Anale jeuk meer spijsvertering  
  Pruritus Ani

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Jeuk aan de anus (de opening aan het einde van het spijsverteringskanaal waar de ontlasting het lichaam verlaat) en de huid rond de anus (perianale huid) wordt anale jeuk of pruritus ani genoemd.

Oorzaken van anale jeuk
De meest voorkomende oorzaken van anale jeuk zijn:

  • onbekend (de meerderheid)
  • gerelateerd aan hygiëne

Meestal wijzen artsen geen specifieke aandoening aan als oorzaak van anale jeuk, en gaat de jeuk zonder behandeling na enige tijd vanzelf over. Veel van de andere gevallen van anale jeuk zijn te wijten aan problemen met de hygiëne. Slechts enkele gevallen worden veroorzaakt door een specifieke aandoening, zoals spoelwormen, aarsmaden of een schimmelinfectie. Van de specifieke oorzaken worden alleen zeldzame oorzaken als inflammatoire darmziekten en kanker van de huid rond de anus als ernstig beschouwd.

Extreme hygiëne kan leiden tot anale jeuk. Onvoldoende reiniging laat bijvoorbeeld irriterende ontlasting en zweetresten achter op de anale huid. Meer algemeen kan een te krachtige reiniging, vaak met maandverband en sterke zeep, de huid uitdrogen of irriteren of soms een allergische reactie veroorzaken. Aambeien kunnen het moeilijk maken om zich na een stoelgang grondig te reinigen. Sommige aambeien produceren slijm of lekken, die beide jeuk kunnen veroorzaken.

Jonge kinderen en oudere mensen kunnen problemen hebben om hun urine (urine-incontinentie) of ontlasting (stoelgangincontinentie bij kinderen en ontlastingsincontinentie bij volwassenen) onder controle te houden. Deze aandoeningen kunnen irritatie veroorzaken die leidt tot huidinfecties en anale jeuk.

Zodra anale jeuk begint, kan een jeuk-krab-jeuk cyclus beginnen, waarbij krabben meer jeuk veroorzaakt. Vaak krabben en wrijven mensen zo veel over de jeukende plek dat ze de huid openkrabben. De schrammen raken soms geïrriteerd, wat nog meer jeuk veroorzaakt. Ook worden mensen soms allergisch voor de zalven of andere behandelingen die ze voor de jeuk gebruiken.

Evaluatie   
Niet elke episode van anale jeuk vereist onmiddellijke evaluatie door een arts. De volgende informatie kan mensen helpen beslissen of een evaluatie door een arts nodig is en hen helpen te weten wat ze tijdens de evaluatie kunnen verwachten.

Waarschuwingssignalen   
Bij mensen met anale jeuk zijn bepaalde symptomen en kenmerken reden tot bezorgdheid. Deze omvatten:

Wanneer naar de huisarts   
Mensen met anale jeuk en bloederige diarree of etterende pus moeten binnen een dag of twee naar de dokter.

Andere mensen moeten naar de dokter gaan als de jeuk al langer dan een paar dagen duurt, maar het bezoek niet dringend is.

Wat de arts doet   
Artsen stellen eerst vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis van de persoon. Daarna doen ze een lichamelijk onderzoek. Wat ze tijdens de anamnese en het lichamelijk onderzoek vinden, suggereert vaak een oorzaak van de jeuk en de onderzoeken die mogelijk moeten worden gedaan.

De voorgeschiedenis is gericht op wanneer de jeuk is begonnen en hoe lang het al duurt. Artsen vragen naar het volgende:

  • inname van irriterend voedsel, vooral zuur of gekruid voedsel
  • darmgewoonten, inclusief het gebruik van doekjes, zalven (zelfs die tegen jeuk), sprays en zeep die op de anus worden aangebracht
  • hygiënische gewoonten, met name de frequentie van douchen en baden
  • bekende infecties of aandoeningen (zoals diabetes, aambeien of psoriasis)
  • recent gebruik van antibiotica

Het lichamelijk onderzoek richt zich op het uiterlijk van de anus en de perianale huid. De artsen onderzoeken dit gebied op:

Testen   
Als artsen geen afwijkingen zien aan of rond de anus, doen ze meestal geen onderzoek en behandelen ze alleen de symptomen.

Als er zichtbare huidafwijkingen zijn, kunnen artsen een schraapsel van de perianale huid onderzoeken om een schimmelinfectie uit te sluiten. Soms geven ze de persoon een plaatselijke verdoving en nemen ze een klein stukje weefsel weg om onder een microscoop te onderzoeken (huidbiopsie).

Als pinwormen, die meestal voorkomen bij schoolgaande kinderen, worden vermoed, kunnen eitjes uit het anale gebied worden verzameld met doorzichtig plakband om de diagnose te bevestigen.

Artsen kunnen ook de anus onderzoeken met een korte, stijve buis (een procedure die anoscopie wordt genoemd) om te controleren op inwendige aambeien.

Behandeling   

  • Behandeling van de oorzaak

Hygiëne en symptoombestrijding   
Een goede hygiëne is belangrijk. Na de stoelgang moet het anale gebied worden gereinigd met absorberend katoen of een gewone zachte doek die is bevochtigd met warm water of een commercieel reinigingsmiddel dat speciaal voor aambeien is gemaakt. Vermijd het gebruik van zeep en vochtige doekjes.

Regelmatig afnemen met niet-medicinaal maïzena helpt tegen overtollig vocht.

Corticosteroïde zalven (zoals 1% hydrocortison) helpen vaak de symptomen te verlichten, maar mogen alleen voor korte tijd of onder toezicht van een arts worden ingenomen.

Kleding moet los zitten en bedkleding moet licht zijn.

Belangrijke punten
  • aarsmaden bij kinderen en hygiëneproblemen bij volwassenen zijn veel voorkomende oorzaken van anale jeuk
  • voedingsmiddelen en detergenten of zeep kunnen anale jeuk veroorzaken
  • passende hygiënepraktijken (zorgvuldig maar voorzichtig reinigen, sterke zeep en chemicaliën vermijden en de huid minder vochtig maken) kunnen de symptomen van anale jeuk helpen verlichten


Bronnen:

Laatste wijziging: 08 mei 2023

  Einde van de pagina