| Ouder worden, overzicht | meer ouderen |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Veroudering is een geleidelijk, continu proces van natuurlijke verandering dat begint in de vroege volwassenheid. Op middelbare leeftijd beginnen veel lichaamsfuncties geleidelijk af te nemen. Mensen worden niet "ouder" of "bejaard" op een bepaalde leeftijd. Traditioneel wordt 65 jaar aangewezen als het begin van de oudere leeftijd. Maar de reden hiervoor was gebaseerd op de geschiedenis, niet op de biologie. Vele jaren geleden werd 65 jaar gekozen als pensioenleeftijd in Duitsland, het eerste land dat een pensioenprogramma invoerde. In 1965 werd in de Verenigde Staten 65 jaar de leeftijd voor Medicare-verzekeringen. Deze leeftijd ligt dicht bij de werkelijke pensioenleeftijd van de meeste mensen in economisch geavanceerde samenlevingen. |
Wanneer iemand een oudere volwassene wordt, kan op verschillende manieren beantwoord worden:
- Chronologische leeftijd is uitsluitend gebaseerd op het verstrijken van de tijd. Het is iemands leeftijd in jaren. Chronologische leeftijd heeft een beperkte betekenis in termen van gezondheid. Toch neemt de kans op het ontwikkelen van een gezondheidsprobleem toe naarmate mensen ouder worden, en het zijn eerder gezondheidsproblemen dan normale veroudering die de primaire oorzaak zijn van functieverlies op oudere leeftijd. Omdat de chronologische leeftijd helpt bij het voorspellen van veel gezondheidsproblemen, heeft het een aantal juridische en financiële toepassingen.
- Biologische leeftijd verwijst naar veranderingen in het lichaam die gewoonlijk optreden als mensen ouder worden. Omdat deze veranderingen bij sommige mensen eerder optreden dan bij anderen, zijn sommige mensen biologisch ouder op hun 65e en anderen pas een decennium of langer later. De meeste verschillen in leeftijd tussen mensen met een vergelijkbare chronologische leeftijd worden echter veroorzaakt door levensstijl, gewoonten en subtiele effecten van ziekten en niet door verschillen in werkelijke veroudering.
- Psychologische leeftijd is gebaseerd op hoe mensen zich gedragen en voelen. Een 80-jarige die bijvoorbeeld werkt, plannen maakt, vooruitkijkt naar toekomstige gebeurtenissen en aan veel activiteiten deelneemt, wordt als psychologisch jonger beschouwd.
De meeste gezonde en actieve mensen hebben de expertise van een geriater (een arts die gespecialiseerd is in de zorg voor oudere volwassenen) pas nodig als ze 70, 75 of zelfs 80 jaar oud zijn. Sommige mensen hebben echter al op jongere leeftijd een geriater nodig vanwege hun medische aandoeningen.
Normale veroudering
Mensen vragen zich vaak af of wat ze ervaren als ze ouder worden normaal of abnormaal is. Hoewel mensen op verschillende manieren ouder worden,
zijn sommige veranderingen het gevolg van interne processen, dat wil zeggen, van het ouder worden zelf. Dergelijke veranderingen, hoewel ongewenst,
worden dus als normaal beschouwd en worden soms "pure veroudering" genoemd. Deze veranderingen treden op bij iedereen die lang genoeg leeft,
en die universaliteit maakt deel uit van de definitie van pure veroudering. De veranderingen zijn te verwachten en zijn over het algemeen onvermijdelijk.
Bijvoorbeeld, naarmate mensen ouder worden, wordt de ooglens dikker, stijver en minder goed in staat om scherp te stellen op voorwerpen dichtbij,
zoals lectuur (een aandoening die presbyopie wordt genoemd).
Deze verandering treedt op bij vrijwel alle oudere volwassenen.
Presbyopie wordt dus beschouwd als normaal ouder worden.
Andere termen die worden gebruikt om deze veranderingen te beschrijven zijn "gewoon ouder worden" en "senescentie" (het oud worden).
Wat precies normale veroudering is, is niet altijd duidelijk. Veranderingen die optreden bij normaal ouder worden maken mensen vatbaarder voor bepaalde aandoeningen. Soms kunnen mensen echter maatregelen nemen om deze veranderingen te compenseren. Oudere volwassenen hebben bijvoorbeeld meer kans om tanden te verliezen. Maar regelmatig naar de tandarts gaan, minder snoepen en regelmatig poetsen en flossen kunnen de kans op tandverlies verkleinen. Hoewel tandverlies vaak voorkomt bij het ouder worden, is het dus een vermijdbaar onderdeel van het ouder worden.
Ook lijkt functionele achteruitgang die deel uitmaakt van het ouder worden soms op functionele achteruitgang die deel uitmaakt van een aandoening. Bijvoorbeeld, met het vorderen van de leeftijd is een milde achteruitgang in mentaal functioneren bijna universeel en wordt beschouwd als normaal ouder worden. Deze achteruitgang omvat verhoogde moeite met het leren van nieuwe dingen zoals talen, verminderde aandachtsspanne en toegenomen vergeetachtigheid. De achteruitgang die optreedt bij dementie is daarentegen veel ernstiger. Mensen die normaal verouderen kunnen bijvoorbeeld dingen kwijtraken of details vergeten, maar mensen met dementie vergeten hele gebeurtenissen. Mensen met dementie hebben ook moeite met het uitvoeren van normale dagelijkse taken (zoals autorijden, koken en omgaan met financiën) en het begrijpen van de omgeving, inclusief weten welk jaar het is en waar ze zijn. Daarom wordt dementie beschouwd als een stoornis, ook al komt het vaak voor op latere leeftijd. Bepaalde soorten dementie, zoals de ziekte van Alzheimer, verschillen ook op andere manieren van normale veroudering. Zo ziet hersenweefsel (verkregen tijdens autopsie) van mensen met bepaalde vormen van dementie er anders uit dan dat van oudere volwassenen zonder de ziekte. Het onderscheid tussen normale veroudering en dementie is dus vaak duidelijk.
Soms lijkt het onderscheid tussen functionele achteruitgang die deel uitmaakt van het ouder worden en functionele achteruitgang die deel uitmaakt van een aandoening arbitrair. Naarmate mensen ouder worden, stijgt de bloedsuikerspiegel bijvoorbeeld meer na het eten van koolhydraten dan bij jongere mensen. Deze stijging wordt beschouwd als normale veroudering. Als de stijging echter een bepaald niveau overschrijdt, wordt diabetes, een aandoening, vastgesteld. In dit geval is het verschil er alleen een van graad.
Gezond (succesvol) ouder worden
Gezond ouder worden verwijst naar het uitstellen of verminderen van de ongewenste effecten van veroudering. De doelen van gezond ouder worden zijn het behouden
van lichamelijke en geestelijke gezondheid, het vermijden van aandoeningen en actief en onafhankelijk blijven. Voor de meeste mensen vergt het behouden van een
goede algemene gezondheid meer inspanning naarmate ze ouder worden. Het ontwikkelen van bepaalde gezonde gewoonten kan helpen, zoals:
- Het volgen van een voedzaam dieet
- Vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik
- Regelmatig bewegen
- Mentaal actief blijven
Hoe eerder iemand deze gewoonten ontwikkelt, hoe beter. Het is echter nooit te laat om ermee te beginnen. Op deze manier hebben mensen enige controle over wat er met hen gebeurt als ze ouder worden.
Er zijn aanwijzingen dat gezond ouder worden in de Verenigde Staten toeneemt:
- Een afname in het percentage mensen tussen 75 en 84 jaar die beperkingen rapporteren
- Een afname van het percentage 65-plussers met invaliderende aandoeningen
- Een toename van de oudste ouderen - mensen van 85 jaar en ouder, inclusief degenen die de 100 hebben bereikt (honderdjarigen)
Levensverwachting
De gemiddelde levensverwachting van Amerikanen is de afgelopen eeuw drastisch gestegen. Een mannelijk kind dat in 1900 werd geboren, verwachtte slechts 46 jaar
te leven en een vrouwelijk kind 48 jaar. In 2021 was de gemiddelde levensverwachting in de Verenigde Staten voor de totale bevolking 76 jaar. Hoewel een groot
deel van deze winst kan worden toegeschreven aan de aanzienlijke daling van de kindersterfte, is de levensverwachting op elke leeftijd boven de 40 ook drastisch toegenomen.
Een 65-jarige man kan nu bijvoorbeeld verwachten ongeveer 83 jaar oud te worden en een 65-jarige vrouw ongeveer 86 jaar. Over het algemeen leven vrouwen ongeveer
4 tot 5 jaar langer dan mannen. Dit verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen is weinig veranderd, ondanks veranderingen in de levensstijl van vrouwen
aan het eind van de 20e en het begin van de 21e eeuw, zoals meer roken en meer stress.
Ondanks de stijging van de gemiddelde levensverwachting is de maximale levensduur - de oudste leeftijd waarop mensen kunnen leven - weinig veranderd sinds er gegevens worden bijgehouden. Ondanks de beste genetische opmaak en de gezondste levensstijl is de kans om 120 jaar te worden heel klein. Madame Jeanne Calment had de langst gedocumenteerde levensduur: 122 jaar (1875 tot 1997).
Verschillende factoren beïnvloeden de levensverwachting:
- Erfelijkheid: Erfelijkheid beïnvloedt of iemand een aandoening zal ontwikkelen. Iemand die bijvoorbeeld genen erft die het risico op een hoog cholesterolgehalte verhogen, zal waarschijnlijk korter leven. Iemand die genen erft die beschermen tegen een coronaire hartziekte en kanker heeft waarschijnlijk een langer leven. Er zijn goede aanwijzingen dat het leven tot 100 jaar of ouder in de familie voorkomt.
- Levensstijl: Vermijden te roken, geen illegale drugs en alcohol gebruiken, een gezond gewicht en dieet aanhouden, bewegen en de aanbevolen vaccinaties en screenings krijgen, helpen mensen goed te functioneren en aandoeningen te voorkomen.
- Blootstelling aan giftige stoffen in het milieu: Dergelijke blootstelling kan de levensverwachting verkorten, zelfs bij mensen met de beste genetische opmaak.
- Gezondheidszorg: Het voorkomen van aandoeningen of het behandelen van aandoeningen nadat ze zijn opgelopen, vooral wanneer de aandoening kan worden genezen (zoals bij infecties en soms kanker), helpt de levensverwachting te verhogen.
Wist je dat...
|
| Het bestuderen van veroudering |
| Gerontologie is de studie van het verouderingsproces, inclusief fysieke, mentale en sociale veranderingen. De informatie wordt gebruikt om strategieën en programma's te ontwikkelen om het leven van oudere volwassenen te verbeteren. Sommige gerontologen hebben een medische graad en zijn ook geriater. |
| Geriatrie is de tak van de geneeskunde die zich specialiseert in de zorg voor oudere volwassenen, waarbij vaak veel aandoeningen en problemen tegelijkertijd moeten worden aangepakt. Geriaters hebben het verouderingsproces bestudeerd zodat ze beter kunnen onderscheiden welke veranderingen het gevolg zijn van het ouder worden zelf en welke wijzen op een aandoening. |
| Hoewel de oudere bevolking van de Verenigde Staten toeneemt, is het aantal geriaters per 10.000 65-plussers sinds 2000 gestaag gedaald. |
Veranderingen bij ouder worden Senium, de laatste levensfase
Bronnen:
| Laatste wijziging: 04 augustus 2024 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |