Halitose meer mond, gebit  
  Slechte adem

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Een slechte adem is een frequente of aanhoudende onaangename geur van de adem   

Andere ademgeuren
Bepaalde ziekten produceren stoffen die in de adem waarneembaar zijn, maar deze geuren zijn meestal mild en worden niet als slechte adem beschouwd. Bijvoorbeeld:

  • leverfalen geeft de adem een unieke muffe geur (muf, zoet, en soms een vage rotte eieren-achtige [zwavelachtige] geur)
  • bij nierfalen ruikt de adem naar urine of ammoniak
  • ernstige, ongecontroleerde diabetes doet de adem ruiken naar nagellakremover (aceton)

Oorzaak   
De meeste slechte adem wordt veroorzaakt door problemen in de mond. Oorzaken die bijdragen aan een slechte adem staan in de tabel Enkele oorzaken en kenmerken van een slechte adem.

Veel voorkomende oorzaken
De meest voorkomende oorzaken van een slechte adem zijn:

  • parodontale aandoeningen
  • geurveroorzakende bacteriën op de tong
  • bepaalde voedingsmiddelen en alcoholische dranken
  • tabaksgebruik

Een slechte adem wordt meestal veroorzaakt door de inwerking van bepaalde mondbacteriën op voedseldeeltjes in de mond. Deze bacteriën breken de voedselresten af (fermenteren) tot vies ruikende stoffen. Deze bacteriën komen vaker voor bij mensen met parodontale aandoeningen (zoals gingivitis en parodontitis) en een slechte mondhygiëne.

Parodontale aandoeningen ontsteken en vernietigen de structuren rond en ter ondersteuning van de tanden, zoals het tandvlees en de buitenste laag van de tandwortel, en worden voornamelijk veroorzaakt door een ophoping van bepaalde bacteriën. Deze bacteriën groeien in diepe pockets die de tanden omringen. Dergelijke bacteriën kunnen ook op de achterkant van de tong groeien, zelfs bij mensen die geen parodontitis hebben. Deze bacteriën kunnen ook gaan woekeren als gevolg van een verminderde speekselvloed (veroorzaakt door sommige ziekten of het gebruik van bepaalde geneesmiddelen - zie Droge mond) of een vermindering van de zuurgraad van het speeksel.

Na de spijsvertering komen de geuren die door bepaalde voedingsmiddelen of kruiden, zoals uien of knoflook, worden veroorzaakt, vanuit de bloedbaan in de longen terecht. De geuren worden vervolgens uitgeademd en kunnen onaangenaam zijn voor anderen. De geur van knoflook kan bijvoorbeeld 2 of 3 uur na het eten door anderen in de adem worden geroken, lang nadat het uit de mond en maag is verdwenen. Mondhygiëne kan deze geuren niet verwijderen.

Een slechte adem komt vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers.

Minder vaak voorkomende oorzaken
Minder vaak voorkomende oorzaken van een slechte adem zijn onder andere

  • infecties in de sinussen (sinusitis) of longen
  • kanker in de neusholten (zie ook kanker van de bijholten), de mond of de keel
  • vreemd voorwerp in de neus (meestal bij kinderen)
  • ingebeelde halitose (psychogene halitose)

Hoewel mensen vaak denken dat maag-darmstoornissen een slechte adem veroorzaken, is dat zelden het geval, omdat het spierkanaal dat de keel met de maag verbindt (slokdarm) normaal gesproken is dichtgeklapt. Slechte adem wordt niet veroorzaakt door een slechte spijsvertering, en het geeft ook niet aan hoe iemands spijsverteringsstelsel of darmen functioneren. In zeldzame gevallen echter kan een zakje in de slokdarm (divertikel van Zenker), dat bij sommige mensen al bij de geboorte aanwezig is, voedseldeeltjes opvangen. De voedselresten kunnen ontleden en een vieze geur veroorzaken. Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) en maagkanker kunnen ook een slechte adem veroorzaken.

