| Schade aan het zenuwstelsel door bestralingstherapie | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Bestralingstherapie is een onderdeel van de behandeling van tumoren van het zenuwstelsel. Het wordt gericht op het algemene gebied (zoals het hele hoofd) wanneer mensen meerdere tumoren hebben of een tumor die geen duidelijke grenzen heeft. Wanneer de tumor wel duidelijke grenzen heeft, kan de therapie specifiek op de tumor worden gericht. Bestraling van deze behandelingen kan soms het zenuwstelsel beschadigen, ondanks alle inspanningen om schade te voorkomen. |
Of er schade optreedt en hoe ernstig deze is, hangt af van verschillende factoren:
- hoeveel straling wordt gegeven tijdens de gehele behandeling (totale cumulatieve dosis)?
- hoeveel straling in elke dosis wordt gegeven
- hoe lang de behandelingen worden gegeven
- hoeveel van het zenuwstelsel wordt blootgesteld aan straling?
- hoe vatbaar de persoon is voor stralingsschade (vatbaarheid hangt af van leeftijd, genetische vatbaarheid, algemene gezondheidstoestand en andere factoren)
Bestraling over meerdere dagen tot meerdere weken verhoogt de doeltreffendheid en vermindert de schade aan normaal weefsel.
Symptomen
- acuut: Optredend in de eerste dagen
- vroeg-vertraagd: In de eerste maanden van de behandeling
- vertraagd: Verscheidene maanden of jaren na de behandeling
Symptomen kunnen hetzelfde blijven of verergeren en kunnen tijdelijk of blijvend zijn.
Acute encefalopathie kan het gevolg zijn van bestraling van de hersenen. Er hoopt zich tijdelijk vocht op in de hersencellen, waardoor de hele hersenen opzwellen (hersenoedeem genoemd). Symptomen zijn onder andere hoofdpijn, misselijkheid, braken, slaperigheid en verwardheid. Acute encefalopathie begint meestal kort na de eerste of tweede bestralingsdosis. Gewoonlijk nemen de symptomen af naarmate de bestraling voortduurt. Corticosteroïden zoals dexamethason kunnen hersenoedeem voorkomen of verminderen.
Vroegtijdige bestralingsschade kan symptomen veroorzaken die lijken op die van Acute encefalopathie. Symptomen van vroegtijdige beschadiging kunnen zich ontwikkelen bij kinderen wanneer bestraling van de hele hersenen wordt gebruikt om leukemie te behandelen. Deze symptomen verminderen meestal vanzelf na enkele dagen tot weken, soms sneller als corticosteroïden worden gebruikt.
Als de bestraling gericht is op de wervelkolom in de nek of bovenrug, kan zich vroegtijdige stralingsmyelopathie ontwikkelen. Deze aandoening veroorzaakt soms een gevoel dat lijkt op een elektrische schok. Het gevoel begint in de nek of rug, meestal wanneer de nek naar voren wordt gebogen, en schiet naar beneden naar de benen. Vroegtijdige myelopathie door bestraling verdwijnt meestal zonder behandeling.
Late bestralingsschade veroorzaakt symptomen vele maanden of jaren na de bestraling. Dit type schade kan zich ontwikkelen bij kinderen en volwassenen die hele hersenen bestraald krijgen. De meest voorkomende oorzaak bij kinderen is bestraling om een type hersentumor te behandelen dat medulloblastoom wordt genoemd. Voor de meeste andere tumoren wordt bestraling bij kinderen vermeden omdat sommige organen en weefsels, waaronder de hersenen, gevoeliger zijn voor straling dan bij volwassenen. Schade door bestraling is dus waarschijnlijker. Symptomen van late bestralingsschade kunnen zijn: progressief verergerende dementie, geheugenverlies, moeite met denken, persoonlijkheidsveranderingen en onvastheid bij het lopen.
Bestraling gericht op tumoren in de buurt van de wervelkolom kan het ruggenmerg zelf beschadigen. Als dat gebeurt, kan zich laat-vertraagde myelopathie ontwikkelen. Vaak zijn de eerste symptomen van myelopathie progressief verlies van gevoel, onvermogen om de positie van de handen of voeten te bepalen en zwakte. Als mensen hun nek buigen, kunnen ze een elektrische schok of een tintelend gevoel voelen dat langs de rug, beide benen, één arm of één kant van het lichaam naar beneden schiet (een reactie die Lhermitte-teken wordt genoemd). Het Lhermitte-teken kan zich ontwikkelen als een gevoel van een elektrische schok dat uitstraalt langs de wervelkolom bij buiging van de nek.
Late stralingsmyelopathie kan blijvend zijn en resulteert vaak in verlamming.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 04 augustus 2023 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |