| Overzicht van delirium (delier) en dementie | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Een delier en dementie zijn de meest voorkomende oorzaken van mentaal (cognitief) disfunctioneren - het onvermogen om kennis normaal te verwerven, te behouden en te gebruiken. |
Hoewel een delier en dementie samen kunnen voorkomen, zijn ze heel verschillend:
- een delier begint plotseling, veroorzaakt schommelingen in het mentale functioneren en is meestal omkeerbaar.
- dementie begint geleidelijk, verloopt langzaam en is meestal onomkeerbaar.
De twee stoornissen hebben ook een verschillend effect op het mentale functioneren:
- het delier beïnvloedt vooral de aandacht.
- dementie tast vooral het geheugen aan.
Zowel delier als dementie kunnen op elke leeftijd voorkomen, maar komen veel vaker voor bij oudere mensen door leeftijdgerelateerde veranderingen in de hersenen.
Vergelijking van delirium en dementie |
||
| Kenmerk | Delier | Dementie |
| ontwikkeling | plotseling, met een duidelijk beginpunt | langzaam en geleidelijk, met een vaag beginpunt |
| duur | enkele dagen tot weken, maar kan blijvend zijn | meestal blijvend |
| aanwezigheid van andere aandoeningen of lichamelijke problemen | bijna altijd aanwezig; kan een ernstige ziekte, middelengebruik of ontwenning of een stofwisselingsprobleem zijn | mogelijk geen |
| oorzaak | bijna altijd een andere aandoening, zoals een infectie, uitdroging of gebruik of ontwenning van bepaalde geneesmiddelen | meestal een chronische hersenaandoening, zoals de ziekte van Alzheimer, Lewy-body-dementie (met vergelijkbare symptomen als de ziekte van Parkinson) of vasculaire dementie (multi-infarctdementie, veroorzaakt door een cerebrovasculair accident) |
| 's nachts | bijna altijd erger | vaak erger |
| aandacht, bewustzijnsniveau, concentratievermogen | sterk verminderd, fluctueert tussen lethargie en onrust | normaal tot de dementie zeer ernstig is |
| alertheid | schommelt tussen traag en alert | normaal |
| varieert | gestoord | |
| taalgebruik | langzaam, vaak onsamenhangend en niet ter zake doende | soms moeite met het juiste woord te vinden |
| geheugen | varieert, vaak chaotische en verwartd | geheugenverlies, vooral wat betreft recente gebeurtenissen |
| aandacht / geheugen | delier tast vooral de aandacht aan | dementie tast vooral het geheugen aan |
| onmiddellijk | noodzakelijk, maar minder dringend | |
Bronnen:
| Laatste wijziging: 17 december 2023 |