inleiding
inhoudsopgave
introductie
laatste wijzigingen
3d
advies: welke navi
afstanden
antenne
apps
autozoom
basecamp
beidou glonass gps galileo
bmw navigator
coördinaten
lengte-breedte rd
utm ups mgrs
maidenhead osgb
decimale minuten
decimale graden
formaten omrekenen
coördinaten vinden
adres - coördinaten
cradle 2820 nav3
csv
datum bug
datumgrens tijdzone
download route
eenheden
metrisch
nautical
imperial
statute
egnos msas waas
extentie's garmin
flitspalen
galileo beidou glonass gps
geschiedenis gps
glonass beidou galileo gps
gon graad mil
gps beidou galileo glonass
gpx
graad gon mil
herberekenen
hidden tasks
hoogtemeting
horloge
kaart-projectie
kaarten
koers boven
kompas
links
garmin
routes
fabrikanten
diversen
literatuur
logger
luchtvaart ongelukken
map datum
mapsource
mil gon graad
middeleeuwen, en eerder
astrolabium
columbus
eratothenes
harrison
jakobsstaf
kompas
noordpoolster
portolaan
sextant
vespucci
zon
miswijzing
motor
streetpilot 2610
streetpilot 2720
streetpilot 2820
gpsmap 276c
gpsmap 278
montana
zümo 210
zümo 220
zümo 350
zümo 390
zümo 550
zümo 590
zümo 660
msas egnos waas
nauwkeurigheid
navi doet ut niet
navigeren zonder gps
noord
geografische noorden
magnetische noorden
kaart noorden
noordpool
declinatie miswijzing
noord boven
nroute
orion
poi
poolster
problemen
protocol
route doet ut niet
route-planners
routes
schaduw
scherm
sd kaart
selective availability
sextant
software
tourguide
tijdzone datumgrens
trackpoint
viapunt
vliegen
volgsystemen
vragen
waas egnos msas
waypoint
waypoint symbolen
werking
woordenlijst
zomertijd
zon
zonnetijd
zuiderkruis
BMW Navigator III
Digital Compass
Garmin GPS-V
Garmin GPSmap 60CS
Garmin GPSmap 60Cx
Garmin GPSmap 60CSx
Garmin GPSmap 64
Garmin 76
Garmin 770
Garmin StreetPilot III
Garmin StreetPilot 2610
Garmin StreetPilot 2720
Garmin StreetPilot 2820
Garmin StreetPilot 7200
Garmin StreetPilot 7500
Garmin GPSmap 276C
Garmin GPSmap 276Cx
Garmin GPSmap 278
Garmin GPSmap 296
Garmin Etrex H
Garmin Etrex 10
Garmin Etrex Vista HCx
Garmin Fenix 2
Garmin Montana 600
Garmin Zumo XT
Magellan NAV 1200XL
Navman iCN630
TomTom XL
TomTom GO 720
TomTom XXL Classic
Garmin 276C tov 276Cx
176 - 496 datacard
2610 - 2720 - 2820
60 - 62 - 64 - 66
|
Navigeren zonder kaart, kompas en GPS
zon
horloge
schaduw
sextant
poolster
Orion / Zeta Virginis
Zuiderkruis
Zon |
De zon is het oudste oriëntatiemiddel van de mens (om 12 uur overdag staat de zon in het zuiden).
Vandaar het woord "oriënteren", want "oriënt" betekent, evenals "levant", "de richting van de opkomende zon".
De alleroudste kaarten waren dan ook richting het oosten getekend.
Pas met de kennis van het magnetische kompas werden kaarten getekend met noord boven.
Oriënteren m.b.v. de zon klinkt dus eenvoudig, maar heeft een fors aantal beperkingen.
Iedere algemene uitspraak over de stand van de zon is fout!
- "de zon staat om 12 uur overdag in het zuiden" geldt voor minder dan eenderde van het aardoppervlak
- "de zon staat bij opkomst in het oosten en bij ondergang in het westen" is slechts op twee dagen per jaar van toepassing
Wereldwijd is er maar één uitspraak altijd geldig:
- gaat de zon op in het westen, dan zou ik het kompas maar testen
Voor een serieuze oriëntering met behulp van de zon is ook de geografische breedte, de datum en de plaatselijk tijd nodig.
|
Linke 2003, blz.109.
|
Horloge (analoog) |
Met je horloge kun je (ruwweg) navigeren, als tenminste de zon zichtbaar is.
Stel je er niet al te veel van voor qua nauwkeurigheid, maar een maximale koersafwijking van een graad of 20-25 moet haalbaar zijn.
