|
|
Pijnstillers
De pijnladder is een stappenplan voor de medicamenteuze behandeling van pijn.
Het is oorspronkelijk ontwikkeld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor het behandelen
van pijn bij kanker.
Als gevolg daarvan hanteren meerdere gezondsheidsinstanties een vergelijkbare pijnladder.
Dit behandelschema wordt vrijwel altijd gevolgd bij de behandeling van alle pijn als gevolg van weefselschade
(nociceptieve pijn).
Let op: pijnbestrijding tengevolge van pijn veroorzaakt door een niet goed functionerend zenuwstelsel
(neurogene pijn)
reageert slecht op middelen die bij nociceptieve pijn wel werkzaam zijn (paracetamol, NSAIDs en opiaten).
Fase 1: matige pijn
- Asperine. Pijnstillend, koortsverlagend en ontstekingsremmend. Anno 2010 als pijnstiller vervangen door Paracetamol. Nog wel in lage dosering zeer veel voorgeschreven ter voorkoming van beroertes of hartinfarcten vanwege de eigenschap het stelpend vermogen van het bloed te verminderen (link).
Check aspirine vergiftiging
- Paracetamol (Panadol, Dafalgan). Pijnstillend en koortsverlagend. Dosering: max per 24 uur 6-8x 500 mg voor tabletten (bij chronisch gebruik 6x 500 mg), 3-4x 500-1000 mg voor zetpillen. Werkingsduur ca. 5 uur, dus minimaal 4 uur tussen de doseringen. Bij normaal gebruik (volwassenen: minder dan 6 g per dag, bij continu gebruik minder dan 4 g per dag) wordt paracetamol als een veilig middel beschouwd. Coffeïne versterkt mogelijk (niet bewezen) het pijnstillende effect en werkt opwekkend (handig als je gammel bent, maar kan dus inslapen bemoeilijken), (ParaCof = 500 mg Paracetamol + 50 mg Coffeïne, Finimal). Indicaties: verschillende soorten pijn zoals hoofdpijn, migraine, koorts, griep, verkoudheid, keelpijn, bijholteontsteking, middenoorontsteking, oorpijn, artrose (versleten gewrichten), spierpijn, gewrichtspijn en menstruatieklachten. ParaCof, bijsluiter.
Check paracetamol vergiftiging.
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.753-758
Fase 2: middelmatig pijn: een sterkere NSAID (non-steroidal anti-inflammatory drug = niet-steroïd ontstekingsremmend geneesmiddel), ook pijnstillend en koortsverlagend, anno 2013 in Nederland meestal zonder recept verkrijgbaar.
| o | NB nadelen van NSAID's: irriterende werking / mogelijke beschadiging van het slijmvlies van maag en darmen, waardoor er maagzweren en zelfs maagbloedingen kunnen ontstaan; dus altijd innemen op een volle maag. Daarom wordt bij maagpatiënten en personen ouder dan 70 jaar geadviseerd gelijktijdig een maagbeschermer in te nemen. |
| o | NB nadelen van NSAID's: mogelijke vermindering van de nierwerking en een vermindering van de werking van sommige hogebloeddrukmiddelen. Bij pijn ter hoogte van de blaas, (veel) minder plassen, bij bloed in de urine onmiddellijk stoppen met gebruik. |
| o | NB nadelen van NSAID's: lees het Farmacotherapeutisch Kompas. |
| o | NB: de verschillende NSAID's mag je niet met elkaar combineren. |
| o | NB: de werking van Ibuprofen wordt bij velen versterkt door de toevoeging van paracetamol / dafalgan. Die combinatie is wél toegestaan. |
| o | Opvallend: de werking van NSAID's varieert per patiënt aanzienlijk en onvoorspelbaar. |
| o |
|
- Ibuprofen (Advil, Brufen, Nurofen, Sarixell, Spidifen, Zafen). Niet de sterkste NSAID, vaak de goedkoopste, wel met de minste bijwerkingen. Dosering: 200-400 mg (kinderen 5-10 mg), max 1200 mg per dag, max 5 dagen achter elkaar. Bij eenmalig gebruik om een aankomend pijnmoment te onderdrukken: 1,5 uur tevoren 2 stuks Paracetamol à 500mg met 1 stuks Ibuprofen 600 mg. Tijdsduur tot effect: 0.5-1 uur. Werkingsduur: 3-6(8) uur. Indicaties: pijn (inclusief tandpijn, hoofdpijn, menstruatiepijn), spier- en gewrichtsontstekingen, zoals artritis, spit (lumbago), koorts, reuma. Combinatie met Paracetamol versterkt de werking. Bijsluiter.
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.522-524
- Diclofenac (Arthrotec, Voltaren, Voltarol, Diclon, Cataflam, Naclof). Dosering: 50-150 mg per dag. Tijdsduur tot effect: 1 uur. Werkingsduur: ca. 6 uur. Indicaties: ontsteking, zoals bij gewrichtspijn, reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij koliekpijn, menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies, migraine en hoofdpijn. Soms ook bij artrose, spierpijn en klachten door griep of verkoudheid. Pas op: veel bijwerkingen. Bijsluiter. Er bestaat een vaste combinatie van diclofenac met maagbeschermer misoprostol (Arthrotec), maar misoprostol kan andere, minder ernstige, bijwerkingen hebben zoals misselijkheid, buikpijn, winderigheid.
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.338-339
- Naproxen (Aleve, Aleve Feminax, Aleve Intense). Dosering: 200 of 250 mg iedere 8–12 uur; zo nodig starten met 400 mg of 500 mg en zo nodig na 12 uur nog 200 of 250 mg; max. 750 mg per dag (ouderen = 65 j. max. 400–500mg per dag). . Wordt veel gebruikt bij reumatische gewrichtsklacten. Tijdsduur tot effect: 1 uur. Werkingsduur: tot 7-12 uur. Indicaties: pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn, reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij hoofdpijn, migraine en menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies. Soms ook bij artrose, spierpijn en klachten door griep of verkoudheid. Bijsluiter. Er bestaat een vaste combinatie van naproxen met maagbeschermer esomeprazol (Vimovo).
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.681-682
- Coxibs (COX-2 remmers), zoals celecoxib en valdecoxib; andere NSAID's remmen twee enzymen COX-1 en COX-2, Coxibs blokkeren alleen COX-2 enzymen; Coxibs zijn even effectief tegen pijn en ontsteking als andere NSAID's, maar zullen minder snel leiden tot beschadiging van de maag, misselijkheid, opgeblazen gevoel en maagzweren.
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.236-237
Fase 3: sterke pijn: een zwak opioïd als Codeïne (in de lever wordt codeïne deels omgezet in morfine, maar sommige mensen hebben het enzym daarvoor niet), codeïne is ook krachtige kriebelhoestonderdrukker), Tramadol (synthetisch opioïd)) (Tramacet, Tramagetic, Tramal, Tradonal, Zamadol, Zydol), of Oxycodone (Oxycodone is zwaar verslavend, info). Vaak worden voorgaande drie gegeven in een vaste samenstelling met Paracetamol. Niet zoveel mis mee, maar los aangeboden kan er beter worden gedoseerd.
NB: bijwerkingen identiek aan morfine, dus: misselijkheid, obstipatie en onttrekkingsverschijnselen.
NB: als motor-/autorijden onvermijdelijk is neem dan veel liever 600mg Ibuprofen gecombineerd met 2 stuks 500mg ParaCof.
- Tramadol, oraal volwassenen: 50-100 mg, 2-4 x per dag, met een maximum van totaal 400 mg per dag
- Zaldiar (325 mg Paracetamol en 37.5 mg Tramadol één tablet). Dosering: 3x per dag 2 tabletten, max. 8 tabletten per 24 uur. Tijdsduur tot effect: max. 1 uur. Werkingsduur: 6-8 uur. Indicaties: in de huisartsenpraktijk dikwijls gebruikt bij chronische neuropathische pijn, die met NSAID's niet erg goed te bestrijden is. Let op: alleen personen ouder dan 12 jaar; kan/zal reactievermogen verminderen; niet i.c.m. alcohol; Bijsluiter.
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.758, 953-954
- ParaCod (500 mg Paracetamol en 10/20/50 mg Codeïne in één tablet). Dosering: 1-2 tabletten per keer, max. 6 tabletten per 24 uur. Let op: alleen voor volwassenen. Bijsluiter.
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.271-272, 756-757
- Percocet (325-650 mg Paracetamol en 2.5-10 mg Oxycodone in één tablet). Anno 2007 populair vanwege de effectiviteit en geringer gevaar voor verslaving vergeleken met morfine. Wordt gebruikt bij acute sterke pijn (dus niet chronisch). link.
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.749-750
- Pregabaline (thuisarts) wordt soms voorgeschreven bij epilepsie en zenuwpijn. Er zijn serieuze bijwerkingen.
Lees: Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007, blz.803-804
Fase 4: zeer sterke pijn
- opioïden als morfine (morfine-pleisters), MS Contin en Fentanyl (veel sterker dan morfine); bijwerkingen: misselijkheid, obstipatie en onttrekkingsverschijnselen
Fase 5: zeer sterke pijn (terminaal)
- terminale situaties: intraveneuze toediening van sterke opioïden, meestal morfine, met behulp van een morfinepomp
Op de huid
Er zijn twee regelmatig gebruikte middelen die de huid gevoelloos maken.
Ze worden vaak gebruikt bij locale pijnbestrijding zoals bij insectenbeten.
Lidocaine vaselinecrème
Lidocaïne op de huid maakt de huid gevoelloos. Bij pijn en jeuk, zoals jeuk bij wondjes en insectenbeten, pijn en branderigheid bij aambeien en anusscheurtjes, en bij zenuwpijn.
Werkt binnen een paar minuten.
Zalf, crème of gel. Gebruik een vingercondoom om het aan te brengen. Zorg ervoor dat dit medicijn niet in uw ogen komt.
Pleister: laat de pleister maximaal 12 uur zitten en wacht daarna weer 12 uur voordat u een nieuwe pleister opplakt. Gebruik niet meer dan 3 pleisters tegelijk.
Lanacane.
Lanacane is een locaal verdovend middel.
Het werkzame bestanddeel is benzocaïne, wat zenuwsignalen blokkeert.
Het middel wordt gebruikt als pijnbestrijding bij kleinere huidirritaties zoals zonnebrand, ingegroeide teennagels, aambeien, insektenbulten
en vele andere kleinere pijntje aan de oppervlakte van de huid.
Door artsen wordt benzocaïne ook gebruikt om locaal de huid te verdoven als er een medisch instrument moet worden ingebracht.
Er zijn vele fabrikanten die een middel met benzocaïne op de markt brengen.
Lanacane is een van de bekendere.
Vaak wordt de toevoeging 'topical' gebruikt om te benadrukken dat het middel bedoeld is voor locaal / plaatselijk gebruik (meestal op de huid).
Benzocaïne is in Nederland al tientallen jaren geen geregistreerd geneesmiddel meer en dus ook niet op recept verkrijgbaar.
In o.a. Engeland en de USA is het wel zonder recept verkrijgbaar.
Meer info over Lanacane.
|