| Slapeloosheid | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
| en | |
| Buitensporige slaperigheid overdag | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
| Insomnie | |
|
|
 |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de
Wat is het?
Slapeloosheid is moeilijk in slaap vallen, moeilijk in slaap blijven of slaap van slechte kwaliteit krijgen. Als uw slaap van slechte kwaliteit is, voelt u zich 's morgens niet uitgerust of verfrist.
Overmatige slaperigheid overdag is veel moeite hebben om wakker te blijven overdag.
- slapeloosheid veroorzaakt meestal overmatige slaperigheid overdag, maar overmatige slaperigheid overdag heeft ook andere oorzaken dan slapeloosheid
- slapeloosheid en overmatige slaperigheid overdag kunnen worden veroorzaakt door slechte slaapgewoonten, maar kunnen ook het gevolg zijn van een medisch probleem
- bij lichte slapeloosheid kan een regelmatig slaapschema of andere eenvoudige veranderingen het probleem verhelpen
- als u lange tijd slapeloosheid heeft, loopt u risico op andere gezondheidsproblemen
Oorzaak
Slechte slaapgewoonten zijn bijvoorbeeld een veel voorkomende oorzaak van slapeloosheid:
- overdag veel dutten
- het drinken van cafeïne (bijvoorbeeld in frisdrank, koffie of thee) in de middag of avond
- een spannend tv-programma kijken vlak voor het slapengaan
- sporten binnen een paar uur voor het slapen gaan
Andere oorzaken van slapeloosheid zijn:
- stress, depressie of angst
- lichamelijk ongemak door gezondheidsproblemen of verwondingen
- gebruik van bepaalde medicijnen of straatdrugs
Veel voorkomende oorzaken van overmatige slaperigheid overdag zijn:
- slapeloosheid (slapeloosheid door welke oorzaak dan ook maakt u overdag slaperig)
- vaak wisselen van dienst op uw werk
- reizen naar een andere tijdzone
- vaak te laat opblijven
- slaapapneu
- slaapstoornissen, zoals narcolepsie of rusteloze benen syndroom
Symptomen
Bij slapeloosheid:
- u kunt moeite hebben om voor het slapen gaan in slaap te vallen
- u kunt normaal in slaap vallen maar te vroeg wakker worden en moeite hebben om weer in slaap te vallen
Bij slapeloosheid heeft u waarschijnlijk overmatige slaperigheid overdag. U kunt overdag dutjes doen om uw achterstand in te halen. Maar dutten creëert een vicieuze cirkel. Slapen maakt het nog moeilijker om 's nachts in slaap te vallen. Dan wilt u de volgende dag nog meer dutten.
Met buitensporige slaperigheid overdag ben je overdag slaperig en je:
- kan prikkelbaar zijn of moeite hebben met concentreren
- in slaap kunt vallen op uw werk of op school
- een verhoogd risico hebt op een auto-ongeluk
Wanneer naar de huisarts?
Ga naar een arts als uw slaapprobleem uw dagelijks leven verstoort, of als u een van de volgende waarschuwingssignalen heeft:
- in slaap vallen tijdens het rijden of tijdens andere gevaarlijke situaties
- vaak in slaap vallen zonder waarschuwing
- hijgend of stikkend wakker worden
- een partner merkt dat u stopt met ademen tijdens de slaap
- gewelddadig bewegen of uzelf of anderen pijn doen tijdens de slaap
- slaapwandelen
Als u gezond bent en 2 weken of minder klachten hebt, kunt u proberen uw slechte slaapgewoonten te corrigeren. Als deze veranderingen na een week niet helpen, moet u naar een arts gaan.
Diagnose
Artsen kunnen u een vragenlijst laten invullen over uw slaperigheid.
Ze kunnen u een slaapdagboek laten bijhouden. In een slaapdagboek schrijft u op hoe u heeft geslapen en hoe lang.
Als artsen niet zeker weten wat het probleem is of hoe ernstig het is, kunnen ze u doorsturen naar een slaapspecialist.
De specialist kan het volgende doen:
- een slaaptest
Als de arts denkt dat uw symptomen worden veroorzaakt door een medisch probleem, kunt u bloedonderzoek of beeldvormend hersenonderzoek zoals een MRI-scan ondergaan.
Wat zijn slaaponderzoeken
Omdat u de arts niet kunt vertellen wat er gebeurt als u slaapt, hebben artsen apparatuur die u in de gaten kan houden terwijl u slaapt.
Slaaponderzoeken kunnen worden gedaan:
- thuis in uw eigen bed
- in een slaaplaboratorium in het ziekenhuis of dokterspraktijk
Voor de thuistest gaat u naar bed met sensoren onder uw neus, rond uw borst en op uw vinger. Een klein apparaatje dat aan de sensoren is bevestigd, registreert uw ademhalingspatronen en zuurstofgehalte. Het stuurt de informatie naar de slaapdokter.
Voor de slaaplaboratoriumtest slaapt u 's nachts in het laboratorium. Deze test maakt gebruik van meer sensoren. Sensoren monitoren bijvoorbeeld uw hersengolven en oogspierbewegingen. Ook kijkt een slaaptechnicus naar uw slaap met een videocamera die al uw bewegingen en ademhaling registreert. Mensen maken zich zorgen dat ze niet kunnen slapen in het lab met al die sensoren. Maar de meeste mensen slapen niet slechter dan thuis.
Behandeling
Artsen zullen de oorzaak van uw probleem behandelen als ze de oorzaak kunnen vinden.
Als uw slapeloosheid mild is, kunnen artsen voorstellen:
- elke dag op dezelfde tijd naar bed gaan en opstaan (ook in het weekend)
- een bedtijdroutine hebben
- uw slaapkamer donker en rustig houden
- overdag tijd doorbrengen in helder licht
- regelmatig bewegen
- vermijden van dutjes overdag (deze kunnen het moeilijker maken om 's nachts in slaap te vallen)
- alcohol en cafeïne beperken en niet te veel eten voor het slapengaan
Als eenvoudige veranderingen niet helpen, kan de behandeling bestaan uit:
- slaapmiddelen (slaappillen) op recept of vrij verkrijgbaar
Er zijn veel verschillende soorten slaappillen. De meeste zijn veilig, zolang uw arts u helpt bij het kiezen van de juiste en op bijwerkingen let. Oudere mensen hebben meer kans op bijwerkingen, zowel bij slaapmiddelen op recept als bij vrij verkrijgbare middelen, vooral als ze antihistaminica bevatten.
Bronnen:
- Merck Manual, professional version
- Merck Manual, consumer version
- Wiki Nederlandstalig
- Wiki Engelstalig
- Thuisarts
| Laatste wijziging: 17 maart 2023 |