| Seksuele interesse/opwekkingsstoornis | meer vrouwen |
| Laag libido bij vrouwen | |
|
Meer Seksuele functie en disfunctie bij vrouwen: |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Seksuele interesse/arousal stoornis bij vrouwen is gebrek aan of verminderde interesse in seksuele activiteit (laag libido) en seksuele gedachten en/of gebrek aan reactie op seksuele stimulatie. |
- veel factoren kunnen de interesse in seks en het vermogen om seksueel opgewonden te raken beïnvloeden, waaronder relatieproblemen, menopauze, medicijnen, medische aandoeningen, depressie, angst, stress en een voorgeschiedenis van seksueel trauma.
- artsen stellen de diagnose seksuele interesse/arousal stoornis op basis van de beschrijving van het probleem door de vrouw en specifieke criteria.
- het kan helpen om de relatie en de setting voor seksuele activiteit te verbeteren en om vast te stellen wat de vrouw seksueel stimuleert.
- medicijnen of psychologische therapieën, met name mindfulness-gebaseerde cognitieve therapie, kunnen worden aanbevolen.
(Zie ook Overzicht van seksuele disfunctie bij vrouwen).
Tijdelijke veranderingen in seksueel verlangen of opwinding komen vaak voor in het seksuele leven van een vrouw. Een seksuele interesse/arousal stoornis zorgt er echter voor dat de interesse in seksuele activiteit en de reactie op seksuele stimulatie blijvend afnemen of afwezig zijn. Gebrek aan seksuele interesse en onvermogen om seksueel opgewonden te raken worden alleen beschouwd als een stoornis als de vrouw er last van heeft en als de interesse afwezig is tijdens de hele seksuele ervaring.
Gewoonlijk voelt een vrouw zich seksueel opgewonden, mentaal en emotioneel, wanneer ze seksueel gestimuleerd wordt. Er kunnen ook bepaalde lichamelijke veranderingen optreden. De vagina geeft bijvoorbeeld afscheidingen af die zorgen voor smering (nattigheid). De bloedstroom naar de genitaliën neemt toe, waardoor de weefsels rond de vaginale opening (schaamlippen) en de clitoris (die overeenkomt met de penis bij mannen) opzwellen, de borsten licht opzwellen en deze gebieden kunnen tintelen. Bij seksuele interesse/arousal stoornis zijn al deze reacties afwezig of aanzienlijk verminderd.
Seksuele interesse/arousal stoornis wordt als volgt geclassificeerd:
- subjectief: Een vrouw voelt zich niet opgewonden door enige vorm van seksuele stimulatie, inclusief, zoenen, dansen, kijken naar een erotische video, en fysieke stimulatie van het genitale gebied. Een vrouw met een subjectieve seksuele interesse/arousal stoornis kan echter wel een fysieke reactie hebben op seksuele stimulatie. De bloedstroom naar de clitoris neemt bijvoorbeeld toe (waardoor deze opzwelt) en de toegenomen bloedstroom zorgt ervoor dat de vaginale afscheiding toeneemt.
- genitaal: Een vrouw voelt zich opgewonden als reactie op stimulatie waarbij de genitaliën niet betrokken zijn (zoals een erotische video), maar reageert niet op fysieke stimulatie van de genitaliën. Vaginale afscheiding en/of gevoeligheid van de genitaliën is verminderd.
- gecombineerd: Een vrouw voelt weinig of geen opwinding als reactie op enige vorm van seksuele stimulatie. De lichamelijke respons (verhoogde bloedstroom naar de genitaliën en productie van vaginale afscheidingen) is minimaal of afwezig. Ze kan melden dat ze uitwendig glijmiddel nodig heeft en dat de clitoris niet meer opzwelt.
Oorzaak
De oorzaak van seksuele interesse/arousal stoornis is vaak niet bekend. Bekende oorzaken zijn
- psychologische factoren, zoals een gebrek aan communicatie tussen partners en andere relatieproblemen, depressie, angst, negatieve seksuele zelfbeeldstress en afleiding
- onbevredigende seksuele ervaringen
- lichamelijke factoren, zoals bepaalde chronische aandoeningen, de menopauze, het urogenitaal syndroom van de menopauze, bepaalde medicijnen, vermoeidheid en futloosheid
Bepaalde chronische aandoeningen (zoals diabetes of multiple sclerose) kunnen zenuwen beschadigen, waardoor de bloedtoevoer naar en/of het gevoel in het genitale gebied afneemt.