Een slechte adem die wordt ingebeeld, wordt psychogene halitosis (pseudohalitosis) genoemd. Mensen denken dat hun adem slecht ruikt, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is. Dit probleem kan zich voordoen bij mensen die de neiging hebben om normale lichaamsgewaarwordingen te overdrijven of bij mensen met een ernstige psychische stoornis, zoals schizofrenie. Sommige mensen met obsessieve gedachten hebben een overweldigend gevoel van vies zijn en geloven dat hun adem slecht ruikt.

Evaluatie   
Slechte adem vereist zelden een onmiddellijke evaluatie door een arts of tandarts. De volgende informatie kan mensen helpen beslissen of een onderzoek nodig is en wat ze kunnen verwachten tijdens het onderzoek.

Waarschuwingssymptomen
Bepaalde symptomen en kenmerken zijn reden tot zorg. Deze omvatten:

  • koorts
  • met pus gevuld sputum of afscheiding uit de neus
  • zichtbare of voelbare abnormale plekken in de mond

Wanneer naar de dokter?
Mensen met koorts of purulent sputum of neusuitvloeiing of mensen die mogelijk een vreemd voorwerp hebben ingeademd, moeten onmiddellijk een arts raadplegen. Mensen die een abnormale plek in hun mond ontdekken, moeten binnen enkele dagen naar de tandarts.

Mensen met een slechte adem, maar zonder waarschuwingssignalen en die zich verder goed voelen, moeten naar de tandarts wanneer zij daartoe in staat zijn.

Wat de dokter doet
Tandartsen en artsen stellen eerst vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis van de betrokkene. Daarna doen ze een lichamelijk onderzoek. Wat ze vinden tijdens de voorgeschiedenis en het lichamelijk onderzoek geeft vaak een indicatie van de oorzaak van de slechte adem en de tests die mogelijk gedaan moeten worden (zie tabel Enkele oorzaken en kenmerken van slechte adem).

De snuffeltest is een nuttig onderdeel van het onderzoek dat kan helpen bepalen of de slechte adem afkomstig is van een neus- of sinusaandoening of van een mond- of longaandoening. De persoon ademt ongeveer 10 centimeter van de neus van de arts vandaan uit, eerst door de mond met de neus dichtgeknepen en dan door de neus met de mond dicht. Als de geur erger is door de mond, ligt de oorzaak waarschijnlijk in de mond. Als de geur door de neus erger is, ligt de oorzaak waarschijnlijk in de neus of sinussen. Als de geur zowel in de neus als in de mond hetzelfde is, ligt de oorzaak waarschijnlijk in een ander deel van het lichaam of in de longen. Als de onderzoeker niet kan zeggen waar de oorzaak vandaan komt, wordt met een plastic lepeltje over de achterkant van de tong geschraapt. Na 5 seconden wordt aan de lepel gesnoven. Een slechte geur op de lepel geeft aan dat het waarschijnlijk bacteriën op de tong zijn.

Testen
De noodzaak om te testen hangt af van wat de arts vindt tijdens de anamnese en het lichamelijk onderzoek, met name of er waarschuwingssignalen aanwezig zijn. Sommige specialisten die zich richten op slechte adem beschikken over ongebruikelijke testapparatuur, zoals draagbare zwavelmonitoren, gaschromatografie en chemische tests voor tongschraapsel. Dergelijke tests zijn zelden nodig, behalve voor medisch onderzoek.

De arts kan voorstellen dat mensen bij wie de symptomen verband lijken te houden met ingenomen of ingeademde stoffen, de verdachte stoffen gedurende een bepaalde periode vermijden om te zien of de symptomen verdwijnen (vermijdingsproef).

Behandeling   

  • behandeling van de oorzaak
  • regelmatige mondhygiëne en tandverzorging

Zodra de diagnose is gesteld, worden alle oorzaken van slechte adem behandeld.

Lichamelijke oorzaken kunnen worden weggenomen of verholpen. Mensen kunnen bijvoorbeeld stoppen met het eten van knoflook, uien en ander voedsel dat geurtjes veroorzaakt en stoppen met roken. Als de oorzaak in de mond ligt, moeten mensen naar een tandarts voor professionele reiniging en behandeling van parodontale aandoeningen en gaatjes. Thuis moeten mensen hun dagelijkse mondhygiëne verbeteren, waaronder grondig flossen, tandenpoetsen en het poetsen van de bovenkant en achterkant van de tong met de tandenborstel of een tongschraper. Er zijn veel deodorant mondspoelingen en sprays verkrijgbaar, maar deze hebben slechts een beperkt nut. Het effect van de meeste van deze producten houdt niet langer dan 20 minuten aan. Mensen die herstellen van een alcoholgebruiksstoornis moeten alcoholvrije mondspoelingen gebruiken.

