Rusteloze benen syndroom meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel  
  Periodieke bewegingsstoornis van de ledematen
  Periodic Limb Movement Disorder (PLMD)
  Restless Legs Syndrome (RLS)

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Bij Periodieke bewegingsstoornis van de ledematen is er sprake van repeterende bewegingen van de armen, benen, of beide tijdens de slaap.
Bij het Rustelozebenensyndroom is er sprake van een onweerstaanbare drang om te bewegen en meestal abnormale sensaties in de benen, armen, of beide wanneer mensen stilzitten of liggen.

  • bij mensen met periodieke bewegingsstoornissen van de ledematen trillen en schokken de benen, armen of beide, waardoor de slaap wordt verstoord, maar de mensen zijn zich meestal niet bewust van de bewegingen
  • mensen met rusteloze benen syndroom hebben moeite om te ontspannen en te slapen, omdat ze een onweerstaanbare drang voelen om hun benen of armen te bewegen
  • artsen kunnen de diagnose rusteloze benen syndroom stellen op basis van de symptomen, maar testen in een slaaplaboratorium is nodig om de diagnose periodic limb movement disorder te stellen
  • er is geen genezing, maar geneesmiddelen die worden gebruikt voor de behandeling van de ziekte van Parkinson en andere geneesmiddelen kunnen helpen de symptomen onder controle te houden

Deze slaapstoornissen komen vaker voor op middelbare en oudere leeftijd.

In de Verenigde Staten kan het rustelozebenensyndroom bij 5 tot 15% van de mensen voorkomen, maar slechts ongeveer 2 tot 3% heeft significante symptomen. Het komt vooral voor bij mensen ouder dan 50 jaar. De meeste mensen met rusteloze benen syndroom hebben ook symptomen van periodic limb movement disorder, maar de meeste mensen met periodic limb movement disorder hebben geen rusteloze benen syndroom.

Wat is het?   
Wat de oorzaak is van rusteloze benen syndroom en periodic limb movement disorder is onbekend. Maar een derde of meer van de mensen met rusteloze benen syndroom hebben familieleden met het syndroom. Risicofactoren zijn onder andere de volgende:

Periodic limb movement disorder komt vaak voor bij mensen met narcolepsie of rapid eye movement (REM) slaapgedragsstoornis.

Zowel het rustelozebenensyndroom als de periodic limb movement disorder zijn waarschijnlijker bij mensen die het volgende hebben of doen:

  • stoppen met het gebruik van bepaalde geneesmiddelen (waaronder benzodiazepinen zoals diazepam)
  • stimulerende middelen (zoals cafeïne of stimulerende drugs) of bepaalde antidepressiva nemen
  • u heeft een ijzertekort
  • bloedarmoede heeft
  • zwanger zijn
  • wen ernstige chronische nier- of leveraandoening hebben
  • suikerziekte hebben
  • een neurologische aandoening hebben, zoals multiple sclerose of de ziekte van Parkinson

Symptomen   
Zowel periodic limb movement disorder als restless legs syndrome onderbreken de slaap. Als gevolg daarvan voelen mensen zich overdag moe en slaperig.

Symptomen van periodieke bewegingsstoornis van de ledematen
De benen of armen trillen en schokken om de 20 tot 40 seconden tijdens de slaap. Mensen zijn zich meestal niet bewust van deze bewegingen en het korte ontwaken dat erop volgt, maar ze kunnen klagen over slecht slapen, 's nachts verschillende keren wakker worden, of zich overdag slaperig voelen. Mensen hebben geen abnormaal gevoel in hun benen of armen.

Symptomen van het rustelozebenensyndroom
Kenmerkend is dat mensen met het rustelozebenensyndroom een onbedwingbare drang hebben om hun benen te bewegen als ze stilzitten of liggen. Ook voelen mensen vaak vage maar intense vreemde sensaties in hun benen, soms gepaard gaande met pijn. De sensaties kunnen worden omschreven als brandend, kruipend of trekkend, of alsof er insecten in de benen kruipen. Lopen of de benen bewegen of strekken kan de sensaties verlichten. Mensen kunnen ijsberen, voortdurend hun benen bewegen terwijl ze zitten, en woelen en draaien in bed. Zo hebben mensen moeite om te ontspannen en in slaap te vallen. Tijdens de slaap kunnen de benen spontaan en ongecontroleerd bewegen, waardoor de slaper vaak wakker wordt. De symptomen treden vaker op wanneer mensen onder stress staan. Episoden kunnen af en toe optreden en weinig problemen veroorzaken, of meerdere keren per week, waardoor mensen van hun slaap beroofd worden en het moeilijk wordt om zich te concentreren en te functioneren.

Diagnose   

  • voor rusteloze benen syndroom, een evaluatie van de arts
  • voor periodic limb movement disorder, polysomnografie
  • voor beide aandoeningen, tests om te controleren op een oorzaak

Artsen kunnen de diagnose rustelozebenensyndroom vaak stellen op basis van symptomen die door de persoon zelf of door de bedpartner van de persoon worden gemeld. Artsen kunnen periodic limb movement disorder vermoeden op basis van symptomen, zoals slapeloosheid, overmatige slaperigheid overdag, en/of overmatige stuiptrekkingen vlak voor het slapen gaan of tijdens de slaap.

Polysomnografie, met inbegrip van elektromyografie (EMG), wordt altijd gedaan om de diagnose periodic limb movement disorder te stellen. Deze tests worden 's nachts in een slaaplaboratorium gedaan en worden niet thuis gedaan. Bij polysomnografie worden hersenactiviteit, hartslag, ademhaling, spieractiviteit en oogbewegingen gecontroleerd terwijl mensen slapen. Mensen kunnen ook gedurende een hele nacht op video worden opgenomen om de bewegingen van de ledematen te documenteren. Deze tests kunnen ook worden gedaan nadat de diagnose rustelozebenensyndroom is gesteld om vast te stellen of mensen ook een periodic limb movement disorder hebben.

Als een van beide aandoeningen wordt gediagnosticeerd, worden bloedonderzoek en urineonderzoeken gedaan om te controleren op aandoeningen die kunnen bijdragen, zoals bloedarmoede, ijzertekort, en nier- en leveraandoeningen.

Behandeling   

  • veranderingen in het dieet
  • geneesmiddelen die worden gebruikt om de ziekte van Parkinson en andere geneesmiddelen te behandelen

Het vermijden van cafeïne, dat de symptomen kan verergeren, wordt aanbevolen. Als mensen een ijzertekort hebben, bestaat de belangrijkste behandeling uit ijzersupplementen.

Dezelfde geneesmiddelen worden gebruikt om periodic limb movement disorder en restless legs syndrome te behandelen. Deze geneesmiddelen omvatten

  • geneesmiddelen die gewoonlijk worden gebruikt bij de behandeling van Parkinson: Pramipexole, ropinirole, of rotigotine (gebruikt als een patch) kan helpen. Deze geneesmiddelen imiteren de werking van dopamine - een chemische stof die boodschappen van zenuwcellen naar andere cellen overbrengt (neurotransmitter). Ze versterken de zenuwimpulsen naar de spieren. Soms kunnen deze medicijnen de symptomen verergeren. Ze kunnen ook leiden tot misselijkheid, een buitensporige daling van de bloeddruk wanneer een persoon staat (orthostatische hypotensie), dwangmatig gedrag, en slapeloosheid
  • opioïden: Een opioïde zoals oxycodon kan worden gebruikt. Artsen gebruiken deze echter met voorzichtigheid omdat ze ernstige bijwerkingen kunnen hebben, waaronder de mogelijkheid van verslaving

Gabapentin enacarbil is de belangrijkste behandeling voor mensen met periodic limb movement disorder of restless leg syndrome. Dit geneesmiddel verlicht de symptomen van het rustelozebenensyndroom en leidt niet tot een verergering van de symptomen.


Bronnen:

  • Merck Manual, professional version
  • Merck Manual, consumer version
  • Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5.  blz.475
  • Beers, Marc H. (red.), 2008, 1e druk. Merck Manual Leeftijd & Gezondheid. Over gezond ouder worden. Bohn Stafleu van Loghum. 926 blz. ISBN 978-90-313-4758-2.  Blz.366-368
  • Jong, T.O.H. de & Vries, H. de & Grundmeijer, H.G.L.M.& Knottnerus, B.J. (Red.) (2016, 4e druk). Diagnostiek van alledaagse klachten. Springer Media B.V. 1024 blz. ISBN: 9789036811545.  blz.291-299
  • Thuisarts
  • Wiki Nederlandstalig
  • Wiki Engelstalig
  • nu.nl

Laatste wijziging: 16 januari 2022

  Einde van de pagina