| Adaptogenen | meer speciale-onderwerpen |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het?
Adaptogenen is een term voor bepaalde voedingsmiddelen en supplementen waarvan gezegd wordt dat ze het lichaam helpen om te gaan met ‘stress’. Stress kan psychologisch zijn (in de geest), maar kan ook fysiek zijn (in het lichaam) en veroorzaakt worden door infecties of gifstoffen. Het concept van adaptogenen ontstond toen onderzoekers op zoek waren naar manieren om het uithoudingsvermogen te verbeteren en vermoeidheid te verminderen tijdens extreme lichamelijke activiteit en ongunstige omgevingen. Ze begonnen een verscheidenheid aan producten afgeleid van planten en voedingsmiddelen te bestuderen. Voorstanders breidden later de mogelijke rollen voor adaptogenen uit, waaronder verbetering van energie en stemming, correctie van hormonale problemen, stabilisatie van de bloedsuikerspiegel, verbetering van het geheugen en denkprocessen, vertraging van veroudering en tal van andere heilzame zaken, misschien zelfs verlenging van de levensduur en behandeling van kanker. |
Stoffen die vaak adaptogenen genoemd worden zijn onder andere:
- Ashwagandha
- Astragalus
- Bacopa
- Cordyceps
- Eleuthero
- Gotu cola
- Panax ginseng
- Heilige basilicum
- Maca
- Reishi
- Rhodiola
- Schizandra
- Tinospora cordifolia
(Zie ook Overzicht Voedingssupplementen.)
Werken adaptogenen?
Omdat er zoveel verschillende stoffen zijn die als adaptogenen worden beschouwd, is het niet mogelijk om onderzoek te doen naar de hele groep. Elke adaptogeen moet op zichzelf geëvalueerd worden.
Wat 'stress' precies is, blijft ook vaag. Er is bijvoorbeeld:
- mentale stress, zoals de druk van familie en werk (wat de meeste mensen als “stress” beschouwen)
- fysieke stress, zoals het afleggen van lange afstanden of het omgaan met extreme kou of hitte
- cellulaire stress, waarbij onze cellen reageren op aanvallen van micro-organismen of gifstoffen, of op een gebrek aan zuurstof of voedingsstoffen.
Deze stressfactoren zijn zo verschillend dat het onwaarschijnlijk is dat één enkel voedingsmiddel of stof een vergelijkbaar effect heeft op elk van deze stressfactoren.
Veel wetenschappelijk onderzoek dat beweert adaptogenen te ondersteunen, heeft betrekking op het meten van chemische stoffen die cellen vrijlaten als reactie op stress (zoals cortisol). De aanname is dat alles wat de chemische stoffen die op stress reageren vermindert, goed is. Maar of dat waar is, is niet duidelijk. Cellen (en het lichaam) moeten reageren op stress (er wordt zelfs algemeen aangenomen dat een zekere mate van stress heilzaam is) en stoffen die de chemische stoffen die op stress reageren verminderen, kunnen in feite de cellen ervan weerhouden om zichzelf te verdedigen.
Andere stoffen die bestudeerd worden in adaptogeen onderzoek kunnen neurologische systeemproteïnen zijn zoals neuropeptide Y, verschillende enzymen, bepaalde neurotransmitters (zoals serotonine of dopamine), boosters van het immuunsysteem en stoffen die ontstekingen verminderen (zoals antioxidanten). Maar al het onderzoek dat zich beperkt tot het meten van stoffen in een glazen buisje met cellen moet gevolgd worden door onderzoek dat daadwerkelijke verbetering bij mensen bevestigt. Er is veel minder van dat bevestigende soort onderzoek naar adaptogenen, en het onderzoek dat gedaan is, is vaak van lage kwaliteit en geeft geen duidelijke antwoorden.
Aanbevelingen voor adaptogenen
In het algemeen moeten mensen aannemen dat hoe meer afzonderlijke claims er voor een stof worden gemaakt, hoe minder waarschijnlijk het is dat ze allemaal waar zijn. Supplementen en voedingsmiddelen die beweren dat ze veel van de dingen die mis zijn in het leven kunnen oplossen, zullen dat waarschijnlijk niet doen. Voor individuele adaptogenen zouden mensen het bewijsmateriaal moeten bekijken dat de specifieke beweringen over hen ondersteunt.
In het beste geval kunnen adaptogenen zwak bewijs van voordeel hebben. In het slechtste geval kunnen sommige adaptogenen niet veilig zijn. Onthoud dat een goede gezondheid vooral afhangt van gezonde voeding en lichaamsbeweging. Het nemen van supplementen of botanische producten waarvan gedacht wordt dat het adaptogenen zijn, maakt ongezonde voeding of gebrek aan lichaamsbeweging niet goed.
Bronnen: