| Hypothyreoïdie bij baby's en kinderen | meer kinderen |
|
Meer: Hormonale stoornissen bij kinderen: |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Hypothyreoïdie is een verminderde productie van schildklierhormoon. |
- hypothyreoïdie bij kinderen kan optreden wanneer de schildklier ontbreekt, onderontwikkeld is, zich op de verkeerde plaats heeft ontwikkeld of wanneer een andere aandoening ervoor zorgt dat de schildklier ontstoken raakt.
- de symptomen hangen af van de leeftijd van het kind, maar omvatten onder andere vertraagde groei en ontwikkeling.
- de diagnose is gebaseerd op screeningtests bij pasgeborenen, bloedtests en beeldvormende tests.
- de behandeling bestaat uit het geven van schildklierhormoonvervanging.
(Zie ook Hypothyreoïdie bij volwassenen.)
De schildklier is een endocriene klier in de hals. Endocriene klieren scheiden hormonen af in de bloedbaan. Hormonen zijn chemische boodschappers die de activiteit van een ander deel van het lichaam beïnvloeden.
| De plaats van de schildklier bepalen |
 |
De schildklier scheidt schildklierhormoon af. Schildklierhormoon regelt de snelheid van de stofwisseling in het lichaam, inclusief hoe snel het hart klopt en hoe het lichaam de temperatuur regelt. Als de schildklier niet genoeg schildklierhormoon produceert, vertragen deze functies.
Hypothyreoïdie kan optreden bij een zich ontwikkelende foetus of pasgeborene of tijdens de kindertijd of adolescentie.
Er zijn twee soorten hypothyreoïdie bij kinderen:
- aangeboren hypothyreoïdie: Aanwezig bij de geboorte
- verworven hypothyreoïdie: Ontwikkelt zich na de geboorte
Aangeboren hypothyreoïdie
Congenitale hypothyreoïdie is aanwezig bij de geboorte.
Congenitale hypothyreoïdie treedt op wanneer de schildklier zich niet ontwikkelt of niet normaal functioneert voor de geboorte. Dit type hypothyreoïdie komt voor bij ongeveer 1 op de 2.000 tot 4.000 levendgeborenen. De meeste gevallen ontstaan spontaan, maar ongeveer 10 tot 20% is erfelijk.
Meer dan de helft van de gevallen van aangeboren hypothyreoïdie ontstaat doordat de schildklier ontbreekt, onderontwikkeld is of zich op de verkeerde plaats heeft ontwikkeld. Minder vaak is de klier normaal ontwikkeld maar produceert hij geen normale hoeveelheden schildklierhormoon.
In sommige landen komt aangeboren hypothyreoïdie voor wanneer de moeder tijdens de zwangerschap niet genoeg jodium binnenkrijgt (jodiumtekort), en het lichaam van een vrouw heeft tijdens de zwangerschap meer jodium nodig. Jodiumtekort komt zelden voor in gebieden waar jodium aan keukenzout wordt toegevoegd, maar komt vaker voor in gebieden waar mensen niet genoeg jodium binnenkrijgen.
In zeldzame gevallen steken bepaalde antilichamen van de moeder of medicijnen die een vergroting van de schildklier veroorzaken of medicijnen die de productie van schildklierhormonen door de moeder verminderen, de placenta over en veroorzaken tijdelijk congenitale hypothyreoïdie.
Een andere zeldzame oorzaak is dat de hypofyse abnormaal gevormd is en er niet in slaagt de schildklier te stimuleren om schildklierhormonen te produceren. Dit wordt centrale hypothyreoïdie genoemd. Dit patroon van schildklierafwijkingen kan zich ook ontwikkelen bij kinderen die bepaalde medicijnen gebruiken (zoals medicijnen tegen epilepsie en medicijnen die het lichaam helpen kankercellen te herkennen en aan te vallen) of die bepaalde ziekten hebben. Bij degenen die een ziekte hebben, wordt de schildklierfunctie normaal zodra de ziekte verdwijnt.
Kinderen met het syndroom van Down lopen een verhoogd risico op aangeboren hypothyreoïdie.
Verworven hypothyreoïdie
Verworven hypothyreoïdie treedt op na de geboorte.
