Kussen in Frankrijk
In het licht van het grote ontdekken krijgen sommige gebruiken plots een onverwachte glans. Persoonlijk vind ik de Franse zoencultuur er een goed voorbeeld van. De werkelijke French kiss is niet romantisch en er komt - als alles goed gaat - zeker geen tong aan te pas: la bise is de kus op de wang waarmee je in Frankrijk vrienden, familie en zelfs collega's kunt begroeten.
Natuurlijk, zegt u, die kennen we in Nederland ook. Maar in Frankrijk is de kus toegankelijker, alledaagser. Huisfeestje bij Franse vrienden? Niet alleen de gastheer, ook de rest van het gezelschap krijgt twee kussen. Nieuw lid bij de bootcampclub? Vanzelfsprekend welkom met twee kussen. Gezellig gekletst met de verkoper van dat leuke boetiekje? De volgende keer klinkt de begroeting als mwah-mwah (let op: het geluid vormt een onmisbaar onderdeel, leerde ik op de talloze websites die de vreemdeling graag introduceren in de kunst van het Franse kussen, maar het luistert nauw. Houdt het te allen tijde subtiel en niet te nat).
Ik ben niet altijd onverdeeld voorstander geweest van het kusfenomeen. Vroeger konden mijn zusje en ik ons gerust een middag in het toilet opsluiten om die ene oom maar niet te hoeven zoenen. En het ongemak van die eerste kantoordag van het nieuwe jaar - kussen of niet kussen - is ook mij niet vreemd. Maar van een spontane French kiss schrik ik intussen allang niet meer. Sterker, zonder voelt het soms zelfs bijna een beetje kaal.
Het Franse gebruik van de bise gaat volgens Xavier Fauche, die er een boek aan heeft gewijd (Le Baiser), terug tot de Romeinen. Die hadden zelfs een speciale term voor de begroetingskus als teken van hoffelijkheid: basium. Het Franse woord zou daarvan zijn afgeleid. En hoewel de pest in de 14de eeuw een einde maakte aan het gebruik van la bise, raakte die na de Eerste Wereldoorlog geleidelijk weer in zwang.
De etiquette rond de kus is regionaal bepaald. Wie voorstudie wil doen, kan terecht op de website Combiendebises.free.fr. Bij twijfel: in Parijs en de meerderheid van de Franse departementen zijn twee kussen de norm. Maar in het zuiden zijn dat er soms weer drie, en in de Champagne is zelfs vier niet ongebruikelijk. En hoewel men rond de Middellandse Zee en op Corsica doorgaans op rechts zou beginnen, lijkt in de rest van het land een start op links de veiligste keuze (dus op de rechterwang van de ander).
Maar inmiddels wordt de Franse kus met uitsterven bedreigd. Sinds het begin van de pandemie wordt in de media geregeld gespeculeerd over de toekomst van la bise. Volgens een recente peiling in opdracht van Radio France zegt intussen 90 procent van de Fransen voor afschaffing te zijn van de kus op het werk, en een deel ziet in de pandemie een perfecte aanleiding om er voortaan ook in de privésfeer van af te zien. Tegelijkertijd groeit het aantal voorstanders van de handdruk.
In mijn omgeving slaat de balans voorlopig nog uit in het voordeel van de kus. Tot mijn genoegen, zou ik willen zeggen. Vooropgesteld, met de bise is het net als met de croissant: die komt het best tot zijn recht in Frankrijk zelf. Maar elke keer dat ik mijn buurman tegenkom in het park of naar mijn vaste kapper terugkeer, voel ik me mede dankzij die twee kussen weer wat meer thuis in Parijs.
Bron: Eline Huisman, Volkskrant 2 december 2022.
frankrijk-blog opvallende Franse wetten Fransen doen sommige dingen anders stokbrood etiquette kaas etiquette niet tegen een Fransman zeggen cheaptickets do en don't
eten in Frankrijk sociaal in Frankrijk
| Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |