| Hyperthyreoïdie bij baby's en kinderen | meer kinderen |
|
Meer: Hormonale stoornissen bij kinderen: |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Hyperthyreoïdie is een verhoogde productie van schildklierhormoon. |
- de ziekte van Graves is de meest voorkomende oorzaak van hyperthyreoïdie, maar gezwellen (knobbeltjes) op of ontsteking van de schildklier, medicijnen en infecties kunnen ook oorzaken zijn
- de symptomen hangen af van de leeftijd van het kind, maar omvatten meestal een versnelling van de lichaamsfuncties
- de diagnose is gebaseerd op bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek
- de behandeling bestaat meestal uit schildklierremmers en bètablokkers
(Zie ook Hyperthyreoïdie bij volwassenen.)
De schildklier is een endocriene klier in de hals. Endocriene klieren scheiden hormonen af in de bloedbaan. Hormonen zijn chemische boodschappers die de activiteit van een ander deel van het lichaam beïnvloeden.
De schildklier scheidt schildklierhormoon af. Schildklierhormoon regelt de snelheid van de stofwisseling in het lichaam, inclusief hoe snel het hart klopt en hoe het lichaam de temperatuur regelt. Als de schildklier te veel schildklierhormoon produceert, versnellen deze functies.
| De plaats van de schildklier bepalen |
 |
Hyperthyreoïdie kan voorkomen bij een zich ontwikkelende foetus of pasgeborene of tijdens de kindertijd of adolescentie.
Pasgeborenen
Hyperthyreoïdie of de ziekte van Graves bij pasgeborenen (neonatale ziekte van Graves) is zeldzaam, maar kan fataal zijn als het niet wordt herkend en behandeld door een arts die gespecialiseerd is in aandoeningen van de endocriene klieren bij kinderen (kinderendocrinoloog). Deze aandoening komt meestal voor als de moeder de ziekte van Graves heeft tijdens de zwangerschap of hiervoor behandeld is voor de zwangerschap.
Bij de ziekte van Graves produceert het lichaam van de moeder antilichamen die haar schildklier stimuleren om verhoogde hoeveelheden schildklierhormoon te produceren. Deze antilichamen steken de placenta over en zorgen er ook voor dat de schildklier van de foetus te veel schildklierhormoon produceert, wat kan leiden tot de dood van de foetus of een vroeggeboorte.
Omdat pasgeborenen na de geboorte niet meer worden blootgesteld aan de antilichamen van de moeder, is de ziekte van Graves bij pasgeborenen meestal tijdelijk, maar de duur varieert.
Kinderen en adolescenten
De oorzaak van hyperthyreoïdie bij meer dan 90% van de kinderen en adolescenten is de ziekte van Graves. De ziekte van Graves komt niet vaak voor vóór de leeftijd van 5 jaar. De ziekte van Graves komt vaker voor in de puberteit en bereikt een piek tussen 10 en 15 jaar. Veel kinderen met de ziekte van Graves hebben een familiegeschiedenis van auto-immuunschildklierziekte of andere auto-immuunziekten. Kinderen met het syndroom van Down lopen een verhoogd risico op de ziekte van Graves.
Minder vaak voorkomende oorzaken van hyperthyreoïdie bij kinderen en adolescenten zijn gezwellen (knobbeltjes) op de schildklier, ontsteking van de schildklier (Hashimoto thyroiditis, waarbij hyperthyreoïdie tijdelijk is en kinderen uiteindelijk hypothyreoïdie ontwikkelen) en sommige medicijnen.
Soms kan tijdelijke hyperthyreoïdie veroorzaakt worden door een infectie die een ontsteking van de schildklier (thyroiditis) veroorzaakt. De ontsteking kan ervoor zorgen dat de schildklier overmatige hoeveelheden schildklierhormonen afgeeft, wat resulteert in hyperthyreoïdie. Een bacteriële infectie kan acute thyreoïditis veroorzaken en een virale infectie kan subacute thyreoïditis veroorzaken.
Symptomen
Symptomen van hyperthyreoïdie verschillen afhankelijk van de leeftijd van het kind.
Foetussen
Hyperthyreoïdie komt zelden voor bij foetussen. Een foetus met hyperthyreoïdie kan echter al in het tweede trimester symptomen vertonen.
Aangetaste foetussen groeien slecht, hebben een zeer snelle hartslag en een vergrote schildklier (struma). Als de aandoening aanwezig en onbehandeld is voor een lange periode voor de geboorte, is het fataal bij ongeveer 10 tot 15% van de pasgeborenen. Anderen hebben een verminderde intellectuele ontwikkeling, slechte groei en korte gestalte.
Pasgeborenen
Een pasgeborene met de ziekte heeft verhoogde lichaamsfuncties, zoals een snelle hartslag en ademhaling, prikkelbaarheid, een overmatige eetlust maar slechte gewichtstoename en een abnormaal klein hoofd (microcefalie). Andere symptomen zijn een gebrek aan groei, braken en diarree. De pasgeborene kan, net als de moeder, uitpuilende ogen hebben (exophthalmos). Als de pasgeborene een vergrote schildklier (congenitale struma) heeft, kan de klier tegen de luchtpijp drukken en de ademhaling bij de geboorte belemmeren. Een zeer snelle hartslag kan leiden tot hartfalen.
Onbehandelde hyperthyreoïdie kan leiden tot vroege sluiting van de botten van de schedel (craniosynostose), verstandelijke beperking, groeistoornissen, korte gestalte en hyperactiviteit later in de kindertijd.
Kinderen en adolescenten
Symptomen van hyperthyreoïdie weerspiegelen de versnelling van lichaamsfuncties:
- slaapproblemen
- hyperactiviteit
- zweten
- vermoeidheid
- gewichtsverlies
- verhoogde hartslag en bloeddruk
- frequente stoelgang
- beven (trillen)
Hoewel de lichaamsfuncties toenemen, nemen het concentratievermogen en de schoolprestaties af. Er kan krop aanwezig zijn. Kinderen kunnen rode of uitpuilende ogen hebben.
De symptomen van acute en subacute thyroïditis ontwikkelen zich plotseling. Kinderen hebben pijn en gevoeligheid over de schildklier en koorts. Bij subacute thyroïditis zijn deze symptomen minder ernstig en kan de koorts enkele weken aanhouden.
Complicaties van hyperthyreoïdie
Schildklierstorm is een zeldzame, ernstige complicatie van hyperthyreoïdie en is een levensbedreigende noodsituatie.
Bij een thyroïdstorm wordt de schildklier plots extreem actief. Alle lichaamsfuncties worden versneld tot gevaarlijk hoge niveaus. Symptomen bij getroffen kinderen zijn onder andere een extreem snelle hartslag, hoge lichaamstemperatuur, hoge bloeddruk, hartfalen en veranderingen in de mentale status. Schildklierstorm kan leiden tot coma en de dood.
Diagnose
- schildklier functietesten
- soms beeldvormende tests
Bij pasgeborenen vermoeden artsen hyperthyreoïdie als de moeder een actieve ziekte van Graves heeft of een voorgeschiedenis van de ziekte van Graves en hoge niveaus van schildklierstimulerende antilichamen. Artsen doen routine bloedonderzoek bij alle pasgeborenen in het ziekenhuis na de geboorte om de schildklierfunctie te evalueren. Als de screeningtest positief is, bevestigen artsen de diagnose door andere tests uit te voeren om de schildklierhormoonspiegels in het bloed te bepalen (schildklierfunctietests). Nadat de diagnose is bevestigd, kunnen artsen beeldvormende tests doen om de grootte en locatie van de schildklier te evalueren.
Bij oudere kinderen en adolescenten voeren artsen ook schildklierfunctietests uit. Biotine is een veelgebruikt vrij verkrijgbaar supplement dat de schildklierfunctietests kan verstoren doordat bepaalde hormonen verkeerd worden afgelezen. Het gebruik van biotine moet minstens 2 dagen worden gestopt voordat er bloedtesten worden gedaan.
Artsen doen ook echografie bij oudere kinderen met de ziekte van Graves als de schildklier asymmetrisch aanvoelt of als ze een gezwel (knobbeltje) op de schildklier voelen. Computertomografie (CT) of echografie kan ook worden gedaan als artsen een zak met pus (abces) of een geboorteafwijking vermoeden. Als er tijdens de echografie een knobbeltje wordt gevonden, verwijderen artsen er een stukje van met een naald (fijnnaaldaspiratiebiopsie genoemd) om te bepalen of het kind schildklierkanker heeft. Artsen kunnen ook een beeldvormende test uitvoeren, radionuclidescans genaamd, om een knobbeltje te evalueren of schildklierkanker uit te sluiten.