In de Verenigde Staten wordt verworven hypothyreoïdie meestal veroorzaakt door Hashimoto thyroiditis (auto-immune thyroiditis). Bij Hashimoto thyreoïditis valt het immuunsysteem van het lichaam de cellen van de schildklier aan, wat leidt tot chronische ontsteking en verminderde productie van schildklierhormonen. Ongeveer 50% van de getroffen kinderen heeft een familiegeschiedenis van auto-immuun schildklierziekten. Hashimoto thyreoïditis komt meestal voor tijdens de adolescentie, maar het kan ook voorkomen bij jongere kinderen, meestal na de eerste levensjaren. Kinderen die het syndroom van Down of het syndroom van Turner hebben, lopen een verhoogd risico op Hashimoto thyreoïditis. Kinderen met andere genetische aandoeningen (zoals DiGeorge syndroom of Prader-Willi syndroom) lopen een verhoogd risico op verworven hypothyreoïdie die niet auto-immuun is.
Wereldwijd is de meest voorkomende oorzaak van hypothyreoïdie een tekort aan jodium, maar deze oorzaak is zeldzaam in de Verenigde Staten. Zwangere vrouwen in de Verenigde Staten kunnen echter een licht jodiumtekort ontwikkelen omdat hun lichaam meer jodium nodig heeft tijdens de zwangerschap. Kinderen van wie het dieet beperkt is omdat ze meerdere voedselallergieën hebben of die worden gevoed via een slangetje dat in een ader wordt ingebracht (parenterale voeding), eten mogelijk niet genoeg van de juiste voedingsmiddelen en ontwikkelen zo een jodiumtekort.
Andere minder vaak voorkomende oorzaken van verworven hypothyreoïdie zijn bestraling van het hoofd en de nek voor bepaalde vormen van kanker en het gebruik van bepaalde medicijnen (bijvoorbeeld lithium of amiodaron). Hypothyreoïdie komt ook voor als gevolg van een behandeling voor hyperthyreoïdie of voor schildklierkanker.
Symptomen
Symptomen van hypothyreoïdie verschillen afhankelijk van de leeftijd van het kind.
Pasgeborenen en zuigelingen
In het begin hebben pasgeborenen met hypothyreoïdie die veroorzaakt wordt door een probleem met hun schildklier meestal weinig of geen symptomen omdat een deel van het schildklierhormoon van de moeder de placenta passeert. Zodra pasgeborenen geen schildklierhormoon meer van hun moeder krijgen, ontwikkelen de symptomen zich langzaam en wordt de aandoening alleen ontdekt wanneer ze screeningstests bij pasgeborenen ondergaan.
Als de onderliggende oorzaak van hypothyreoïdie niet wordt geïdentificeerd en hypothyreoïdie niet wordt gediagnosticeerd of onbehandeld blijft, vertraagt de ontwikkeling van de hersenen matig tot ernstig. De pasgeborene kan traag (lethargisch) worden en een slechte eetlust hebben, geelverkleuring van de huid (geelzucht), lage spierspanning, lage hartslag, constipatie, grote fontanellen, gehoorverlies, een licht geopende mond met een vergrote tong, een hees gehuil en een uitstulping van de buikinhoud bij de navel (een navelbreuk genoemd). Als de pasgeborene een vergrote schildklier heeft (aangeboren struma), kan de klier tegen de luchtpijp drukken en de ademhaling belemmeren.
Uiteindelijk kunnen baby's een droge, koele, gevlekte huid ontwikkelen, grove gelaatstrekken (zoals een platte, brede neusbrug en een gezwollen gezicht) en een iets open mond met een vergrote tong.
In zeldzame gevallen leiden een vertraagde diagnose en behandeling van ernstige hypothyreoïdie tot verstandelijke beperkingen en een korte gestalte.
Als jodiumtekort heel vroeg tijdens de zwangerschap optreedt, kunnen pasgeborenen ernstige groeistoornissen, abnormale gelaatstrekken, verstandelijke beperkingen en stijve spieren hebben die moeilijk te bewegen en te controleren zijn (spasticiteit genoemd).
Oudere kinderen en adolescenten
Sommige symptomen bij oudere kinderen en adolescenten lijken op symptomen van hypothyreoïdie bij volwassenen (zoals gewichtstoename, vermoeidheid, constipatie, grof, droog haar en een ruwe, droge en dikke huid).
Symptomen die alleen bij kinderen voorkomen zijn vertraagde groei, vertraging in de ontwikkeling van het skelet en vertraagde puberteit.
Diagnose
- screening bij pasgeborenen
- bloedonderzoek
- beeldvormende tests
Omdat baby's met hypothyreoïdie bij de geboorte vaak geen symptomen hebben en omdat vroegtijdige behandeling verstandelijke beperking kan voorkomen, voeren artsen routine screeningstests uit op alle pasgeborenen in het ziekenhuis na de geboorte om de schildklierfunctie te evalueren. Als de screening positief is, worden er tests gedaan om de schildklierhormoonspiegels in het bloed te bepalen (schildklierfunctietests) om de diagnose hypothyreoïdie te bevestigen. Als de diagnose bevestigd wordt, moeten pasgeborenen snel behandeld worden om ontwikkelingsachterstand te voorkomen.
Zodra aangeboren hypothyreoïdie is gediagnosticeerd, kunnen artsen beeldvormingstests doen zoals radionuclidescans of ultrasonografie om de grootte en de locatie van de schildklier te bepalen.
Schildklierfunctietesten worden ook gedaan bij oudere kinderen en adolescenten van wie artsen denken dat ze hypothyreoïdie kunnen hebben. Biotine is een veelgebruikt vrij verkrijgbaar supplement dat schildklierfunctietests kan verstoren doordat het verkeerde waarden van bepaalde hormonen veroorzaakt. Het gebruik van biotine moet minstens 2 dagen worden gestopt voordat de tests worden uitgevoerd. Bij oudere kinderen en adolescenten kan ook een echografie worden gedaan als de schildklier asymmetrisch aanvoelt of als de arts een gezwel (knobbeltje) op de schildklier voelt.
Artsen maken magnetische resonantie beeldvorming (MRI) van de hersenen en hypofyse bij kinderen met centrale hypothyreoïdie om problemen in de hersenen uit te sluiten.
Behandeling
- vervanging van schildklierhormoon
Kinderen met aangeboren of verworven hypothyreoïdie krijgen meestal het synthetische schildklierhormoon levothyroxine. Levothyroxine wordt meestal in tabletvorm aan kinderen gegeven. Voor zuigelingen kunnen de tabletten worden fijngemaakt, gemengd met een kleine hoeveelheid (1 tot 2 milliliter) water, moedermelk of niet op soja gebaseerde flesvoeding, en via de mond worden toegediend met een spuit. Het mag niet gelijktijdig worden gegeven met sojavoeding of met ijzer- of calciumsupplementen omdat deze stoffen de hoeveelheid levothyroxine die wordt geabsorbeerd kunnen verminderen. Vloeibare formuleringen zijn in de handel verkrijgbaar voor kinderen van elke leeftijd, maar er is beperkte ervaring met het gebruik van deze formuleringen bij de behandeling van congenitale hypothyreoïdie.
De meeste kinderen met aangeboren hypothyreoïdie moeten hun hele leven lang schildklierhormoonvervangers gebruiken. Sommige kinderen met congenitale hypothyreoïdie, meestal degenen die geen dosisverhoging nodig hadden na de babytijd, kunnen echter stoppen met de behandeling als ze ongeveer 3 jaar oud zijn.
Artsen blijven kinderen controleren door regelmatig bloedonderzoek te doen, afhankelijk van hun leeftijd. Kinderen worden vaker gecontroleerd tijdens de eerste levensjaren.
De behandeling van hypothyreoïdie wordt geleid door een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van kinderen met problemen van het endocriene systeem (een kinderendocrinoloog genoemd).
Prognose
De meeste pasgeborenen die worden behandeld hebben een normale bewegingscontrole en intellectuele ontwikkeling.
Zelfs bij snelle behandeling kan ernstige congenitale hypothyreoïdie subtiele ontwikkelingsproblemen en gehoorverlies veroorzaken. Gehoorverlies kan zo mild zijn dat het niet ontdekt wordt tijdens de routine screening bij pasgeborenen, maar het kan nog steeds het leren van taal verstoren. Om subtiel gehoorverlies op te sporen, worden baby's opnieuw getest als ze ouder zijn.
De meeste kinderen met hypothyreoïdie die hun medicijnen goed innemen, groeien en ontwikkelen zich normaal.
Bronnen: