Dissociatieve amnesie meer psychisch  
  Dissociatief geheugenverlies

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?   
Dissociatieve amnesie is amnesie (geheugenverlies) veroorzaakt door trauma of stress, wat resulteert in een onvermogen om zich belangrijke persoonlijke informatie te herinneren.

  • mensen hebben gaten in hun geheugen, die een paar minuten tot tientallen jaren kunnen duren
  • nadat tests zijn uitgevoerd om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten, stellen artsen de diagnose op basis van de symptomen
  • geheugentechnieken, waaronder hypnose en vraaggesprekken onder begeleiding van medicijnen, worden gebruikt om de gaten in het geheugen op te vullen
  • psychotherapie is nodig om mensen te helpen omgaan met de ervaringen die de stoornis hebben veroorzaakt

Geheugenverlies is het geheel of gedeeltelijk onvermogen om zich recente ervaringen of ervaringen uit het verre verleden te herinneren. Wanneer amnesie wordt veroorzaakt door een psychologische in plaats van een algemene medische stoornis, wordt het dissociatieve amnesie genoemd.

Bij dissociatieve amnesie heeft het geheugenverlies meestal betrekking op informatie die normaal deel uitmaakt van het gewone bewustzijn of van het autobiografische geheugen:

  • wie men is
  • waar men geweest is
  • met wie men sprak
  • wat men deed, zei, dacht en voelde

Vaak is de verloren herinnering informatie over traumatische of stressvolle gebeurtenissen, zoals misbruik in de kindertijd. Soms blijft de informatie, hoewel vergeten, het gedrag beïnvloeden. Bijvoorbeeld: een vrouw die in een lift is verkracht, kan zich geen details van de aanval herinneren, maar vermijdt liften en wil er niet meer in.

Dissociatieve amnesie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, meestal bij mensen die traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt of er getuige van zijn geweest, zoals lichamelijk of seksueel misbruik, verkrachting, oorlogen, genocide, ongelukken, natuurrampen of de dood van een dierbare. Het kan ook het gevolg zijn van bezorgdheid over ernstige financiële problemen of enorme interne conflicten (zoals schuldgevoelens over bepaalde impulsen of handelingen, schijnbaar onoplosbare interpersoonlijke moeilijkheden, of gepleegde misdrijven).

Dissociatieve amnesie kan na een traumatische gebeurtenis nog enige tijd aanhouden. Soms lijken mensen spontaan herinneringen terug te krijgen.

Tenzij bevestigd door een andere persoon of ander bewijsmateriaal, kan het onduidelijk zijn hoe nauw en accuraat zulke hervonden herinneringen echte gebeurtenissen uit het verleden weerspiegelen.

Symptomen   
Het meest voorkomende symptoom van dissociatieve amnesie is geheugenverlies.

Geheugenverlies kan betrekking hebben op een van de volgende zaken:

  • een specifieke gebeurtenis of gebeurtenissen of een specifieke tijdsperiode, zoals de maanden of jaren van misbruik als kind of de dagen doorgebracht in een intensief gevecht (gelokaliseerde amnesie)
  • alleen bepaalde aspecten van een gebeurtenis of alleen bepaalde gebeurtenissen gedurende een bepaalde periode (selectieve amnesie)
  • persoonlijke identiteit en het hele levensverhaal, soms met inbegrip van goed aangeleerde vaardigheden en informatie over de wereld (gegeneraliseerde amnesie)
  • informatie in een specifieke categorie, zoals alle informatie over een bepaalde persoon of over zijn familie (gesystematiseerde amnesie)
  • elke nieuwe gebeurtenis wanneer die zich voordoet (continu geheugenverlies)

Gegeneraliseerd geheugenverlies is zeldzaam. Het komt vaker voor bij gevechtsveteranen, mensen die seksueel zijn misbruikt, en mensen die extreme stress of conflicten meemaken. Het begint meestal plotseling.

Het geheugenverlies treedt niet onmiddellijk op na een traumatische of stressvolle gebeurtenis. Het kan uren, dagen of langer duren voordat het optreedt.

Kort na het verlies van het geheugen lijken sommige mensen verward. Sommigen zijn erg van streek. Anderen zijn vreemd onverschillig.

De meeste mensen met dissociatieve amnesie hebben een of meer gaten in hun geheugen. Gaten duren meestal een paar minuten tot een paar uur of dagen, maar kunnen ook jaren, decennia of zelfs een heel leven beslaan. De meeste mensen zijn zich er niet of slechts gedeeltelijk van bewust dat ze gaten in hun geheugen hebben. Ze worden zich er pas later van bewust, wanneer herinneringen weer opduiken of wanneer ze worden geconfronteerd met bewijzen van dingen die ze hebben gedaan maar zich niet herinneren.

Getroffen mensen hebben moeite met het aangaan en onderhouden van relaties.

Sommige mensen hebben flashbacks, zoals die voorkomen bij posttraumatische stressstoornis (PTSS). Dat wil zeggen dat ze gebeurtenissen herbeleven alsof ze echt gebeurd zijn, en ze zijn zich niet bewust van hun latere persoonlijke geschiedenis - bijvoorbeeld dat ze het trauma overleefd hebben. Flashbacks kunnen worden afgewisseld met amnesie voor wat er tijdens de flashback is gebeurd. Sommige mensen met dissociatieve amnesie ontwikkelen later PTSS, vooral wanneer zij zich bewust worden van de traumatische of stressvolle gebeurtenissen die hun amnesie hebben veroorzaakt.

Mensen kunnen ook vage symptomen hebben, zoals vermoeidheid, zwakte, of slaapproblemen. Depressie en suïcidaal en ander zelfdestructief gedrag (zoals middelenmisbruik en roekeloos seksueel gedrag) komen vaak voor. Het risico op suïcidaal gedrag kan toenemen wanneer amnesie plotseling optreedt en mensen worden overspoeld door traumatische herinneringen.

In zeldzame gevallen zijn mensen met een extreme vorm van dissociatieve amnesie plotseling weg van huis voor een periode van tijd. Gedurende deze tijd herinneren zij zich een deel van of hun hele vorige leven niet, inclusief wie zij zijn (hun identiteit). Deze episoden worden dissociatieve fuga's genoemd.

Diagnose   

  • evaluatie door een arts
  • soms tests om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten

Artsen stellen de diagnose dissociatieve amnesie op basis van de symptomen van de persoon:

  • mensen kunnen zich geen belangrijke persoonlijke informatie herinneren (meestal gerelateerd aan het trauma of de stress) die normaal gesproken niet vergeten zou worden
  • ze zijn erg verontrust door hun symptomen, of door hun symptomen zijn ze niet in staat om te functioneren in sociale situaties of op het werk

Artsen doen ook een lichamelijk onderzoek om neurologische oorzaken van geheugenverlies, zoals dementie, uit te sluiten.

Onderzoeken zijn soms nodig om andere oorzaken van geheugenverlies uit te sluiten. Tests omvatten het volgende:

  • magnetic resonance imaging (MRI) of computertomografie (CT) om hersentumoren en andere structurele hersenaandoeningen uit te sluiten
  • elektro-encefalografie (EEG) om een epileptische stoornis uit te sluiten
  • bloedonderzoek of urinetests voor toxines en drugs om bijvoorbeeld het gebruik van recreatieve of illegale drugs uit te sluiten

Er wordt ook een psychologisch onderzoek gedaan. Speciale psychologische tests helpen artsen vaak om de dissociatieve ervaringen van de persoon beter te karakteriseren en te begrijpen en zo een behandelplan te ontwikkelen.

Prognose van dissociatieve amnesie
Soms komen herinneringen snel terug, zoals kan gebeuren wanneer mensen uit de traumatische of stressvolle situatie worden gehaald (zoals een gevecht). In andere gevallen blijft het geheugenverlies, vooral bij mensen met een dissociatieve fuga, lange tijd aanhouden. De symptomen kunnen afnemen naarmate mensen ouder worden.

De meeste mensen herstellen wat hun ontbrekende herinneringen lijken te zijn en lossen de conflicten op die het geheugenverlies hebben veroorzaakt. Sommige mensen doorbreken echter nooit de barrières die hen verhinderen hun verdwenen verleden te reconstrueren.

Behandeling   

  • een ondersteunende omgeving
  • soms geheugen terughaal technieken (zoals hypnose)
  • psychotherapie

Ondersteunende omgeving
Artsen beginnen de behandeling door mensen te helpen zich veilig en geborgen te voelen - bijvoorbeeld door hen te helpen verdere traumatisering te voorkomen. Als mensen geen duidelijke dringende reden hebben om de herinnering aan een pijnlijke gebeurtenis terug te halen, kan deze ondersteunende behandeling alles zijn wat nodig is. Mensen kunnen de ontbrekende herinneringen geleidelijk terughalen.

Technieken om herinneringen terug te halen
Als de ontbrekende herinneringen niet worden opgeroepen of als de noodzaak om de herinneringen op te halen dringend is, zijn technieken om herinneringen op te halen vaak succesvol. Deze omvatten

  • hypnose
  • interviews met medicijnen (interviews na intraveneuze toediening van een kalmerend middel, zoals een barbituraat of benzodiazepine)

Artsen gebruiken hypnose en met medicijnen gefaciliteerde interviews om de angst te verminderen die gepaard gaat met de periode waarin er hiaten in het geheugen zijn en om de verdediging te doorbreken of te omzeilen die mensen hebben gecreëerd om zich te beschermen tegen het zich herinneren van pijnlijke ervaringen of conflicten.

Artsen zijn echter voorzichtig om geen suggesties te doen over wat moet worden herinnerd (en zo een vals geheugen te creëren) of om extreme angst te veroorzaken. Het oproepen van de traumatische omstandigheden die het geheugenverlies hebben gestimuleerd, is vaak zeer verontrustend.

Bovendien is het mogelijk dat herinneringen die met dergelijke technieken worden opgeroepen, niet accuraat zijn en bevestiging van een andere persoon of bron vereisen. Daarom informeren artsen, voordat zij overgaan tot hypnose of een door medicijnen ondersteund interview, de mensen dat de herinneringen die met deze technieken worden opgehaald, al dan niet accuraat kunnen zijn en vragen zij om toestemming om verder te gaan.

Ook proberen artsen mensen met dissociatieve amnesie gerust te stellen dat ze willen helpen. Mensen die misbruikt zijn, vooral in hun kindertijd, staan soms wantrouwend tegenover therapeuten en verwachten misschien dat de therapeut hen zal uitbuiten of misbruiken en hen ongemakkelijke herinneringen zal opdringen in plaats van hen te helpen echte herinneringen terug te krijgen.

Het zoveel mogelijk opvullen van de geheugenlacune helpt de continuïteit van de persoonlijke identiteit en het gevoel van eigenwaarde te herstellen.

Psychotherapie
Zodra amnesie is opgelost, helpt voortgezette psychotherapie mensen het volgende te doen:

  • begrijp het trauma of de conflicten die de stoornis hebben veroorzaakt
  • manieren vinden om ze op te lossen
  • vermijden van toekomstige traumatisering indien mogelijk
  • verder gaan met hun leven

Bronnen:

Laatste wijziging: 10 april 2022 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek

  Einde van de pagina