Mensen met psychogene halitosis moeten mogelijk een psychiatrisch onderzoek ondergaan.

Essentieel voor ouderen   
Oudere mensen gebruiken vaker medicijnen die een droge mond veroorzaken, wat leidt tot problemen met de mondhygiëne en dus tot een slechte adem. Mondkanker, een andere oorzaak van een slechte adem, komt ook vaker voor naarmate men ouder wordt. Oudere mensen hebben verder niet meer kans op halitosis.

Belangrijke punten
  • De meeste slechte adem wordt veroorzaakt door fermentatie van voedseldeeltjes door bacteriën in de mond
  • Thuisbehandeling bestaat uit beter tandenpoetsen, flossen en het poetsen of schrapen van de tong
  • Het effect van mondspoelingen houdt niet lang aan
  • Aandoeningen buiten de mond kunnen een slechte adem veroorzaken, maar zijn vaak herkenbaar op basis van bevindingen tijdens een onderzoek door een arts of tandarts

Enkele oorzaken en kenmerken van slechte adem
Aandoeningen in de mond (oraal)
Oorzaak Veel voorkomende kenmerken Tests
Bacteriën op de achterkant van de tong Onaangenaam ruikende tongschraapsel
Gezond tandvlees en gezonde tanden		 Onderzoek door een arts of tandarts
Parodontale aandoeningen, zoals gingivitis en parodontitis Aangetast tandvlees en tanden die tijdens het onderzoek worden opgemerkt
Bij mensen met een geschiedenis van slechte mondhygiëne		 Een onderzoek door de tandarts
Kankers in de mond (de meeste worden ontdekt tijdens een onderzoek door een arts of tandarts, lang voordat ze nare geurtjes veroorzaken) Meestal vastgesteld tijdens het onderzoek
Komt vaker voor bij oudere mensen, die vaak een lange geschiedenis van alcohol- en/of tabaksgebruik hebben		 Biopsie, CT of MRI
Aandoeningen buiten de mond (extraoraal)
Een vreemd voorwerp (lichaam) in de neus Vaak een met pus gevulde of bloederige afscheiding uit de neus
Gezien tijdens het onderzoek
Meestal bij kinderen		 Onderzoek door een arts
Soms beeldvorming
Kanker van de neusholten en de keelholte Ongemak bij het slikken Onderzoek door een arts
Longinfecties, zoals een longabces, bronchiëctasieën, of een infectie veroorzaakt door een ingeademd vreemd voorwerp Hoest waarbij bloed of sputum (slijm) vrijkomt
Koorts		 Röntgenfoto van de borstkas
Kweek van sputum
Soms CT of bronchoscopie
Ingebeelde halitose (psychogene halitose) Onaangename geur die niet door anderen wordt waargenomen
Vaak bij mensen waarvan bekend is dat ze andere normale lichaamsgewaarwordingen overdrijven		 Een onderzoek door een arts
Soms een consult met een psycholoog
Sinusinfectie Een met pus gevulde afscheiding uit de neus
Aangezichtspijn, hoofdpijn, of beide		 Onderzoek door een arts
Soms CT
Zenker divertikel
Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)		 Opspugen van onverteerd voedsel (regurgitatie) bij liggen of bukken Video van het bovenste deel van het spijsverteringskanaal nadat barium via de mond is toegediend (bariumslik)
Doorgeslikte of ingeademde stoffen
Alcoholische dranken, knoflook, uien, tabak Duidelijk op basis van de voorgeschiedenis van de persoon
Diagnose nadat onderzoek door de arts andere oorzaken heeft uitgesloten		 Onderzoek door een arts
Vermijding van de stof om te zien of de symptomen verdwijnen

Bronnen:

Laatste wijziging: 5 januari 2022 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek
  Einde van de pagina