide beeldspraak en hypnose Het doel van de behandeling van dissociatieve identiteitsstoornis is meestal om de persoonlijkheden te integreren tot een enkele persoonlijkheid. Integratie is echter niet altijd mogelijk. In deze situaties is het doel om een harmonieuze interactie tussen de persoonlijkheden te bereiken die een normaler functioneren mogelijk maakt. Medicamenteuze therapie kan sommige specifieke naast elkaar bestaande symptomen verlichten, zoals angst of depressie, maar heeft geen invloed op de stoornis zelf. Psychotherapie is de belangrijkste behandeling die wordt gebruikt om de verschillende identiteiten te integreren. Psychotherapie is vaak lang, moeizaam en emotioneel pijnlijk. Mensen kunnen veel emotionele crises ervaren door de acties van de identiteiten en door de wanhoop die kan optreden wanneer traumatische herinneringen tijdens de therapie worden opgeroepen. Verschillende perioden van psychiatrische opname kunnen nodig zijn om mensen door moeilijke tijden heen te helpen en om grip te krijgen op bijzonder pijnlijke herinneringen. Tijdens de ziekenhuisopname worden mensen voortdurend ondersteund en in de gaten gehouden. De belangrijkste onderdelen van effectieve psychotherapie voor dissociatieve identiteitsstoornis zijn onder meer de volgende: het bieden van een manier om intense emoties te stabiliseren onderhandelen van relaties tussen identiteitsstaten het verwerken van traumatische herinneringen bescherming tegen verder slachtofferschap het tot stand brengen en verbeteren van een goede relatie tussen de persoon en de therapeut Soms gebruiken psychotherapeuten technieken zoals hypnose om zulke mensen te helpen zichzelf te kalmeren, hun perspectief op de gebeurtenissen te veranderen, en geleidelijk de effecten te desensibiliseren van traumatische herinneringen, die soms slechts in kleine hoeveelheden worden getolereerd. Hypnose kan mensen soms helpen om toegang te krijgen tot hun identiteiten, om de communicatie tussen hen te vergemakkelijken, en om de verschuivingen tussen hen te controleren. Bronnen: Merck Manual, professional version Merck Manual, consumer version Wiki Nederlandstalig Wiki Engelstalig Laatste wijziging: 01 februari 2022 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek   Einde van de pagina