Mazelen meer kinderen   meer infecties  
  Morbilli'
  de 'eerste ziekte'

Wat is het?   
Mazelen is een ziekte die veroorzaakt wordt door het mazelenvirus en vooral kinderen treft. Het mazelenvirus behoort tot de virusfamilie paramyxoviridae, genus morbilli. Hoewel er een veilig en goedkoop vaccin beschikbaar is, is mazelen een van de belangrijkste oorzaken van kindersterfte wereldwijd. In België en Nederland wordt een vaccin aan alle kinderen aangeboden.

Symptomen   
Mazelen heeft een verloop in twee fasen. Het virus nestelt zich eerst in de luchtwegen. Daarna komen de met het virus geïnfecteerde lymfocyten in het bloed en verschijnen de rode vlekjes op de huid. Meestal begint het ziekteverloop dan ook met verschijnselen die lijken op een stevige griep of verkoudheid (koorts, hoesten, loopneus, ontstoken ogen). Mazelen wordt vaak pas herkend als de kenmerkende rode vlekjes met witte stip op de binnenkant van de wangen verschijnen (zgn. Koplik-vlekken). Deze worden gevolgd door verder stijgende koorts en de voor mazelen typische licht jeukende paarsrode vlekjes, eerst in het gezicht, dan achter de oren en dan in de hals. De koorts kan een tweede keer hoog oplopen, en vervolgens zakt de uitslag via de romp naar armen en benen. De grote en kleine rode vlekken gaan geleidelijk op in een egale roodheid.

Oorzaak   
Besmetting met het mazelenvirus.

Preventie   

  • preventie
    • het is mogelijk zich te laten vaccinaties met het BMR-vaccin (bof, mazelen, rodehond). Het vaccin beschermt voor 95% na de eerste vaccinatie en voor 98% na het tweede vaccin. Het vaccin biedt ook nog bescherming als het binnen drie dagen na contact met mazelen wordt toegediend. De vaccinatie tegen mazelen is sinds 1976 opgenomen in het Nederlandse Rijksvaccinatieprogramma (14 maanden en 9 jaar), dat uitgevoerd wordt door de Jeugdgezondheidszorg (consultatiebureaus en GGD’s). 95 procent van de Nederlandse bevolking is sinds 1976 gevaccineerd; de vaccinatiegraad geldt als ‘hoog’. De BMR-inenting geeft meestal weinig bijwerkingen. Als ze voorkomen, zijn ze mild en duren ze kort. Bijwerkingen beginnen pas 5 tot 12 dagen na de vaccinatie.
  • profylaxe (medische middelen om de ziekte te voorkomen)
    • geen

Diagnose   
Zie symptomen.

Behandeling   

  • zelf
    • er is geen behandeling tegen mazelen. Na een week verdwijnen de symptomen van mazelen meestal weer spontaan doordat het eigen lichaam antistoffen heeft aangemaakt (zoals na vaccinatie). Als er complicaties optreden zijn medicijnen en/of ziekenhuisopname nodig.
      In ontwikkelingslanden wordt aangeraden om kinderen met mazelen vitamine A te geven. Dit verkleint de kans op blindheid en reduceert de sterfte aan mazelen met 50%.
  • arts
    • wel even naar de huisarts om de diagnose te bevestigen

Hoe lang duurt het   
Na een week verdwijnen de symptomen van mazelen meestal weer spontaan doordat het eigen lichaam antistoffen heeft aangemaakt (zoals na vaccinatie).

Besmettelijk?   
Het is een zeer besmettelijk virus, dat alleen bij mensen voorkomt. Het virus van mazelen zit in de neus en keel van besmette personen. Het virus wordt verspreid via de lucht (hoesten, niezen, praten). De incubatietijd van mazelen is 7 à 14 dagen. Een patiënt is ongeveer 4 dagen eerder al besmettelijk en dit duurt tot 5 dagen na het optreden van huiduitslag.

Bijbelgordel / Biblebelt   
Doordat in sommige gebieden onvoldoende mensen gevaccineerd zijn (Bijbelgordel wiki), komen soms nog relatief kleine epidemieën voor in de Westerse wereld. Op wereldschaal is er niet zozeer sprake van een epidemie, maar van continue sterfte aan mazelen. Sinds vaccinatie werd ingevoerd in 1976 komt mazelen in Nederland nauwelijks meer voor, hoewel er af en toe wel kleine epidemieën opflakkeren bij niet-gevaccineerden. Vanwege de hoge besmettelijkheid hanteert de Wereld Gezondheidsorganisatie WHO voor mazelen een minimale vaccinatiegraad van 95 procent om groepsimmuniteit te garanderen; Nederland zit daar tegenwoordig onder, vooral in de Bijbelgordel.

Verreweg de meeste mensen die besmet raken, vooral kinderen tussen de 4 en 12 jaar, wonen in de Biblebelt, de strook van Zeeland tot West-Overijssel waarin veel strenggereformeerden wonen die hun kinderen niet laten inenten. Bijna iedereen die besmet is, 96 procent, is niet ingeënt.

Complicaties   
Bij 10 tot 20% van de gevallen treden complicaties op, zoals middenoorontsteking of longontsteking. Bij 1 op de 1000 gevallen treedt een zeer gevreesde hersenontsteking op. Een patiënt kan dan in coma raken. Zeldzamer is de subacute scleroserende panencefalitis, die wordt veroorzaakt door een langzaam voortschrijdende mazelenvirusinfectie in de hersenen. Een ernstige complicatie kan tot overlijden van de patiënt leiden. Hersenontsteking kan ook blijvende schade opleveren.
Dat zou te maken kunnen met de mazelen paradox. Want de mazeleninfectie veroorzaakt (naast de mazelen) langdurige schade aan het afweersysteem, wat patiënten kwetsbaar maakt voor andere ziekten. Al ruim honderd jaar zien artsen en wetenschappers een bijzonder fenomeen dat de 'mazelenparadox' wordt genoemd. Patiënten die het virus oplopen, bouwen aan de ene kant een uitzonderlijk goede weerstand op tegen mazelen. Maar aan de andere kant verzwakt hun weerstand en zijn ze maandenlang juist extra kwetsbaar voor andere infectieziekten omdat het afweersysteem ernstig en langdurig beschadigd wordt.

Bronnen:

Laatste wijziging: 22 februari 2024
  Einde van de pagina