Behandeling
- medicijnen tegen hyperthyreoïdie
- bètablokkers
- soms jodium of hydrocortison
- soms chirurgie
Kinderen van alle leeftijden, inclusief pasgeborenen, krijgen medicijnen tegen de schildklier (zoals methimazol), die de productie van schildklierhormonen door de schildklier verminderen, en soms bètablokkers (zoals propranolol), medicijnen die de hartslag vertragen. Bètablokkers worden alleen gebruikt als de hartslag te hoog is of de bloeddruk te hoog. De behandeling met bètablokkers wordt gestopt nadat de medicijnen tegen de schildklier zijn uitgewerkt.
Pasgeborenen kunnen ook jodium of hydrocortison via de mond krijgen als andere therapieën niet hebben geholpen. Deze medicijnen worden gestopt zodra de antilichamen die de placenta van de moeder passeren uit de bloedbaan van de pasgeborene zijn verdwenen. Zuigelingen die behandeld worden met medicijnen tegen schildklierafwijkingen moeten nauwlettend in de gaten worden gehouden om te voorkomen dat de behandeling hypothyreoïdie veroorzaakt, wat de groei en ontwikkeling kan beïnvloeden.
Pasgeborenen met hyperthyreoïdie herstellen bijna altijd binnen 6 maanden en hebben geen antithyreoïdiemedicijnen meer nodig. Symptomen bij oudere kinderen die behandeld worden met antithyreoïdiemedicijnen kunnen uiteindelijk verdwijnen (remissie genoemd), maar bij sommige kinderen kunnen de symptomen terugkeren (terugval genoemd), dus ze worden regelmatig gecontroleerd om te bepalen of ze verdere behandeling nodig hebben.
Soms hebben oudere kinderen (11 jaar en ouder) met de ziekte van Graves aanvullende behandelingen nodig om de aandoening permanent te behandelen. Een permanente behandeling (definitieve therapie) kan nodig zijn als de schildkliermedicijnen na 18 tot 24 maanden niet in remissie resulteren, als het kind ze niet inneemt of als ze ernstige bijwerkingen veroorzaken. Bij een definitieve behandeling wordt de schildklier vernietigd met radioactief jodium of verwijderd met een operatie. Radioactief jodium wordt echter meestal niet gegeven aan kinderen jonger dan 10 jaar en is vaak niet effectief bij mensen met grotere schildklieren. Daarom kan bij kinderen en adolescenten met deze factoren een operatie worden uitgevoerd.
Sommige knobbeltjes worden operatief verwijderd.
Acute schildklierontsteking wordt behandeld met antibiotica en niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID's) worden gegeven tegen pijn en koorts. Chirurgie kan nodig zijn (bijvoorbeeld om een abces te draineren). Subacute thyroïditis wordt niet behandeld met antibiotica, maar NSAID's worden gegeven voor pijn en koorts. Kinderen krijgen geen medicijnen tegen schildklierontsteking, maar bètablokkers kunnen wel gegeven worden.
Schildklierstorm is een levensbedreigende noodsituatie en heeft een verhoogd risico op overlijden. Het wordt behandeld op een intensive care (IC) met meerdere medicijnen.
Prognose
Pasgeborenen die als foetus hyperthyreoïdie hebben ontwikkeld, kunnen ernstig worden getroffen als hyperthyreoïdie pas bij de geboorte wordt ontdekt. Hyperthyreoïdie is fataal bij ongeveer 10 tot 15% van de onbehandelde pasgeborenen.
Wanneer de symptomen beginnen en hoe ernstig ze zijn, hangt af van het feit of de moeder medicijnen tegen hyperthyreoïdie neemt. Als de moeder tijdens de zwangerschap geen antithyreoïdiemedicijnen nam, zal de pasgeborene bij de geboorte hyperthyreoïdie hebben. Als de moeder tijdens de zwangerschap schildklierremmers heeft gebruikt, vertoont de pasgeborene mogelijk pas 3 tot 7 dagen na de geboorte symptomen van hyperthyreoïdie. (Zie ook behandeling van de ziekte van Graves tijdens de zwangerschap).
Bronnen: