| Verlies van geur | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
| Anosmie; Hyposmie | |
|
|
 |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de
Een verlies van reukreceptoren door veroudering veroorzaakt een verminderd reukvermogen bij oudere mensen. Mensen merken meestal veranderingen in de reukzin op als ze 60 zijn. Na de leeftijd van 70 jaar zijn de veranderingen aanzienlijk.
Oorzaak
Anosmie die niet het gevolg is van veroudering ontstaat wanneer zwelling of een andere blokkade van de neusholte verhindert
dat geuren het reukorgaan bereiken of wanneer delen van het reukorgaan of de verbindingen met de hersenen worden vernietigd.
Het reukorgaan, waar geuren worden waargenomen, bevindt zich hoog in de neus.
Veel voorkomende oorzaken
De meest voorkomende oorzaken zijn:
- hoofdletsel (jonge volwassenen)
- virale infecties en de ziekte van Alzheimer (oudere volwassenen)
Een veel voorkomende oorzaak van blijvend reukverlies is hoofdletsel, zoals bij een auto-ongeluk. Hoofdletsel kan de vezels van de reukzenuwen (het paar hersenzenuwen dat de reukreceptoren met de hersenen verbindt) beschadigen of vernietigen waar ze door het dak van de neusholte lopen. Soms gaat het letsel gepaard met een breuk van het bot (cribiforme plaat) dat de hersenen van de neusholte scheidt. Schade aan de reukzenuwen kan ook het gevolg zijn van infecties (zoals abcessen) of tumoren in de buurt van de cribormale plaat.
Een andere veel voorkomende oorzaak is een infectie van de bovenste luchtwegen, met name griep. Griep kan de oorzaak zijn bij een kwart van de mensen met hyposmie of anosmie. De ziekte van Alzheimer en sommige andere degeneratieve hersenaandoeningen (zoals multiple sclerose) kunnen de reukzenuwen beschadigen, wat vaak leidt tot reukverlies.
Minder vaak voorkomende oorzaken:
Geneesmiddelen kunnen bijdragen tot anosmie bij gevoelige mensen. Poliepen, tumoren, andere infecties in de neus en seizoensgebonden allergieën (allergische rhinitis) kunnen het reukvermogen verstoren. Soms veroorzaken ernstige infecties van de neusbijholten of bestraling voor kanker een reuk- of smaakverlies dat maanden aanhoudt of zelfs permanent wordt. Deze aandoeningen kunnen geurreceptoren beschadigen of vernietigen. De rol van tabak is onzeker. Zeer weinig mensen worden geboren zonder reukvermogen.
Anosmie of hyposmie kan een vroeg symptoom zijn van COVID-19, een acute ademhalingsziekte die ernstig kan zijn en wordt veroorzaakt door een nieuw geïdentificeerd coronavirus dat officieel SARS-CoV2 heet.
Evaluatie
De volgende informatie kan mensen helpen beslissen of een evaluatie door een arts nodig is en hen helpen te weten wat ze tijdens
de evaluatie kunnen verwachten.
Waarschuwingssignalen
De volgende bevindingen zijn bijzonder zorgwekkend:
- recent hoofdletsel
- symptomen van disfunctie van het zenuwstelsel, zoals zwakte, evenwichtsproblemen of problemen met zien, spreken of slikken
- plotseling begin van de symptomen
- lokale of wereldwijde uitbraak van COVID-19
Wanneer naar de huisarts
Mensen met waarschuwingssignalen moeten onmiddellijk naar een arts gaan. Andere mensen moeten naar een arts gaan wanneer dat mogelijk is.
Wat de arts doet
Artsen stellen eerst vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis van de persoon en doen vervolgens een lichamelijk onderzoek.
Wat artsen tijdens de anamnese en het lichamelijk onderzoek vinden, wijst vaak op een oorzaak en op de onderzoeken
die mogelijk moeten worden gedaan.
Artsen vragen naar het begin en de duur van de anosmie en de relatie met verkoudheid, griep of hoofdletsel. Ze letten op andere symptomen zoals een loopneus of verstopte neus en of de neusuitvloeiing waterig, bloederig, dik of vies ruikt. Artsen zoeken naar neurologische symptomen, vooral die waarbij de mentale toestand (bijvoorbeeld problemen met het kortetermijngeheugen) of de hersenzenuwen (bijvoorbeeld dubbelzien of problemen met spreken of slikken) zijn betrokken. Vragen over de medische voorgeschiedenis van de persoon hebben betrekking op sinusaandoeningen, hoofdletsel of operaties, allergieën, gebruikte geneesmiddelen en blootstelling aan chemicaliën of dampen.
Tijdens het lichamelijk onderzoek controleren de artsen de neusholten op zwelling, ontsteking, afscheiding en poliepen. De artsen doen ook een volledig neurologisch onderzoek dat vooral gericht is op de mentale status en de hersenzenuwen.
Testen
Om de reuk te testen, houden artsen gewone geurstoffen (zoals zeep, een vanilleboon, koffie en kruidnagel) onder de neus van de persoon,
één neusgat tegelijk. De persoon wordt dan gevraagd de geur te identificeren.
Geur kan ook formeler worden getest met behulp van gestandaardiseerde commerciële geurtestkits.
Eén kit vereist dat de persoon aan veel verschillende geurmonsters krabt en snuift en deze probeert te identificeren.
Een andere kit bevat verdunde monsters van een stinkende chemische stof.
Artsen kijken hoe verdund het monster kan zijn voordat de persoon de chemische stof niet meer kan ruiken.
Als COVID-19 wordt vermoed, worden virale tests gedaan en wordt de persoon behandeld volgens de plaatselijke protocollen, waaronder richtlijnen voor quarantaine.
Als er geen duidelijke oorzaak van anosmie is, wordt een computertomografie (CT-scan) of magnetische resonantiebeeldvorming (MRI-scan) van het hoofd (inclusief de sinussen) gemaakt om te zoeken naar structurele afwijkingen (zoals een tumor, een abces of een breuk).
Behandeling
Artsen behandelen de oorzaak van de anosmie.
Mensen met sinusinfecties en irritatie kunnen bijvoorbeeld worden behandeld met stoominhalatie, neussprays,
antibiotica en soms een operatie. Het reukvermogen keert echter niet altijd terug,
zelfs niet na een succesvolle behandeling van sinusitis.
Tumoren worden operatief verwijderd of bestraald, maar deze behandeling leidt meestal niet tot herstel van het reukvermogen.
Poliepen in de neus worden verwijderd, waardoor het reukvermogen soms wordt hersteld. Mensen die tabak roken moeten stoppen.
Er zijn geen behandelingen voor anosmie zelf. Mensen die nog enigszins kunnen ruiken, kunnen merken dat het toevoegen van geconcentreerde smaakstoffen aan voedsel hun eetplezier verbetert. Rookmelders, belangrijk in alle huizen, zijn nog belangrijker voor mensen met anosmie omdat zij rook niet kunnen ruiken. Artsen raden mensen met anosmie aan voorzichtig te zijn met het consumeren van opgeslagen voedsel en het gebruik van aardgas voor koken of verwarmen, omdat ze moeite kunnen hebben met het detecteren van voedselbederf of gaslekken.
| Belangrijke punten |
Bronnen:
- Merck Manual, professional version
- Merck Manual, consumer version
- Wiki Nederlandstalig
- Wiki Engelstalig
| Laatste wijziging: 30 maart 2023 |