Manie meer psychisch   Wat is het?    Een manie wordt gekenmerkt door buitensporige lichamelijke activiteit en gevoelens van extreme uitgelatenheid die in geen enkele verhouding staan tot een positieve gebeurtenis. Hypomanie is een minder ernstige vorm van manie. Een manie komt meestal voor als onderdeel van een manisch-depressieve stoornis (bipolaire stoornis). Een gering aantal mensen lijkt alleen een manie door te maken, maar waarschijnlijk hebben ze wel lichte of korte episoden van depressie. Manie en hypomanie komen minder vaak voor dan depressie en zijn ook minder gemakkelijk te herkennen. Terwijl iemand in geval van extreme en langdurige droefheid naar de arts gaat, is dit bij uitgelatenheid beduidend minder vaak het geval, aangezien mensen met een manie zich er niet van bewust zijn dat er iets mis is met hun geestelijke gezondheid of gedrag. Bij iemand die voor de eerste keer een manie zonder een voorafgaande depressieve episode doormaakt, moet een arts eerst een onderliggende lichamelijke aandoening uitsluiten. Diagnose    Manische symptomen ontwikkelen zich gewoonlijk binnen enkele dagen. Tijdens de (mildere) beginfase van een manie voelt de persoon zich beter dan anders, uitbundig en energiek. Een persoon met een manie kan prikkelbaar, ruzieachtig of vijandig zijn. Kenmerkend is dat hij ervan overtuigd is dat hij het goed maakt. Iemand kan door een gebrek aan inzicht in zijn toestand samen met een geweldige dadendrang ongeduldig, opdringerig, bemoeizuchtig en op een agressieve manier prikkelbaar worden wanneer iets of iemand hem dwarszit. De mentale activiteit is sterk verhoogd (een toestand die ‘ideeënvlucht' wordt genoemd). De betrokkene is gemakkelijk afgeleid en verlegt zijn aandacht voortdurend van het ene onderwerp naar het andere en van de ene bezigheid naar de andere. Hij kan ten onrechte overtuigd zijn van grote rijkdom, macht, inventiviteit en genialiteit en kan tijdelijk wanen hebben of aan grootheidswaanzin lijden, waarbij hij soms gelooft dat hij God is. Een persoon met een manie is er soms van overtuigd dat hij wordt geholpen of achtervolgd door anderen of hij gaat hallucineren, waarbij hij dingen hoort en ziet die er niet zijn. De behoefte aan slaap neemt af. Een manisch persoon is op onvermoeibare, onmatige en impulsieve wijze betrokken bij tal van activiteiten (zoals riskante zakelijke ondernemingen, gokken of onveilig seksueel gedrag) zonder de daarmee samenhangende sociale gevaren in te zien. In extreme gevallen is de persoon dermate geestelijk en lichamelijk bezeten, dat een duidelijk verband tussen stemming en gedrag verdwijnt en plaatsmaakt voor een soort gevoelloze geagiteerdheid (delier). Onmiddellijke behandeling is in dat geval noodzakelijk, aangezien de persoon zou kunnen overlijden aan pure lichamelijke uitputting. Bij een minder ernstig geval van manie is soms tijdens perioden van hyperactiviteit een ziekenhuisopname nodig om de betrokkene en zijn familie te beschermen tegen onverantwoord financieel of seksueel gedrag. Een manie wordt gediagnosticeerd aan de hand van de symptomen. Mensen met een manie staan er echter om bekend dat ze altijd ontkennen dat hen iets mankeert, waardoor de artsen gewoonlijk voor hun informatie afhankelijk zijn van familieleden. Behandeling    Onbehandelde episoden van een manie eindigen abrupter dan die van een depressie en duren gewoonlijk korter, van enkele weken tot enkele maanden. Aangezien een manie een medisch en sociaal spoedgeval is, zal een arts alles in het werk stellen om de patiënt in het ziekenhuis te behandelen. Met het geneesmiddel lithium kunnen de symptomen van manie verminderd worden. Omdat dit middel echter pas na vier tot tien dagen aanslaat, wordt er vaak gelijktijdig een snelwerkend geneesmiddel gegeven, zoals haloperidol, om de gejaagde gedachten en activiteiten onder controle te brengen. Haloperidol kan echter spierstijfheid en ongewone bewegingen veroorzaken. Daarom wordt het in kleine doses gegeven, in combinatie met een benzodiazepine, zoals lorazepam of clonazepam. Deze laatste versterken de antimanische werking van haloperidol en verminderen tegelijkertijd de onaangename bijwerkingen. Het gebruik van haloperidol wordt gewoonlijk na ongeveer een week gestaakt. Bronnen: Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5.  blz.626-627 Thuisarts Wiki Nederlandstalig Wiki Engelstalig Laatste wijziging: 31 januari 2022   Einde van de pagina