Er zijn een paar items om goed op te letten anders heb je een (grote) afwijking:
- alleen betrouwbaar op hoge breedten; op gematigde breedte alleen voor globale oriëntatie; op lagere breedten onbruikbaar want het mogelijke verschil tussen tussen uurhoek en ware zonnestand neemt snel toe in de richting van de evenaar
- je horloge moet op tijd zijn; een uur verschil met de werkelijke tijd kan een behoorlijk verschil (15°) in koers opleveren
- gedurende de zomertijd is de klok 1 uur vooruit gezet
- in Nederland loopt de zonnetijd ca. 35 minuten achter op de kloktijd; als je echt nauwkeurig wilt zijn zet dan je horloge 35 minuten vooruit
|
Noordelijk halfrond
ten noorden van de Kreeftskeerkring *
- leg het horloge plat voor je neer
- draai het horloge zodanig dat de kleine wijzer naar de zon wijst
- het middelste punt tussen de kleine wijzer en 12 uur wijst naar het zuiden
- zomertijd? kleine wijzer naar de zon en gebruik dan 1 uur i.p.v. 12 uur
|
 |
Zuidelijk halfrond
ten zuiden van de Steenbokskeerkring *
- leg het horloge plat voor je neer
- draai het horloge zodanig dat de 12 op de wijzerplaat naar de zon wijst
- het middelste punt tussen de kleine wijzer en 12 uur wijst naar het noorden
- zomertijd? gebruik dan 1 uur i.p.v. 12 uur
|
Linke 2003, blz.188.
|
* Als je snapt dat de zon rond 21 juni om 12 uur overdag recht boven de
Kreeftskeerkring (23°30' noorderbreedte)
staat en rond 21 december om 12 uur overdag recht boven de
Steenbokskeerkring (23°30' zuiderbreeedte),
dan snap je ook wanneer je waar het horloge en schaduw methode kunt gebruiken.
Als je dat niet weet, niks aan de hand, maar gebruik dan de horloge- en schaduwmethode alleen hoger dan 35° NB en lager dan 35° ZB.
|
Schaduw * |
Ook zonder horloge en kloktijd is er een mogelijkheid: de schaduw-methode.
De schaduw-methode is bruikbaar als de zon schijnt en niet al te ver in het oosten of westen staat.
Het enige wat u nodig hebt is:
- een lange stok; zo recht mogelijk, liefst 1 meter lang
- een stukje vlakke grond welke redelijk horizontaal is
- een paar uur tijd
|
 |
Plaats in de loop van de ochtend de stok loodrecht in de grond. De stok heeft nu een schaduw. Markeer (steentje) het einde van die schaduw.
Trek een circel rond de stok met de schaduwlengte als straal (touwtje).
In de loop van de middag zal het schaduweinde van de stok opnieuw op de circel komen te liggen. Markeer dat punt.
Halveer de hoek tussen de twee gemarkeerde punten (en waar de stok in de grond staat), dan heb je het
(geografische) noorden.
|
|
Linke 2003, blz.188-189.
|
Poolster wiki |
De poolster is zo aardig om bijna precies aan de noordelijke hemelpool te staan.
De afwijking van de poolster t.o.v. het geografische noorden is het kleinst als ofwel Cassiopeia ofwel de Grote Beer boven
de poolster staan. De poolster is zichtbaar vanaf circa 10° NB; lager dan 10° NB is hij (zij?) moeilijk te vinden.
De hoogte van de poolster komt overeen met de geografische breedte van de plek waar u zich bevindt,
zie vroeger.
De poolster:
- is de voorste ster van het steel van het steelpannetje van het sterrenbeeld de Kleine Beer
- verleng de achterzijde van het steelpannetje van de Grote Beer 5x naar boven
- staat halverwege tussen de Grote Beer en Cassiopeia
|
Linke 2003, blz.105-108.
|
Orion wiki Zeta Virginis wiki |
Alle sterren aan het firmament gaan in het oosten (90°) op en in het westen (270°) onder.
Evenals de zon zijn de sterren net na opkomst wat zwakker te zien dan even voor ondergang.
Orion. De noordelijkste ster in het sterrenbeel Orion ligt precies op de hemelequator.
Die noordelijkste ster ligt bij ondergang dus precies in het westen.
De middelste ster wijkt circa 1° van de westrichting af.
In de zomermaanden is Orion alleen overdag te zien.
Dan verricht Zeta Virginis dezelfde functie.
Zeta Virginis ligt in het sterrenbeeld Maagd.
In de zomermaanden kun je, analoog aan Orion, met deze ster het westen bepalen even voordat deze ster ondergaat.
Zeta Virginus is als volgt te vinden: verleng de gebogen steel van het steelpannetje van sterrenbeeld de Grote Beer
over de voorste ster en volg die gebogen imaginaire lijn. Na circa 2x de lengte van de steel van de Grote Beer staat de heldere ster
Arcturus. Verleng die gebogen lijn nog circa 2x met de lengte van de steel van de Grote Beer, dan staat daar de ster Spica.
Zeta Virginus staat een halve steellengte (van de Grote Beer) van Spica richting Arcturus.
|
Linke 2003, blz.108.
|
Zuiderkruis wiki |
Op het noordelijk halfrond is de poolster zichtbaar, op het zuidelijk halfrond oriënteert men zich op het Zuiderkruis.
Wanneer het kruis recht staat dan ligt het zuiden precies onder het sterrenbeeld.
De hoogtehoek van het Zuiderkruis komt overeen met de zuidelijke geografische breedte van de plek waar u zich bevindt,
zie vroeger.
|
Linke 2003, blz.108-109.
|
|