Het gebruik van bepaalde medicijnen, waaronder antidepressiva (met name selectieve serotonineheropnameremmers), opioïden, sommige anti-epileptica en bètablokkers, kan het seksuele verlangen verminderen, net als het drinken van overmatige hoeveelheden alcohol.
Veel vrouwen ervaren een afname in seksuele interesse na de menopauze als gevolg van het natuurlijke verouderingsproces of chirurgische verwijdering van de eierstokken (oophorectomie). De oestrogeen- en progesteronniveaus dalen aanzienlijk na de menopauze. Testosteron neemt geleidelijk af met de leeftijd, maar verandert niet plotseling in de menopauze.
Over het algemeen komt een seksuele interesse/arousal stoornis echter net zo vaak voor bij jonge gezonde vrouwen als bij oudere vrouwen. Toch kunnen veranderingen in geslachtshormonen soms een gebrek aan interesse veroorzaken. Bijvoorbeeld, bij jonge gezonde vrouwen kunnen plotselinge dalingen in de niveaus van geslachtshormonen, zoals die zich kunnen voordoen tijdens de eerste paar weken na de bevalling, ervoor zorgen dat de seksuele interesse afneemt. Bij vrouwen van middelbare leeftijd en oudere vrouwen kan het seksuele verlangen afnemen, maar een verband tussen de afname en hormonen is niet bewezen.
De afname van oestrogeen tijdens de menopauze kan leiden tot het urogenitaalsyndroom van de menopauze (dat symptomen veroorzaakt in de vagina, vulva en urinewegen). Bij dit syndroom kan het weefsel van de vagina dun en droog worden en moeite hebben met uitrekken. Hierdoor kan geslachtsgemeenschap ongemakkelijk of pijnlijk zijn. Vrouwen met dit syndroom kunnen ook een dwingende behoefte hebben om te plassen (urgency) en hebben vaak urineweginfecties. Door deze symptomen hebben vrouwen minder zin in seks.
Onvoldoende seksuele stimulatie kan ook bijdragen aan seksuele interesse/arousal stoornis.
Diagnose
- evaluatie door een arts op basis van specifieke criteria
Artsen baseren de diagnose seksuele interesse/arousal stoornis op de geschiedenis van de vrouw en de beschrijving van het probleem en op criteria uit de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5), gepubliceerd door de American Psychiatric Association. Deze criteria vereisen een gebrek aan of afname van ten minste drie van de volgende:
- interesse in seksuele activiteit
- initiatie tot seksuele activiteit en reactie op het initiatief van de partner
- opwinding of plezier tijdens bijna alle seksuele activiteit
- seksuele of erotische fantasieën of gedachten
- lichamelijke sensaties in het genitale gebied of elders tijdens seksuele activiteit
- interesse of opwinding als reactie op seksuele prikkels - geschreven, gesproken of visueel
Deze symptomen moeten al minstens 6 maanden aanwezig zijn en de vrouw moet er veel last van hebben.
Er wordt een bekkenonderzoek gedaan als penetratie tijdens seksuele activiteit pijn veroorzaakt.
Behandeling
- behandeling van de oorzaak, indien mogelijk
- algemene maatregelen
- psychologische therapieën
- medicijnen
De zorg voor vrouwen met seksuele interesse/arousal stoornis wordt het best beheerd door een team van verschillende soorten zorgverleners (een multidisciplinair team). Het multidisciplinaire team kan bestaan uit huisartsen of gynaecologen, seksuologen, pijnspecialisten, psychotherapeuten en fysiotherapeuten.
Een van de meest nuttige maatregelen voor seksuele interesse/arousal stoornis is dat vrouwen hun partner vertellen welke dingen hen stimuleren. Vrouwen kunnen het nodig hebben om hun partner eraan te herinneren dat ze voorbereidende activiteiten nodig hebben - al dan niet met aanrakingen - om zich klaar te maken voor seksuele activiteit. Ze kunnen bijvoorbeeld intiem willen praten, een romantische of erotische video bekijken of dansen. Vrouwen willen misschien kussen, knuffelen of knuffelen. Ze kunnen meer of ander voorspel willen (hun partner die verschillende delen van hun lichaam aanraakt, dan de borsten of genitaliën) voordat ze overgaan tot geslachtsgemeenschap of andere seksuele activiteit die penetratie met zich meebrengt. Koppels kunnen experimenteren met verschillende technieken of activiteiten (waaronder fantasie en seksspeeltjes) om effectieve stimuli te vinden.
Maatregelen die worden aanbevolen om seksuele disfunctie in het algemeen te behandelen, kunnen ook helpen om de interesse in seks te vergroten. Het kan bijvoorbeeld helpen om afleidingen (zoals een televisie in de slaapkamer) te elimineren en maatregelen te nemen om de privacy en het gevoel van veiligheid te verbeteren. Artsen kunnen aanraden om intens erotische stimuli (zoals video's) te gebruiken en te fantaseren.
Behandeling richt zich vaak op factoren die bijdragen aan een gebrek aan interesse in seks en een gebrek aan respons op seksuele stimulatie, zoals depressie, een laag zelfbeeld en problemen in een relatie.
Sommige vrouwen kunnen baat hebben bij psychologische therapieën, met name mindfulness-gebaseerde cognitieve therapie. Mindfulness houdt in dat je je concentreert op wat er op dat moment gebeurt. Mindfulness-gebaseerde cognitieve therapie, meestal in kleine groepen, combineert mindfulness en cognitieve gedragstherapie. Het kan helpen bij opwinding, orgasme en het verlangen naar seksuele activiteit.
Artsen kunnen vrouwen met een seksuele interesse/arousal stoornis doorverwijzen naar een seksuoloog of -therapeut of een psychotherapeut.
Andere behandelingen zijn afhankelijk van de oorzaak. Als bijvoorbeeld medicijnen kunnen bijdragen, worden deze indien mogelijk gestopt.
Behandeling van bijdragende factoren
Als vrouwen seksuele pijn hebben, kan een effectieve behandeling van de pijn problemen met gebrek aan seksuele interesse of opwinding oplossen. Dit kan het gevolg zijn van het urogenitale syndroom van de menopauze, vulvodynie (chronische pijn rond de vulva), levator ani syndroom, bekkeninfecties, vleesbomen, endometriose of andere oorzaken.
Testosterontherapie
Er is weinig bekend over de effectiviteit en veiligheid van testosteron op de lange termijn (via de mond of als huidcrème). Bij kortdurende inname kan testosteron dat gelijktijdig met oestrogeen (en meestal een progestageen) wordt gebruikt effectief zijn bij postmenopauzale vrouwen met een seksuele interesse/arousal stoornis. Het gebruik van testosteron voor dit doel wordt echter als experimenteel beschouwd en vrouwen moeten de risico's en voordelen met hun arts bespreken.
In de Verenigde Staten worden geen testosteronmedicijnen op recept gemaakt voor vrouwen. Sommige artsen schrijven echter een samengestelde huidcrème voor. Vrouwen mogen alleen met testosteron behandeld worden door artsen die getraind zijn in en ervaring hebben met vrouwelijke seksuele disfunctie.
Als testosteron wordt voorgeschreven, leggen artsen de onzekerheid over de effectiviteit en de risico's van een dergelijke therapie uit. Ze doen bloedonderzoek om de nier- en leverfunctie te controleren en meten het lipidengehalte voordat met testosteron wordt begonnen. Testosteron wordt niet voorgeschreven als deze testresultaten aangeven dat de vrouw risico loopt op leverproblemen of dyslipidemie (bijvoorbeeld een te hoog LDL-gehalte, het “slechte” cholesterol). Als testosteron wordt voorgeschreven, plannen artsen regelmatige follow-upbezoeken om te controleren op bijwerkingen zoals acne, hirsutisme en virilisatie.
Andere therapieën
Flibanserine kan worden gebruikt voor de behandeling van premenopauzale vrouwen met een vrouwelijke seksuele interesse/arousal stoornis. Er is echter weinig bewijs voor de effectiviteit en veiligheid.
Bremelanotide wordt gebruikt voor de behandeling van een laag libido bij vrouwen. Het is een injectie die ten minste 45 minuten voor de verwachte seksuele activiteit wordt toegediend.
Apparaten zoals vibrators of clitoriszuigstimulators kunnen helpen, maar er is weinig bewijs om de effectiviteit ervan te ondersteunen. Sommige van deze producten zijn vrij verkrijgbaar en kunnen geprobeerd worden.
Wist u dat...
|
Bronnen: