| Geboorteletsel bij pasgeborenen | meer kinderen |
|
Meer: Algemene problemen bij pasgeborenen: |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Geboorteletsel is letsel dat een baby kan overkomen tijdens het geboorteproces, meestal tijdens het passeren van het geboortekanaal. |
Veel pasgeborenen hebben een zwelling of lichte kneuzing als gevolg van het geboorteproces.
- de meeste verwondingen verdwijnen zonder behandeling
- het komt echter zelden voor dat er ernstiger letsel optreedt, zoals schade aan zenuwen of een botbreuk
Geboortekwetsuren zijn meestal het gevolg van de natuurlijke krachten van de bevalling.
De kans op letsel is groter tijdens een moeilijke bevalling, die kan ontstaan door de grootte van de foetus, de positie van de foetus, een bevalling met een tang of vacuüm of andere factoren.
Een zeer grote baby loopt een verhoogd risico op letsel bij de geboorte. Artsen raden over het algemeen een keizersnede aan als ze schatten dat de baby meer dan 11 pond weegt (meer dan 10 pond als de moeder diabetes heeft).
Letsel is ook waarschijnlijker als de foetus voor de geboorte in een ongebruikelijke positie in de baarmoeder ligt (zie figuur Positie en presentatie van de foetus).
Bij sommige bevallingen gebruiken artsen een tang (een chirurgisch instrument met afgeronde hoeken dat rond het hoofd van de foetus past) of een vacuümextractor. Als deze bevallingsmethoden op de juiste manier worden gebruikt, is er een laag risico op letsel.
Over het algemeen is het aantal geboorteletsels als gevolg van moeilijke of traumatische bevallingen nu veel lager dan in de afgelopen decennia, omdat meer foetussen worden beoordeeld met prenatale echo's, omdat er minder gebruik wordt gemaakt van tangen en omdat artsen vaak een keizersnede uitvoeren als ze een verhoogd risico op geboorteletsel voorzien.
(Zie ook Overzicht van algemene problemen bij pasgeborenen.)
| Positie en presentatie van de foetus |
 |
|
Tegen het einde van de zwangerschap wordt de foetus in positie gebracht voor de bevalling. Normaal is de presentatie vertex (hoofd eerst), en de positie is occiput anterior (de foetus kijkt in de richting van de ruggengraat van de zwangere) met het gezicht en lichaam schuin naar één kant en de nek gebogen. Abnormale presentaties zijn gezicht, voorhoofd, stuitligging en schouderligging. Occiput posterior positie (de foetus ligt in de richting van het schaambeen van de zwangere) komt minder vaak voor dan occiput anterior positie. |
Verwondingen aan het hoofd tijdens de geboorte
Vervorming van het hoofd is geen verwonding, maar ouders kunnen zich er wel zorgen over maken. Molding verwijst naar de normale vormverandering van het hoofd van de baby als gevolg van druk op het hoofd tijdens de bevalling. Bij de meeste geboorten is het hoofd het eerste deel dat het geboortekanaal ingaat. Omdat de schedelbeenderen van een foetus niet star op hun plaats vastzitten, wordt het hoofd langwerpiger als het door het geboortekanaal wordt geduwd, waardoor de foetus er makkelijker doorheen kan. Molding heeft geen invloed op de hersenen en veroorzaakt geen problemen en vereist geen behandeling. De vorm van het hoofd wordt na enkele dagen geleidelijk ronder.
Licht hoofdletsel is het meest voorkomende aan de geboorte gerelateerde letsel. Zwelling en kneuzing van de hoofdhuid komen vaak voor, maar zijn niet ernstig en verdwijnen meestal binnen een paar dagen. Krassen op de hoofdhuid kunnen ontstaan wanneer tijdens een vaginale bevalling instrumenten (zoals foetale monitoren die aan de hoofdhuid worden bevestigd, tangen of vacuümextractors) worden gebruikt.
Bloedingen tussen de hoofdhuid en de schedelbeenderen kunnen leiden tot een ophoping van bloed boven of onder de dikke vezellaag (periosteum) die de schedelbeenderen bedekt en bloedvaten bevat.
Een cefalohematoom is een bloedophoping tussen de schedelbeenderen en het periosteum. Het bloed in dit gebied blijft beperkt tot het gebied van een van de schedelbeenderen en kruist niet de weefselbanden die de verschillende beenderen waaruit de schedel bestaat met elkaar verbinden (hechtingen). Cefalohematomen voelen zacht aan en kunnen na de geboorte groter worden. Ze verdwijnen vanzelf na weken tot maanden en hoeven bijna nooit behandeld te worden. Ze moeten echter door een kinderarts worden onderzocht als ze rood worden of vloeistof beginnen af te geven. Soms verhardt (verkalkt) een deel van het bloed en blijft er een harde bult achter in de hoofdhuid. In zeldzame gevallen moet de verkalkte bult operatief worden verwijderd.
Een subgalealeale bloeding is een ophoping van bloed tussen het periosteum en de diepste laag van de hoofdhuid. Het bloed in dit gebied kan zich verspreiden en is niet beperkt tot één gebied zoals bij een cefaliohematoom. Het kan aanzienlijk bloedverlies en shock veroorzaken, waardoor een bloedtransfusie nodig kan zijn. Een subgalealeale bloeding kan het gevolg zijn van het gebruik van een tang of vacuümextractor, of kan het gevolg zijn van een bloedstollingsprobleem.
Een schedelbasisfractuur kan voor of tijdens de geboorte optreden. Schedelbreuken komen niet vaak voor. Tenzij de schedelfractuur een inkeping vormt (depressieve fractuur), geneest deze over het algemeen snel zonder behandeling.
Verwondingen aan de huid en de weke delen
De huid van de pasgeborene kan na de bevalling kleine verwondingen hebben, vooral aan de hoofdhuid, maar ook aan andere gebieden die tijdens de weeën druk ondervinden of die tijdens de bevalling voor het eerst uit het geboortekanaal komen. Instrumenten die nodig zijn voor de bevalling, zoals een tang, kunnen de huid verwonden. Er kunnen zwellingen en blauwe plekken ontstaan rond de ogen en in het gezicht bij een bevalling met het gezicht eerst en op de genitaliën na een bevalling in stuitligging (zie Foetale presentatie, positie en ligging (inclusief stuitligging)). Deze verwondingen hoeven niet behandeld te worden.
Het gebruik van instrumenten tijdens de bevalling en stress bij de pasgeborene (zoals veroorzaakt door geboorteverstikking) kan het vet onder de huid beschadigen (subcutane vetnecrose bij de pasgeborene genoemd). Dit huidletsel kan eruitzien als rode, stevige, verhoogde plekken op de romp, armen, dijen of billen. Dit type letsel verdwijnt meestal vanzelf na weken tot maanden.
Bloedingen in en rond de hersenen
Bloedingen in en rond de hersenen (intracraniële hemorragie) worden veroorzaakt door het scheuren van bloedvaten en kunnen het gevolg zijn van:
- geboorteletsel
- ernstige ziekte bij de pasgeborene die de bloed- of zuurstoftoevoer naar de hersenen vermindert
- een bloedstollingsprobleem
Vroeggeboorte verhoogt het risico op intracraniële hemorragie.
Soms treedt een intracraniële bloeding op na een normale bevalling bij een pasgeborene die verder in orde is. De oorzaak van de bloeding in deze gevallen is onbekend.
Een bloeding in de hersenen komt veel vaker voor bij zeer premature kinderen. Pasgeborenen met bloedingsstoornissen (zoals hemofilie) lopen ook een verhoogd risico op een bloeding in de hersenen.
De meeste baby's met een bloeding hebben geen symptomen. Sommige baby's kunnen echter ernstige symptomen hebben en sloom (lethargisch) zijn, slecht eten en/of toevallen hebben.
Bloedingen kunnen op verschillende plaatsen in en rond de hersenen voorkomen:
- een subarachnoïdale bloeding is een bloeding onder het binnenste van de twee hersenvliezen. Dit is het meest voorkomende type intracraniële bloeding bij pasgeborenen, meestal bij voldragen pasgeborenen. Pasgeborenen met een subarachnoïdale bloeding kunnen af en toe apneu (periodes waarin ze stoppen met ademen), toevallen of lethargie hebben tijdens de eerste 2 tot 3 dagen van het leven, maar uiteindelijk gaat het meestal goed
- een subdurale bloeding is een bloeding tussen de buitenste en binnenste lagen van de hersenbedekking. Het komt nu veel minder vaak voor door verbeterde bevallingstechnieken. Een subdurale bloeding kan een verhoogde druk op het hersenoppervlak veroorzaken. Pasgeborenen met een subdurale bloeding kunnen problemen krijgen zoals toevallen
- een epiduraal hematoom is een bloeding tussen de buitenste laag (dura mater) van het weefsel dat de hersenen (hersenvliezen) bedekt en de schedel. Een epiduraal hematoom kan worden veroorzaakt door een schedelbreuk. Als het hematoom de druk in de hersenen verhoogt, kunnen de zachte plekken tussen de schedelbeenderen (fontanellen) uitpuilen. Pasgeborenen met een epiduraal hematoom kunnen last hebben van apneu of toevallen
- een intraventriculaire bloeding is een bloeding in de normale met vocht gevulde ruimtes (ventrikels) in de hersenen
- een intraparenchymale bloeding treedt op in het hersenweefsel zelf
Intraventriculaire bloedingen en intraparenchymale bloedingen komen meestal voor bij zeer premature pasgeborenen en zijn eerder het gevolg van onderontwikkelde hersenen dan van letsel bij de geboorte. De meeste van deze bloedingen veroorzaken geen symptomen, maar grote bloedingen kunnen apneu of een blauwgrijze verkleuring van de huid veroorzaken, of het hele lichaam van de pasgeborene kan plotseling niet meer normaal functioneren. Pasgeborenen met een grote bloeding, vooral als die doorzet in het parenchym, hebben een slechte prognose, maar degenen met kleine bloedingen overleven meestal en maken het goed.
Pasgeborenen met een bloeding kunnen worden opgenomen in een neonatale intensivecareafdeling (NICU) voor beeldvormend onderzoek (zoals een CT-scan of MRI) en monitoring, ondersteunende zorg (zoals warmte), vocht dat via een ader (intraveneus) wordt toegediend en andere behandelingen om de lichaamsfuncties in stand te houden.
|
Bloedingen in en rond de hersenen Bloedingen kunnen op verschillende plaatsen in en rond de hersenen voorkomen. |
 |
Zenuwletsel
Zenuwletsel kan voor of tijdens de bevalling optreden. Deze letsels veroorzaken meestal zwakte van de spieren die door de aangetaste zenuw worden aangestuurd. Zenuwletsels kunnen betrekking hebben op de:
- gezichtszenuw: Scheve gezichtsuitdrukking
- plexus brachialis: Zwakte van armen en/of handen
- nervus frenicus (zeldzaam): Moeite met ademhalen
- ruggenmerg (zeldzaam): Verlamming
Andere zenuwen, zoals de nervus radialis in de arm, de nervus ischiadicus in de onderrug of de nervus obturator in het been, kunnen ook gewond raken tijdens de bevalling. De meeste kinderen herstellen volledig van deze verwondingen.
Letsel van de aangezichtszenuw
Letsel aan de aangezichtszenuw is duidelijk wanneer de pasgeborene huilt en het gezicht er scheef (asymmetrisch) uitziet. De aangezichtszenuw is de zenuw die het vaakst letsel oploopt. Dit letsel wordt veroorzaakt door druk tegen de zenuw als gevolg van:
- de manier waarop de foetus voor de geboorte in de baarmoeder werd geplaatst
- de zenuw die tijdens de bevalling tegen het bekken van de moeder wordt gedrukt
- pincetten die worden gebruikt om de bevalling te begeleiden
Letsel aan de aangezichtszenuw hoeft niet te worden behandeld en de spierzwakte verdwijnt meestal na 2 tot 3 maanden. Soms wordt de zwakte van de aangezichtszenuw echter veroorzaakt door een aangeboren aandoening in plaats van een letsel en verdwijnt de zwakte niet.
Plexus brachialis letsel
De plexus brachialis is een groep grote zenuwen tussen de nek en de schouder die naar elke arm leidt. Tijdens een moeilijke bevalling kan één of beide armen van de baby worden uitgerekt en de zenuwen van de plexus brachialis beschadigen (zie Plexusstoornissen) en zwakte of verlamming van een deel of de hele arm en hand van de baby veroorzaken. Zwakte van de schouder en elleboog wordt Erb palsy genoemd en zwakte van de hand en pols wordt Klumpke palsy genoemd.
Ongeveer de helft van de gevallen van plexus brachialis letsel is gerelateerd aan moeilijke bevallingen, meestal met grote baby's, en ongeveer de helft komt voor bij baby's zonder problemen tijdens de bevalling. Plexus brachialis letsel komt minder vaak voor bij baby's die bevallen zijn via een keizersnede.
Extreme bewegingen bij de schouder moeten worden vermeden om de zenuwen te laten genezen. Veel mildere verwondingen genezen na een paar dagen. Als het letsel ernstiger is of langer dan 1 of 2 weken aanhoudt, wordt fysio- of ergotherapie aanbevolen om de arm goed te positioneren en voorzichtig te bewegen. Als er na 1 of 2 maanden geen verbetering optreedt, raden artsen meestal aan om de baby door een kinderneuroloog en/of orthopeed in een gespecialiseerd kinderziekenhuis te laten onderzoeken om te zien of een operatie zinvol kan zijn.
Verwonding van de nervus frenicus
De nervus frenicus, de zenuw die naar het middenrif gaat (de spierwand die de organen van de borstkas scheidt van die van de buik en die helpt bij de ademhaling), wordt soms beschadigd, wat leidt tot verlamming van het middenrif aan dezelfde kant.
Bij dit letsel kan de pasgeborene moeite hebben met ademhalen en heeft hij soms hulp nodig bij het ademen.
Letsel aan de nervus phrenicus verdwijnt meestal volledig binnen enkele weken.
Ruggenmergletsel
Ruggenmergletsels door overstrekking tijdens de bevalling zijn uiterst zeldzaam (zie ook Ruggenmergletsel bij kinderen). Deze letsels kunnen leiden tot verlamming onder de plaats van het letsel. Schade aan het ruggenmerg is vaak blijvend.
Sommige ruggenmergletsels die hoog in de nek ontstaan, zijn fataal omdat de pasgeborene dan niet meer goed kan ademen.
Botletsels
Botten kunnen voor of tijdens de bevalling gebroken (gebroken) zijn, zelfs als de bevalling normaal verloopt.
Een breuk van het sleutelbeen (clavicula) is de meest voorkomende breuk tijdens de geboorte. Soms worden deze breuken pas enkele dagen na de geboorte herkend wanneer zich een bult weefsel rond de breuk vormt. Pasgeborenen met een sleutelbeenbreuk zijn soms prikkelbaar en kunnen de arm aan de aangedane kant niet bewegen. Deze breuken vereisen geen behandeling, maar als het bewegen van de arm aan dezelfde kant als de gebroken sleutelbeen pijn veroorzaakt, kunnen artsen aanraden om de armbewegingen te beperken door hem in te wikkelen. De genezing is binnen enkele weken voltooid.
Breuken van het bovenarmbeen (humerus) of bovenbeen (femur) komen soms voor. Pasgeborenen kunnen de eerste dagen pijn hebben bij bewegen. Artsen brengen meestal een losse spalk aan om de beweging te beperken. Deze breuken genezen meestal goed.
Breuken van meerdere botten kunnen voorkomen bij pasgeborenen met bepaalde zeldzame genetische aandoeningen waarbij de botten erg broos zijn (bijvoorbeeld osteogenesis imperfecta).
Wist u dat...
|
Bronnen: