|
Doorligwonden |
meer huid |
Decubitus |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Wat is het?
Doorligwonden zijn huidletsels die worden veroorzaakt door voortdurende druk op een deel van de huid. Door de druk wordt de bloedtoevoer naar het gebied afgesloten, waardoor de huid kan beschadigen.
- doorligwonden komen meestal voor op benige delen van het lichaam, zoals het stuitje, de heupen, de hielen en de ellebogen
- doorligwonden komen vaak voor bij mensen die bedlegerig of aan een stoel gebonden zijn, die niet normaal kunnen bewegen, of die een gips of spalk hebben die te strak drukt
- verandering van houding helpt decubitus voorkomen
- mensen die zichzelf niet kunnen bewegen, moeten om de 1 à 2 uur van houding veranderen
- de meeste decubitus kan worden voorkomen door vaak van houding te veranderen en de huid schoon en droog te houden
Oorzaak
Doorligwonden worden veroorzaakt door:
- constante druk tegen een deel van de huid, met name de huid boven een benig deel
- aanhoudende druk gedurende meer dan een uur of twee, waardoor de bloedtoevoer naar de huid wordt afgesneden
Mensen die wakker zijn en in staat om te bewegen, veranderen voortdurend van houding zonder erbij na te denken. Als mensen niet van houding veranderen, sluit het gewicht van hun lichaam na een uur of twee de bloedtoevoer naar de huid waarop ze liggen af. Hoe langer de druk aanhoudt, hoe erger de huidbeschadiging.
Wie loopt risico
Mensen die risico lopen op doorligwonden zijn onder andere mensen die:
- niet van houding kunnen veranderen omdat ze bewusteloos, verlamd of dement zijn
- geen pijn kunnen voelen
- een gipsverband of spalk hebben die op een benige bult drukt, zoals de enkelbeenderen
- een vochtige huid hebben, bijvoorbeeld door op lakens te liggen die nat zijn van zweet, urine of ontlasting (poep)
- een slecht dieet hebben
Doorligwonden kunnen heel snel ontstaan, soms al binnen een paar uur.
Symptomen
Doorligwonden variëren van mild (stadium 1) tot ernstig (stadium 4). Onbehandelde doorligwonden worden dieper en dieper.
- in het begin wordt de huid rood en doet pijn
- dan gaat de bovenste huidlaag blaren of slijt eraf
- uiteindelijk gaat de zweer helemaal door de huid heen en laat een gat achter (zweer)
- de zweer kan open zijn of bedekt met een dikke korst van dode huid
Zweren kunnen geïnfecteerd raken. Geïnfecteerde zweren hebben een rode plek rondom zich en kunnen pus afgeven.
Diagnose
Mensen die verward zijn of geen pijn kunnen voelen, merken niet dat er een doorligwond ontstaat. Als u voor iemand zorgt die risico loopt, moet u die persoon goed in de gaten houden voor de eerste tekenen van een doorligwond.
Artsen herkennen een doorligwond aan hoe hij eruit ziet.
Wanneer een doorligwond niet geneest, kunnen artsen naar een infectie zoeken door:
- het doen van een MRI
- soms een klein stukje weefsel af te nemen en op te sturen voor een laboratoriumtest
Behandeling
Artsen zullen:
- de zweren schoonmaken met steriele zoutoplossing (zout water)
- dood weefsel verwijderen met een schaar en een scalpel
- de wonden afdekken met speciaal verband om ze te beschermen en te helpen genezen
- soms een operatie uitvoeren om grote doorligwonden te dichten
Om de zweren te helpen genezen en meer zweren te voorkomen, zullen artsen ook:
- ervoor zorgen dat de persoon vaker van lichaamshouding verandert
- een schriftelijk schema maken voor verzorgers over wanneer ze de lichaamshouding van de persoon moeten veranderen
- hulpmiddelen zoals kussentjes en kussens gebruiken om ervoor te zorgen dat geen enkel lichaamsdeel te veel druk krijgt
- geef suggesties voor een gezonder dieet
Preventie
Artsen proberen decubitus te voorkomen omdat het moeilijk te behandelen is.
Voor een persoon die aan bed of stoel gebonden is, moeten verzorgers:
- elke dag naar de huid kijken
- de positie van de persoon elke 1 tot 2 uur aanpassen
- de huid droog en schoon houden
- de huid zorgvuldig controleren op roodheid of andere kleurveranderingen op drukplaatsen
- bedlakens verschonen zodra ze nat worden
- kussen benige lichaamsdelen met beschermhoezen of kussens
- gebruik soms een speciaal matras of rolstoelkussen dat drukverlichting geeft
Bronnen:
- Merck Manual, professional version
- Merck Manual, consumer version
- Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5. blz.1215-1217
- Beers, Marc H. (red.), 2008, 1e druk. Merck Manual Leeftijd & Gezondheid. Over gezond ouder worden. Bohn Stafleu van Loghum. 926 blz. ISBN 978-90-313-4758-2. blz.428-433
- Thuisarts
- Wiki Nederlandstalig
- Wiki Engelstalig
|